კითხვა: შპს ქირაობს გარკვეულ ფართს ეკონომიკური საქმიანობისთვის და ქირავნობის ხელშეკრულებაში უწერია, რომ უფლება აქვს აღნიშნულ ფართში ჩაატაროს სარემონტო სამუშაოები. იმ შემთხვევაში, როცა აღნიშნული შპს ხელშეკრულებას გაწყვეტს თავდაპირველ გამქირავებელთან და იმავე ფართზე ხელშეკრულებას აფორმებს სხვა გამქირავებელთან, სხვა მესაკუთრესთან, მაგრამ იგივე ფართზე (ან იგივე ფართზე და იგივე მესაკუთრესთან, რომელიც ადრე ინდმეწარმე იყო და გახდა შპს ან პირიქით), საჭიროა თუ არა პირველი ხელშეკრულების შეწყვეტისას სარემონტო ხარჯების მიწოდებად აღიარება?

პასუხი: სსკ 184-ე მუხლის ("ძირითად საშუალებათა რემონტის ხარჯების გამოქვითვა") მე-3 მუხლის ამჟამინდელი რედაქციით, "იჯარით აღებულ ძირითად საშუალებათა რემონტის ხარჯები, თუ მისი ჩატარება ხელშეკრულების შესაბამისად გათვალისწინებული არ არის საიჯარო გადასახდელების შემცირების ხარჯზე, ექვემდებარება ძირითად საშუალებათა მიმღებთან კაპიტალიზებას და საანგარიშო პერიოდის ბოლოსთვის ქმნის ცალკე ჯგუფს, ხოლო გაწეული ხარჯები ერთობლივი შემოსავლიდან გამოიქვითება ამ კოდექსის 183-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მეხუთე ჯგუფში შემავალ ძირითად საშუალებათა ამორტიზაციის ნორმის მიხედვით. ამასთანავე, ხელშეკრულების ვადის გასვლის ან ვადაზე ადრე შეწყვეტის შემთხვევაში აღნიშნული ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსი ნულს გაუტოლდება და დარჩენილი თანხა ერთობლივი შემოსავლიდან არ გამოიქვითება" (საქართველოს პარლამენტის მიერ უკვე მიღებულია ამ დებულების ცვლილება, მაგრამ ის ამოქმედდება მხოლოდ 2010 წლის 1 იანვრიდან, კერძოდ, ამ მუხლში, სიტყვების - "ადრე შეწყვეტის შემთხვევაში" შემდეგ ემატება ფრაზა: "თუ ხორციელდება ძირითადი საშუალების მეიჯარისთვის დაბრუნება"). ამგვარად, დასმულ საკითხთან დაკავშირებით ამჟამად მოქმედი საგადასახადო კოდექსი აქცენტს აკეთებს იმაზე, ხელშეკრულება ვადაგასულია ან ვადაზე ადრე შეწყვეტილია, თუ არა. შესაბამისად, თუ 2010 წლის 1 იანვრამდე შეწყვიტეთ იჯარის ხელშეკრულება, მაშინ არაამორტიზებული სარემონტო ხარჯების გამოქვითვის უფლებას კარგავთ და მათი ნარჩენი ღირებულება უნდა აღიაროთ მიწოდებად. ამის თავიდან ასარიდებლად, იჯარის ხელშეკრულება კი არ უნდა შეგეწყვიტათ, არამედ უნდა მომხდარიყო არსებულ ხელშეკრულებაში მეიჯარის ჩანაცვლება სხვა მეიჯარით, რაც შესაძლებელია, რადგან იჯარით გაცემული ქონების მესაკუთრის შეცვლა არ ნიშნავს ამ იჯარის ხელშეკრულების შეწყვეტას, თუ იჯარის დათქმული ვადა ჯერ არ ამოწურულა.   
კითხვა: ვარ საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულების ბუღალტერი. სხვადასხვა მიზეზების გამო სტუდენტებს გადავადებული ჰქონდათ სწავლის საფასურის გადახდა. დღეისათვის ბევრი მათგანი გარიცხულია აკადემიური ჩამორჩენილობის გამო. 2002 წლიდან დაგროვდა დებიტორული დავალიანება, რომლის ამოღების საშუალება არ არის. გთხოვთ განმარტებას, რა მექანიზმს, ვადებს და პროცედურას ითვალისწინებს კანონმდებლობა?  

პასუხი: სსკ 180-ე მუხლის თანახმად, "გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს გამოქვითოს რეალიზებულ საქონელთან და მომსახურებასთან დაკავშირებული უიმედო ვალები, რომელთა მიხედვით მისაღები შემოსავლები წინა საანგარიშო პერიოდებში შეტანილი იყო ეკონომიკური საქმიანობით მიღებულ შესასავალში". ეს დასაშვებია "მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დავალიანება ჩამოწერილია და ასახულია გადასახადის გადამხდელის საბუღალტრო ანგარიშგებაში".   

უიმედო ვალის ცნება კი განმარტებულია სსკ მე-12 მუხლის 21-ე ნაწილის მიხედვით როგორც "საქონლის ან/და მომსახურების რეალიზაციის შედეგად გადასახადის გადამხდელის მიერ აღიარებული მოთხოვნა ან მისი ნაწილი, რომლის გადახდის ვადა გასულია და რომელიც არ იქნა ანაზღაურებული მიმდინარე საგადასახადო წლის ბოლომდე, ამასთანავე, არსებობს ერთ-ერთი შემდეგი დოკუმენტი:   

ა) სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ;   

ბ) ცნობა სააღსრულებო დაწესებულებიდან სააღსრულებო ფურცლის აღსასრულებლად მიქცევის შედეგად მოვალისათვის სასამართლოს გადაწყვეტილებით კუთვნილი თანხის მიუღებლობაზე ან ნაწილობრივ მიღების თაობაზე; 

გ) სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული განჩინება შესაბამისი პირის მიმართ გადახდისუუნარობის თაობაზე განცხადების წარმოებაში მიღების ან გაკოტრების საქმის წარმოების დაწყების ანდა რეაბილიტაციის დაწყების შესახებ, ამასთანავე, თუ მოსამართლის მიერ ამ კრედიტორის მოთხოვნა არ იქნა აღიარებული;   

დ) ცნობა საგადასახადო ორგანებიდან მოვალის სამეწარმეო რეესტრიდან ამოშლის თაობაზე".   

აღნიშნულიდან გამომდინარე, 2002 წლიდან არსებული დებიტორული დავალიანების (რომელიც წარმოშობილია თქვენს მიერ გაწეული მომსახურებიდან) ამოსაღებად ან მათი უიმედო ვალებად აღიარებისათვის თქვენ უნდა მიმართოთ სასამართლოს. მართალია, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 129-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, "სახელშეკრულებო მოთხოვნების ხანდაზმულობის ვადა შეადგენს სამ წელს" (უძრავ ნივთებთან დაკავშირებული სახელშეკრულებო მოთხოვნების ხანდაზმულობის ვადა ექვსი წელია), რაც თქვენს შემთხვევაში უკვე გასულია, მაგრამ სასამართლოში სარჩელის შეტანას მაინც აქვს აზრი. დამატებითი კონსულტაციისათვის მიმართეთ ადვოკატებს.   

კითხვა: საქართველოში ახლად დარეგისტრირებული შპს აპირებს ხელშეკრულების გაფორმებას უცხოურ კომპანიასთან პერსონალით უზრუნველყოფის თაობაზე. კერძოდ, საწარმო მოახდენს საქართველოში მცხოვრები საზღვაო დარგის პროფესიონალი კადრების შერჩევას, ტრეინინგების ჩატარებას, ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სხვადასხვა დოკუმენტების მომზადებას და მათ გაგზავნას უცხოური კომპანიის მიერ მითითებულ მისამართზე.   

ხელშეკრულებით განსაზღვრულია საქართველოს საწარმოსათვის აღნიშნული მომსახურების ანაზღაურების მყარი წლიური თანხა თვეების ჭრილში, რომლის გადასინჯვაც შესაძლებელია წელიწადში ერთხელ 1 იანვრის მდგომარეობით. მითითებულ მისამართამდე შერჩეული კადრების მგზავრობის ხარჯებს საქართველოს საწარმო არ იხდის.   

გთხოვთ განგვიმარტოთ, საქართველოს საწარმოს მიერ უცხოური კომპანიისათვის გაწეული აღნიშნული მომსახურება (პერსონალით უზრუნველყოფა) დაიბეგრება დღგ-ის 18-პროცენტიანი თუ ნულოვანი განაკვეთით?  

კითხვის დასმის აუცილებლობა განპირობებულია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 240-ე მუხლით, კერძოდ, სსკ 240-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ე" ქვეპუნქტის თანახმად, მომსახურების გაწევის ადგილად ითვლება "მომსახურების მიმღები პირის მიერ ამ მომსახურების ეკონომიკური სარგებლის მიღების ადგილი, თუ ამ მომსახურების მიმღებ და გამწევ პირთა ადგილსამყოფელი სხვადასხვა სახელმწიფოშია. ამ ქვეპუნქტის დებულებები გამოიყენება შემდეგი მომსახურების მიმართ... ე.გ) პერსონალით უზრუნველყოფა". ამავდროულად, იმავე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ვ" ქვეპუნქტის თანახმად მომსახურების გაწევის ადგილად ითვლება "იმ პირის ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების ადგილი, რომელიც ეწევა მომსახურებას".  

პასუხი: თუ აღნიშნული უცხოური საწარმო არ იყენებს თქვენს მიერ შერჩეულ პერსონალს მის მიერ საქართველოში განხორციელებულ ეკონომიკურ საქმიანობაში, და ალბათ ეს ასეა (უფრო მეტიც, სავარაუდოდ, ეს უცხოური საწარმო არც ეწევა ეკონომიკურ საქმიანობას საქართველოში), მაშინ თქვენს მიერ გაწეული მომსახურება სწორედ რომ "პერსონალით უზრუნველყოფაა" და ამიტომ დღგ-ით არ დაიბეგრება სსკ 240-ე მუხლის 1-"ე.გ" პუნქტის მიხედვით. მართალია, ამ მომსახურებას შეესაბამება სსკ 240-ე მუხლის "ვ" პუნქტიც, მაგრამ უპირატესობა უნდა მიენიჭოს "ე.გ" პუნქტს, რადგან სსკ 240-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, "თუ მომსახურების გაწევის ადგილი აღწერილია ამ მუხლის პირველი ნაწილის ერთზე მეტ ქვეპუნქტში, მომსახურების გაწევის ადგილი განისაზღვრება მომსახურების აღმწერი რიგით პირველი პუნქტის მიხედვით".   

რაც შეეხება შერჩეული კადრებისათვის ტრეინინგების ჩატარებას და სხვადასხვა დოკუმენტების მომზადებას, ეს უნდა განვიხილოთ როგორც ძირითადი მომსახურების მიწოდებისათვის დამხმარე ხასიათის მომსახურება, სსკ 243-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად, თუ მათი განხორციელება გათვალისწინებულია დამკვეთთან გაფორმებულ ხელშეკრულებაში. თუ არა, მაშინ არსებობს რისკი იმისა, რომ ეს საგადასახადო ორგანოს მხრიდან შეფასებული იქნეს როგორც შპს-ის მიერ უცხოეთში გასაგზავნი კადრებისათვის უსასყიდლოდ გაწეული მომსახურება საქართველოში, რაც დაიბეგრება დღგ-ით.   

კითხვა: შპს-მ 2000 წელს გაიარა დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაცია, მაგრამ დღემდე 100000 ლარს ზევით ბრუნვა არცერთი უწყვეტი 12 კალენდარული თვის განმავლობაში არ ჰქონია. საგადასახადო ამინისტიის შემდეგ ხელმძღვანელობამ ჩათვალა, რომ 2000 წელს მიღებული დღგ-ის გადამხდელის რეგისტრაცია სსკ 224 მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად საგადასახადოს მიერ იქნებოდა გაუქმებული, თუმცა ამისათვის საწარმოს საგადასახადოსთვის წერილობით არ მიუმართავს. აღმოჩნდა, რომ დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაცია დღესაც არ არის გაუქმებული. ვაბარებთ დეკლარაციებს, გარდა დღგ-ის გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაციისა, რომელიც ჯერ არც საგადასახადოს არ მოუთხოვია. ასევე საგადასახადოდან მიღებულ შედარების აქტებში არ არის ნაჩვენები დღგ-ის გრაფა.  

გვაინტერესებს, როგორ უნდა მოიქცეს საწარმო მოცემულ შემთხვევაში, და თუ უნდა ჩავაბაროთ შესაბამისი პერიოდების მიხედვით დღგ-ის ყოველთვიური დეკლარაციები? როგორ მოხდება საწარმოს დაჯარიმება, თუ:    

1) 2005 წელს დეკემბრის თვეში რეალიზებული ჰქონდა ექსპორტზე მანდარინი 20725 ლარის. ჩავაბარებთ 2005 წლის დეკემბრის თვის დეკლარაციას, სადაც მანდარინის ექსპორტი დაიბეგრება ნულოვანი განაკვეთით;  

2) 2006 წელს საწარმოს იჯარით ჰქონდა გაქირავებული საწყობი ერთი წლით 1200 ლარად, 31 დეკემბრამდე თანხის გადახდის პირობით. ასევე იყო 2007, 2008 და 2009 წელს. მხოლოდ 2006, 2007, 2008 წლების დეკემბრის თვეების დეკლარაციები უნდა ჩააბაროს საწარმომ, სადაც დღგ იქნება 1200/6.55555=183.05 ლარი, თუ ყველა შესაბამისი წლის 12-ვე თვის დღგ-ის დეკლარაციები?  

პასუხი: უპირველეს ყოვლისა, აღვნიშნავთ, რომ იმ თვეების დღგ-ის დეკლარაციები, როდესაც გქონდათ დასაბეგრი ბრუნვები (2004 წლის იანვრიდან დაწყებული), აუცილებლად უნდა ჩააბაროთ. მართალია, ამით თქვენ თავიდან ვერ აირიდებთ საურავების დარიცხვას, მაგრამ აიცილებთ დღგ-ის არადეკლარირებისათვის (გადასახადის შემცირებისათვის) ჯარიმებს სსკ 132-ე მუხლის მიხედვით. 

1-ლ შემთხვევაში დღგ-ის დეკლარაციის დაგვიანებისათვის ჯარიმა, რადგან დასარიცხი თანხა ნულის ტოლია (თუ იმ თვეში სხვა დასარიცხი დღგ-ის თანხა არ გექნებათ), არ დაგეკისრებათ სსკ 131-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად ("თუ საგადასახადო დეკლარაციის/გაანგარიშების საფუძველზე გადასახდელად დასარიცხი გადასახადის თანხა ნულის ტოლია, პირს ამ მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა არ დაეკისრება").   

მე-2 შემთხვევაში დღგ-ის დეკლარაციები უნდა ჩაბარდეს ყოველთვიურად, რომელთა მიხედვით დღგ-ის დასარიცხი თანხა იქნება (თითოეულში) - 100:6.55555=15.25 ლარი, რადგან სსკ 247-ე მუხლის მე-7 ნაწილის თანახმად, "დღგ ის გადამხდელის მიერ ქონების იჯარით (მათ შორის, ლიზინგით) გადაცემისას დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების დროდ ითვლება იჯარის (მათ შორის, ლიზინგის) ხელშეკრულებით გათვალისწინებული საიჯარო (მათ შორის, სალიზინგო) მომსახურების ღირებულების გადახდის ვადები, მაგრამ არა უგვიანეს საანგარიშო თვის ბოლო სამუშაო დღისა". ამ შემთხვევაში დღგ-ის დეკლარაციის დაგვიანებისათვის ჯარიმა, რადგან დასარიცხი თანხა მცირეა, იქნება 200 ლარი თითოეულ დეკლარაციაზე (დაგვიანების თვეების მიუხედავად), სსკ 131-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად.   

კითხვა: სსკ 273-ე მუხლის ცვლილებიდან გამომდინარე, გთხოვთ გვიპასუხოთ:  

1) თუ საწარმოს ბალანსზე რიცხული 2000 წლამდე შესყიდული ცალკეული ძირითადი საშუალებების ნარჩენი ღირებულება 0-ის ტოლია, საწარმოს წარმოეშობა თუ არა იმის აუცილებლობა, რომ ასეთი აქტივები მანვე ააფასოს საბაზრო ფასამდე (ალბათ 2009 წლის 31 დეკემბრამდე) და აღნიშნულის გათვალისწინებით მოახდინოს 2009 წლის ქონების გადასახადის გამოანგარიშება?  
2) ასევე, საწარმოს წარმოეშობა თუ არა აუცილებლობა იმისა, რომ თუ ბალანსზე რიცხული ძირითადი საშუალებების ნარჩენი ღირებულება ნაკლებია საბაზრო ფასთან შედარებით, მოახდინოს ასეთი ძირითადი საშუალებების აფასება საბაზრო ფასამდე, რამეთუ საგადასახადო ორგანოებს მიენიჭათ უფლება გადამხდელებს ქონების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება განუსაზღვრონ საბაზრო ფასით?  
3) როგორ შეიძლება იქნეს აღქმული 273-ე მუხლის 12 ნაწილის ისეთი მოთხოვნა, როგორიცაა "თუ დადგინდა, რომ დასაბეგრი ქონების საბაზრო ფასი აღემატება მის საბალანსო ღირებულებას..."? თუ, უნდა იყოს - დასაბეგრი ქონების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულება (რომელსაც განსაზღვრავს საგადასახადო ორგანო) თუ აღემატება საწარმოს მიერ განსაზღვრულ საბალანსო ნარჩენ ღირებულებას?  

პასუხი: 1)-2) ზოგადად, სსკ 273-ე მუხლის შინაარსში მომხდარი ცვლილებები, რაც ეხება ქონების გადასახადით დასაბეგრი ბაზის განსაზღვრას, არ გულისხმობს იმას, რომ საწარმომ სავალდებულო წესით უნდა ააფასოს (და ბუღალტერიაში შესაბამისად ასახოს) თავისი დასაბეგრი ქონება, არამედ, ეს ცვლილება მოითხოვს მხოლოდ ქონების გადასახადით დასაბეგრი ბაზის გაზრდას აფასების გზით. თუ საწარმოს ბალანსზე რიცხული 2000 წლამდე შესყიდული ცალკეული ძირითადი საშუალებების ნარჩენი ღირებულება 0-ის ტოლია, მაშინ კოეფიციენტებზე გადამრავლების გზით აფასებული ეს თანხა, ცხადია, ისევ 0-ის ტოლი იქნება. თუ ამ, სრულად ამორტიზებულ ძირითად საშუალებებს საბაზრო ღირებულება გააჩნიათ, მაშინ შეიძლება, რომ საწარმო არ დაელოდოს საგადასახადო ორგანოების მხრიდან საბაზრო ფასების გამოყენებას (ქონების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის) და თავად მოახდინოს ეს. თუმცა, ასეთი ქმედება მოკლებულია მიზანშეწონილობას, რადგან სსკ 273-ე მუხლის 12 ნაწილის თანახმად, "თუ დადგინდა, რომ დასაბეგრი ქონების საბაზრო ფასი აღემატება მის საბალანსო ღირებულებას, პირი ვალდებულია, გადაიხადოს მოცემულ სხვაობაზე დარიცხული ქონების გადასახადი", მაგრამ "პირს სხვაობაზე დარიცხული ქონების გადასახადის აღიარებამდე ამ კოდექსით გათვალისწინებული სანქცია არ დაეკისრება".   

3) ჩვენი აზრით, სსკ 273-ე მუხლის 12 ნაწილში "საბაზრო ფასში" იგულისხმება ქონების საბაზრო ფასი მისი ფაქტობრივი ცვეთის გათვალისწინებით, ხოლო "საბალანსო ღირებულებაში" იგულისხმება "საბალანსო ნარჩენი ღირებულება".   

კითხვა: წარმოვადგენთ შპს-ს, ვწერთ სასაქონლო ზედნადებებს. მაინტერესებს, რომელია სწორი შევსება:  

1) თუ გადამზიდველის დასახელებაში ჩავწერთ ჩვენს მძღოლს და მის მანქანას;  
2) თუ გადამზიდველის დასახელებაში ჩავწერთ ჩვენს ფირმას და შემდეგ გამყიდველისაგან ტვირთის მიღებაზე და გადაზიდვაზე ნდობით აღჭურვილი პირის სახელისა და გვარის ადგილას მივუთითებთ ჩვენს მძღოლს? შემიძლია თუ არა გადამზიდველის დასახელებაში მივუთითო ჩვენი ფირმა და ტვირთის მიღებაზე და გადაზიდვაზე ნდობით აღჭურვილი პირის სახელი და გვარის ადგილას ეს მძღოლი?  

პასუხი: საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წ. 14 თებერვლის #86 ბრძანებით დამტკიცებული "სასაქონლო ზედნადების გამოწერისა და გამოყენების შესახებ" ინსტრუქციაში (მე-2 მუხლი) მოცემულია შემდეგი განმარტებები:  

"ვ) ტვირთის გადამზიდველი - იურიდიული ან ფიზიკური პირი, რომელსაც საქონლის მესაკუთრის ან საქონლის მყიდველის, ან მიმღების მიერ დავალებული აქვს ტვირთის გადაზიდვა (სატრანსპორტო საწარმო ან ფიზიკური პირი - ინდივიდუალური მეწარმე);   

ზ) ტვირთის მიღებაში და გადაზიდვაში ნდობით აღჭურვილი პირი _ პირი, რომელიც მყიდველისაგან ან ტვირთის მიმღებისაგან მიღებული მინდობილობის საფუძველზე გამყიდველისაგან ან ტვირთის გამგზავნისაგან იბარებს საქონელს (ტვირთს)".   

ამ განმარტებიდან გამომდინარე, "გადამზიდველის" გრაფაში, როდესაც ტრანსპორტირებას ახორციელებს გამყიდველი საკუთარი ძალებით, შეიძლება მიეთითოს როგორც ფირმა-გამყიდველი, ასევე ამ ფირმის დაქირავებული თანამშრომელი (მძღოლი), ხოლო ტვირთის მიღებაზე და გადაზიდვაზე ნდობით აღჭურვილი პირის ადგილზე უნდა მიეთითოს ის პირი, რომელსაც მყიდველისაგან აქვს შესაბამისი მინდობილობა. შესაბამისად, აქ თქვენი ფირმის მძღოლი შეიძლება ჩაიწეროს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მასზე გამყიდველის მინდობილობაა გაცემული (რაც ნაკლებ სავარაუდოა).   

კითხვა: მაინტერესებს, სავალდებულოა თუ არა საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის #2 დანართის წარდგენა საგადასახადო ორგანოში შესაბამისი თვის ანგარიშ-ფაქტურებთან ერთად?  

პასუხი: არც "დამატებული ღირებულების გადასახადის დეკლარაციის შევსების წესის შესახებ" ინსტრუქციაში (დამტკიცებული საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წ. 11 სექტემბრის #1048 ბრძანებით) და არც "საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის (მათ შორის, კორექტირების) გამოწერისა და წარდგენის შესახებ" ინსტრუქციაში (დამტკიცებული საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2005 წ. 14 თებერვლის #84 ბრძანებით) არაფერია ნათქვამი ამის შესახებ, საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების წარდგენა უნდა მოხდეს ამ დანართთან ერთად თუ მის გარეშე, მაგრამ იქიდან გამომდინარე, რომ #2 დანართი ანგარიშ-ფაქტურის დანართს წარმოადგენს, ჩვენი აზრით, ასეთი ვალდებულება არსებობს. თუმცა, აქვე აღვნიშნავთ, რომ ამ ვალდებულების შეუსრულებლობა არ იწვევს გადასახდელი დღგ-ის თანხის შემცირებას ან ჩასათვლელი დღგ-ის თანხის გაზრდას, ამიტომ გადასახადის გადამხდელს ჯარიმა სსკ 140-ე მუხლის მიხედვით არ დაეკისრება.   

კითხვა: სამედიცინო დაწესებულებისათვის ჰუმანიტარული დახმარებით აშენდა შენობა, რომლის ღირებულება შეადგენს საკმაოდ დიდ თანხას. თუ აღნიშნული თანხა გაზრდის მოგების გადასახადს, დაწესებულება საკუთარი შემოსავლებით წლების განმავლობაში ვერ შეძლებს მოგების გადასახადის გადახდას. გვაქვს თუ არა უფლება აღნიშნული გადასახადი განაწილდეს წლების მიხედვით ისე, როგორც საამორტიზაციო ანარიცხები? როგორ უნდა მოხდეს საბუღალტრო გატარება?  

პასუხი: შეკითხვიდან გამომდინარე, როგორც ჩანს, სამედიცინო დაწესებულება ეკონომიკური საქმიანობის განმახორციელებელი პირია, რომელმაც გარეშე პირისაგან მიიღო დიდი ფინანსური დახმარება. იმისდა მიუხედავად, დახმარება განხორციელდა ფულისა თუ ქონების სახით, ეს წარმოადგენს მოგების გადასახადით დასაბეგრ ობიექტს (სხვა დასაბეგრი შემოსავლებისა და გამოსაქვითი ხარჯების გათვალისწინებით), რადგან სსკ 172-ე მუხლის "ე" პუნქტის თანახმად, სამედიცინო დაწესებულებისათვის მოგების გადასახადით დაბეგვრისაგან გათავისუფლებულია მხოლოდ "სამედიცინო საქმიანობიდან მიღებული მოგების ის ნაწილი, რომელიც მოხმარდება რეინვესტირებას (დაწესებულების რეაბილიტაცია, ტექნიკური ბაზის უზრუნველყოფა) და თანამშრომელთა მატერიალურ წახალისებას", ფინანსური დახმარება კი სამედიცინო საქმიანობა არ არის. ის, რომ მოგების გადასახადი დიდია და შეიძლება წლობით ვერ გადაიხადოთ, თავის მართლებად არ გამოდგება, ამორტიზაციის ანარიცხების მსგავსი პრინციპით მისი წლებზე გადანაწილება კი დაუშვებელია. ბუღალტრულ გატარებას ფულადი სახით დახმარების მიღების შემთხვევაში აქვს სახე (დახმარების ფაქტობრივად მიღების თარიღით):   

დ-ტი 1110 ან 1210 ან 1220 კ-ტი 8190 "არასაოპერაციო შემოსავალი".   

კითხვა: შესაძლებელია თუ არა დივიდენდის გადახდა უცხოურ ვალუტაში, ან საწარმოს ლიკვიდაციისას, უცხოურ ვალუტაში დარჩენილი თანხების პარტნიორებს შორის განაწილება? თუ უნდა მოხდეს ვალუტის კონვერტაცია? 

პასუხი: დივიდენდის გადახდა ან საწარმოს ლიკვიდაციისას დარჩენილი თანხების პარტნიორებს შორის განაწილება წარმოადგენს ორ პირს შორის (ფირმასა და მის დამფუძნებელს შორის) ანგარიშსწორებას, საქართველოს ტერიტორიაზე კი ორ პირს შორის ანგარიშსწორება უნდა ხორციელდებოდეს მხოლოდ ეროვნულ ვალუტაში - ლარში. 

თუ დამფუძნებელს საზღვარგარეთ გახსნილი აქვს საბანკო ანგარიში (ასეთი ანგარიში შეიძლება გახსნილი ჰქონდეს როგორც არარეზიდენტს, ასევე რეზიდენტ პირს) და მასთან უცხოურ ვალუტაში გსურთ ანგარიშსწორების მოხდენა, მაშინ უცხოური ვალუტის გადარიცხვა, ცხადია, დასაშვებია. ასევე პირიქით, თუ ფირმას აქვს საზღვარგარეთ გახსნილი საბანკო ანგარიში, მას შეუძლია დამფუძნებელს ამ ანგარიშიდან გადაურიცხოს თანხა უცხოურ ვალუტაში.   

კითხვა: A საწარმომ გადასცა 10 ტონა ხილი B საწარმოს, წვენების დაწურვის და ბოთლებში ჩამოსხმის მიზნით, ხოლო მზა პროდუქცია შემდგომში დაუბრუნდა A საწარმოს, რისთვისაც B საწარმოს გადაუხადა მომსახურების საზღაური X ლარის ოდენობით.  

როგორ აღირიცხება აღნიშნული ოპერაცია და რა დოკუმენტაცია უნდა გაფორმდეს? ორივე საწარმო დღგ-ის გადამხდელია.  

პასუხი: მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა გარიგება "დამკვეთის ნედლეულით (მასალით) საქონლის წარმოება", რომელიც სსკ მე-18 მუხლის 1-ლი ნაწილის "ქ" პუნქტით, წარმოადგენს მომსახურების ერთ-ერთ სახეს. როგორც ამავე მუხლის მე-2 ნაწილით არის განმარტებული, "დამკვეთის ნედლეულით (მასალით) საქონლის წარმოებად ითვლება საქონლის ნებისმიერი წარმოება, მათ შორის, მისი დამზადება, გადამუშავება, დამუშავება ან აღნიშნული ნედლეულის (მასალის) სხვაგვარი ტრანსფორმაცია, რომლის პროცესში როგორც ნედლეულის (მასალის), ისე საბოლოო პროდუქტის მესაკუთრე არის პირი, რომელმაც მიაწოდა ნედლეული (მასალები) და ფულადი ან ნატურალური ფორმით აანაზღაურა ამ ნედლეულით (მასალით) საქონლის წარმოებასთან დაკავშირებული მომსახურების ღირებულება (მიუხედავად იმისა, წარმოებისას მწარმოებელმა გამოიყენა თუ არა საკუთარი ნედლეული (მასალა), მაკომპლექტებლები ან სხვა კომპონენტები, რომელთა ღირებულებაც ჩაითვალა ასეთ წარმოებასთან დაკავშირებული მომსახურების ღირებულებაში)".    

სასაქონლო ზედნადები A საწარმომ (დამკვეთმა) უნდა შეავსოს როგორც "ნედლეულის (ხილის) საპასუხისმგებლო შენახვაზე გადაცემა მისი გადამუშავების მიზნით". ამ სასაქონლო ზედნადებში (მასალების გადაცემაზე) არ უნდა იყოს შევსებული გრაფები "მყიდველი" და "გამყიდველი", მიეთითება მხოლოდ საქონლის "გამგზავნი" და "მიმღები". გადაცემული ნედლეული არ ადის B საწარმოს ბალანსზე, ამიტომ მისი თავდაპირველი მიღების და შემდგომი ტრანსფორმაციის აღრიცხვა B საწარმომ უნდა მოახდინოს გარესაბალანსო ბუღალტრული ანგარიშების გამოყენებით. ხილის გადამუშავების შემდეგ B საწარმო A საწარმოს გამოუწერს სასაქონლო ზედნადებს მიღებული პროდუქციის მხოლოდ რაოდენობის მითითებით (შეივსება გრაფები "საქონლის გამგზავნი" და "საქონლის მიმღები", გრაფები "საქონლის გამყიდველი" და "საქონლის მყიდველი" კი არ შეივსება), ხოლო გაწეულ მომსახურებაზე B საწარმოს მიერ გამოიწერება საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა X ლარზე (სასურველია მომსახურების მიღება-ჩაბარების აქტის გაფორმებაც). 10 ტონა ხილის თვითღირებულება პლუს X ლარი, შემცირებული დღგ-ის თანხით, რომელსაც A საწარმო ჩაითვლის, იქნება წარმოებული ხილის წვენის თვითღირებულება A საწარმოსთვის.   

კითხვა: ჩვენი შპს უწყვეტ მომსახურებას უწევს რეზიდენტ პირებს და ყოველი თვის ბოლო რიცხვით, წერს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებს და წარუდგენს მათ მომსახურების მყიდველ პირებს.  

მიმდინარე წლის ოქტომბრის თვეში თვის ბოლო რიცხვი დაემთხვა შაბათ დღეს. მიუხედავად იმისა, რომ სსკ მე-4 მუხლის მიხედვით, შაბათი საგადასახადო მიზნებისათვის არის არასამუშაო დღე, სსკ 248 ე მუხლში არ არის არანაირი შეზღუდვა საგადასახადო ა/ფ-ის ამგვარ დათარიღებასთან დაკავშირებით (მომდევნო თვის 12 რიცხვამდე პერიოდი მოიცავს როგორც სამუშაო, ისე არასამუშაო დღეებსაც) და შესაბამისად შპს-მ მოახდინა საგადასახადო ა/ფ-ების გამოწერა 31 ოქტომბრის დათარიღებით.   

ჩვენი აზრით, შპს-ის ამგვარი ქმედება არ მოდის წინააღმდეგობაში არც საგადასახადო კანონმდებლობასთან და არც სხვა ნორმატიულ აქტებთან. გვაინტერესებს თქვენი ჟურნალის აზრი ამ საკითხთან დაკავშირებით.  
  
პასუხი: ჩვენი ფირმის მრავალწლიანი პრაქტიკის განმავლობაში, არ გვსმენია, რომ რომელიმე გადამხდელს ამ საკითხზე რაიმე პრობლება შექმნოდეს საგადასახადო ორგანოების მხრიდან. უწყვეტი მომსახურების შემთხვევაში, გარანტირებულად შეიძლება ითქვას, რომ არაფერი არ დაშავებულა, რადგან მართალია, ასეთი მომსახურების დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაციის დროდ ითვლება შესაბამისი თვის ბოლო სამუშაო დღე (მოცემულ შემთხვევაში - 30 ოქტომბერი), მაგრამ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერის დღე ხომ მისი მოთხოვნიდან არა უგვიანეს მეორე დღეა.   
  
კითხვა: 2008 წელს შპს X-მა შპს Y-ს მიაწოდა პროდუქცია მხოლოდ სასაქონლო ზედნადების გამოწერის გზით. ამ ოპერაციაზე არ მოხდა საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერა. 2009 წელს შპს Y-მა დააბრუნა პროდუქციის ნაწილი. გვაინტერესებს:  

1) სასაქონლო ზედნადების რომელი რეკვიზიტები უნდა შეავსოს შპს Y-მა და უნდა გაუკეთდეს თუ არა რაიმე განსაკუთრებული აღნიშვნა სასაქონლო ზედნადებს?   

2) ზოგადად, 2009 წელს მომხდარი ეს ოპერაცია არის 2008 წლის ოპერაციის მაკორექტირებელი. ვინაიდან არ მოხდა 2008 წელს საგადასახადო ა/ფ-ის გამოწერა, ეს ოპერაცია უნდა მივაკუთვნოთ 2009 წლის საანგარიშგებო პერიოდს, თუ უნდა მოხდეს 2008 წლის ოპერაციის შემცირება დაბრუნებული პროდუქციის წილით?  

პასუხი: კითხვის ავტორი პირდაპირ არ უთითებს თავის შეკითხვაში, მაგრამ როგორც ჩანს, შპს X დღგ-ის გადამხდელია. დღგ-ის გადამხდელებისათვის დასაბეგრი ოპერაციის კორექტირების შემთხვევებს განსაზღვრავს სსკ 228-ე მუხლი. მის მე-2 ნაწილში აღნიშნულია, რომ "დასაბეგრი ოპერაციის თანხა კორექტირდება, თუ გადამხდელის მიერ: 

ა) საგადასახადო ინსპექციაში წარდგენილია დღგ-ის ანგარიშ-ფაქტურა, რომელშიც დღგ-ის თანხა აღნიშნულია არასწორად; 

ბ) დღგ-ის დეკლარაციაში არასწორად არის აღნიშნული დღგ-ის თანხა".  

ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად კი, "დასაბეგრი ოპერაციის თანხის კორექტირება ხდება იმ შემთხვევაშიც, თუ მიწოდებულ საქონელზე/მომსახურებაზე გამყიდველმა გამოწერა და დადგენილი წესით მყიდველს ჩააბარა კორექტირების საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა".   

ამავდროულად, ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ სსკ 250-ე მუხლის მიხედვით, "დღგ-ის საანგარიშო პერიოდად ითვლება კალენდარული თვე".   

მოცემულ შემთხვევაში, რადგან თავის დროზე ანუ საქონლის მიწოდების დროს გამყიდველის მიერ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა არ გამოიწერა, საქონლის უკან დაბრუნება კი განხორციელდა არა იმავე საანგარიშო თვეს, არამედ მოგვიანებით, დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაციის კორექტირება ვერანაირად ვერ მოხდება. მყიდველისაგან 2009 წელს დაბრუნებული საქონელი, რომელიც 2008 წელს იყო გაყიდული, აღრიცხული უნდა იქნეს როგორც უკან გამოსყიდული საქონელი, ხოლო სასაქონლო ზედნადები გამოიწერება ჩვეულებრივი წესით. სასაქონლო ზედნადებზე (ან მასზე თანდართულ მიღება-ჩაბარების აქტში) შეიძლება გაკეთდეს შესაბამისი აღნიშვნა, რომ ეს არის ამა და ამ პერიოდში გაყიდული საქონლის ნაწილის უკან დაბრუნება, მაგრამ მას მხოლოდ ის დატვირთვა ექნება, რომ მყიდველისათვის, რომელიც უკან უბრუნებს გამყიდველს საქონელს, ჩანდეს ამ დაბრუნებულზე საქონელზე თვითღირებულების ტოლი ფასის მითითების მიზეზი. 

კითხვა: სააქციო საზოგადოების აქციონერთა 86% შესულია შპს-ში, ანუ ამ შპს-ის 100%-ის მფლობელი არის ის 5 (ხუთი) კაცი, ვინც ფლობდა სააქციო საზოგადოებაში ამ 86%-ს. აქციონერთა რეესტრში ამჟამად 86%-ის მფლობელად რეგისტრირებულია ეს შპს.  

"მეწარმეთა კანონის" შესაბამისად, "აქციონერთა საერთო კრების მოწვევა არ არის აუცილებელი, თუ ხმების 75%-ზე მეტის მფლობელი აქციონერი მიიღებს გადაწყვეტილებას განსახილველ საკითხებთან დაკავშირებით". ჩვენს შემთხვევაში შეიძლება თუ არა საერთო კრების მოწვევის გარეშე სააქციო საზოგადოებამ მიიღოს გადაწყვეტილებები და განიხილება თუ არა ამ შპს-ის დირექტორი ერთ აქციონერად და ეს დირექტორი გადაწყვეტს თუ ვერა განსახილველ საკითხებს? და თუ გადაწყვეტს, რა ფორმით უნდა მიმართოს სააქციო საზოგადოების დირექტორს ან როგორ უნდა დაავალდებულოს საკითხების გადაწყვეტა?   

ვაზუსტებთ შეკითხვას - ჩვენს შემთხვევაში შპს-ის დირექტორი შეიძლება თუ არა განვიხილოთ ერთ აქციონერად და მთლიანი 86%-ის წარმომადგენლად? საერთო კრება უნდა ჩატარდეს თუ არა? და თუ უნდა ჩატარდეს, კრების ჩატარებაზე ვინ უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება - სააქციო საზოგადოების დირექტორმა თუ შპს-ის დირექტორმა?პასუხი: "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის 54-ე მუხლის 11 პუნქტის მიხედვით, "საერთო კრების მოწვევა არ არის აუცილებელი, თუ ხმების 75%-ზე მეტის მფლობელი აქციონერი მიიღებს გადაწყვეტილებას განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით. ეს გადაწყვეტილება კრების ოქმის ტოლფასია და ითვლება კრების გადაწყვეტილებად. ამ შემთხვევაში დანარჩენ აქციონერებს ეგზავნებათ შეტყობინება მიღებული გადაწყვეტილების შესახებ. თუ ამ პუნქტში აღნიშნულ აქციათა რაოდენობას ფლობს ერთ აქციონერზე მეტი, აქციონერთა საერთო კრების ჩატარება სავალდებულოა". მოცემულ შემთხვევაში, როგორც შეკითხვიდან ირკვევა, სააქციო საზოგადოების აქციების 86% ეკუთვნის ერთ პირს - შპს-ს, ამიტომ ეს შპს უფლებამოსილია აქციონერთა საერთო კრების ჩატარების გარეშე მიიღოს გადაწყვეტილებები განსახილველ საკითხებზე (გარდა რამდენიმე გამონაკლისი შემთხვევისა, როდესაც საჭიროა ყველა აქციონერის თანხმობა. მაგალითად, სააქციო საზოგადოების კომანდიტურ საზოგადოებად გარდაქმნის შესახებ გადაწყვეტილება მიღებული უნდა იქნეს ერთობლივად). გადაწყვეტილებებს მიიღებს ამ შპს-ის დირექტორი იმ უფლებამოსილებების გათვალისწინებით, რაც მას, როგორც დირექტორს, მინიჭებული აქვს შპს-ის წესდებით. აქ ვგულისხმობთ იმას, რომ შესაძლოა ზოგიერთ საკითხზე გადაწყვეტილების მისაღებად შპს-ის დირექტორს ესაჭიროებოდეს შპს-ის პარტნიორთა კრების თანხმობა.   

კითხვა: აუდიტორები ხშირად ამბობენ, რომ ძირითად საშუალებად აქტივის აღიარებისათვის კომპანიამ თავისი სააღრიცხვო პოლიტიკით უნდა განსაზღვროს თანხობრივი ზღვარი, რაც ხშირად სსკ-ით განსაზღვრულ 1000 ლარს უტოლდება. აღნიშნული მოთხოვნა ბასს-ების არც შესავალ ნაწილში და არც "ძირითადი საშუალებების" სააღრიცხვო სტანდარტში არ არის. საიდან გამომდინარეობს აღნიშნული თანხობრივი ზღვარი (გარდა ლოგიკისა)?პასუხი: ბასს 16 "ძირითადი საშუალებების" მე-6 მუხლის თთანახმად, "ძირითადი საშუალებები არის მატერიალური აქტივები, რომლებიც:   
ა) იმყოფება საწარმოს განკარგულებაში და გამოიყენება: საქონლის წარმოებისა და მომსახურების გასაწევად, იჯარით გასაცემად ან ადმინისტრაციული მიზნებისათვის; და ბ) გათვალისწინებულია ერთ საანგარიშო პერიოდზე მეტი ხნით გამოსაყენებლად". აქტივის სასარგებლო გამოყენების ვადა განისაზღვრება ან "ა) პერიოდით, რომლის განმავლობაშიც მოსალოდნელია საწარმოს მიერ აქტივის გამოყენება; ან ბ) პროდუქციის ან მსგავსი ნაწარმის რაოდენობით, რომლის მიღებაც მოსალოდნელია საწარმოს მიერ მოცემული აქტივის გამოყენებით".   

აქტივის ძირითად საშუალებებად აღიარების ორი დამატებითი კრიტერიუმი (სხვა კრიტერიუმების დაკმაყოფილების შემთხვევაში) განსაზღვრულია სტანდარტის მე-7 მუხლით, რომლის თანახმად, "ძირითადი საშუალებების ღირებულება უნდა აღიარდეს აქტივად, თუ:   

ა) მოსალოდნელია, რომ საწარმო მომავალში ამ აქტივის გამოყენებით მიიღებს ეკონომიკურ სარგებელს; და 

ბ) საწარმოსათვის შესაძლებელია აქტივის ღირებულების საიმედო შეფასება".   

ამგვარად, ბასს 16, მართლაც, პირდაპირ არ მოიხსენიებს, რომ აქტივის ძირითად საშუალებად აღიარებისათვის საჭიროა კიდევ ერთი კრიტერიუმის - ფასის გათვალისწინება. ძირითადი საშუალებების აღიარების კრიტერიუმებში ნახსენებია მხოლოდ აქტივის ღირებულების საიმედოდ განსაზღვრის აუცილებლობა. მიუხედავად ამისა, იგულისხმება, რომ თუ მატერიალური აქტივი აკმაყოფილებს ძირითადი საშუალების აღიარების ზემოთაღნიშნულ კრიტერიუმებს, მაგრამ მისი ფასი უმნიშვნელოა, ის უნდა განვიხილოთ ხარჯად და არა ძირითად საშუალებად, რადგან არავის არ მოუვა აზრად, ძირითად საშუალებად ჩათვალოს, მაგალითად, 20-ლარიანი კალკულატორი ან ჩაქუჩი, თუმცა მათი გამოყენების ვადა ერთ წელზე მეტია. ანუ, მატერიალური აქტივის ძირითად საშუალებად ცნობისათვის, ჩვენი აზრით, უდავოა, რომ მისი ღირებულება უნდა აღემატებოდეს გარკვეულ ზღვარს. საქართველოში ასეთ ზღვარად, ბასს ებზე გადასვლამდე არსებული კანონმდებლობით, მიიჩნეოდა 150 ლარი, ხოლო 150 ლარზე ნაკლები ღირებულების მატერიალური აქტივები, რომლებიც გამოიყენებოდნენ საწარმოს საქმიანობაში, იწოდებოდნენ მცირეფასიან და სწრაფცვეთად საგნებად. ბასს-ები არ ცნობს მცირეფასიან და სწრაფცვეთად საგნებს, ამიტომ ის მატერიალური აქტივები, რომლებიც აკმაყოფილებენ ზემოთაღნიშნულ კრიტერიუმებს, ღირებულებისდა მიხედვით განიხილებიან ან ძირითად საშუალებებად, როდესაც მათი თვითღირებულება დადგენილ ზღვარზე მეტია, ან მიმდინარე ხარჯებად, როცა თვითღირებულება დადგენილ ზღვარზე ნაკლებია.   

ამგვარად, ბასს-ებით მომუშავე საწარმოებმა თავად უნდა დააადგინონ ეს ზღვარი (გონივრულობის ფარგლებში) ანუ გადაწყვიტონ, რა ღირებულება ჩაითვალოს მნიშვნელოვნად მატერიალური აქტივების ძირითად საშუალებებად აღიარებისათვის. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ასეთი აღიარების კრიტერიუმის შემუშავება საწარმოს სააღრიცხვო პოლიტიკის ერთ-ერთი ელემენტია.   

ის, რომ ბასს 16 მართლაც გულისხმობს აქტივის ძირითად საშუალებად აღიარებისათვის ღირებულების (ფასის) კრიტერიუმის გამოყენებას, არაპირდაპირ მოჩანს აღნიშნული სტანდარტის მე-9 მუხლიდან, რომელიც მიუთითებს ყოველ კონკრეტულ ვითარებაში პროფესიული განსჯის აუცილებლობაზე, კერძოდ: "მოცემული სტანდარტი არ ადგენს აღიარების საზომ ერთეულს, ე.ი. რას მოიცავს ძირითადი საშუალების ერთეული. ამგვარად, საჭიროა განსჯა, აღიარების კრიტერიუმის გამოსაყენებლად ამა თუ იმ საწარმოს კონკრეტული ვითარების მიმართ". აღნიშნული ნიშნავს, რომ გაწეული დანახარჯები შეიძლება აღიარებული იქნენ აქტივებად ან ხარჯებად. ამავე მუხლში აღნიშნულია აგრეთვე, რომ "ზოგიერთ შემთხვევაში, მიზანშეწონილია ინდივიდუალურად უმნიშვნელო ერთეულების გაერთიანება და კრიტერიუმის გამოყენება აგრეგირებული ღირებულებისათვის".   

პრაქტიკაში ასეთ ზღვარად 2005 წლამდე კვლავინდებურად დამკვიდრებული იყო 150 ლარი, რაც განპირობებული იყო იმით, რომ სხვა კრიტერიუმის არჩევა წარმოშობს დამატებით სხვაობებს საგადასახადო და ფინანსურ შედეგებს შორის, რაც უფრო მეტად გაართულებს საწარმოს საგადასახადო აღრიცხვას. დაწყებული 2005 წლიდან, საქართველოს ახალი საგადასახადო კოდექსით ნებადართული იქნა 1000 ლარამდე ღირებულების (ერთეულზე) ძირითადი საშუალების სრული გამოქვითვა შემოსავლიდან (ცვეთის დარიცხვის გარეშე), ანუ, საგადასახადო აღრიცხვის მიზნებისათვის, ამ თანხის ქვევით ღირებულების მქონე მატერიალური აქტივები 1 წელზე მეტი სასარგებლო სამსახურის ვადით შეძენისთანავე აღიარდება გამოსაქვით ხარჯებად და არა ამორტიზებად ძირითად საშუალებებად. ამის გამო ბევრმა საწარმომ ძირითადი საშუალების აღიარების თანხობრივ ზღვარად განსაზღვრა 1000 ლარი, რაც არ იკრძალება ბასს-ებით.   

ზოგადად, აუცილებელი არ არის, რომ აღნიშნულმა საგადასახადო ცვლილებამ ადეკვატური ზეგავლენა მოახდინოს 2005 წლიდან საწარმოთა სააღრიცხვო პოლიტიკაზე ძირითადი საშუალებების ნაწილში. ანუ, მათ შეუძლიათ ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისათვის ძირითადი საშუალების აღიარების თანხობრივ კრიტერიუმად (ქვედა ზღვარად) აღიარონ 150 ლარი ან რაიმე სხვა რიცხვი 150 ლარსა და 1000 ლარს შორის. რაც შეეხება საბიუჯეტო სექტორის ორგანიზაციებს, მათთვის ასეთ ზღვარად - ძირითადი საშუალების აღიარების თანხობრივ კრიტერიუმად, "ბიუჯეტის დაფინანსებაზე მყოფი ორგანიზაციების ბუღალტრული აღრიცხვის შესახებ" ინსტრუქციის (დამტკიცებული საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2007 წ. 28 დეკემბრის #1321 ბრძანებით) 21-ე მუხლით 2008 წლიდან დადგენილია 500 ლარი.   

კითხვა: ფიზიკური პირი იჯარით გასცემს მის საკუთრებაში არსებულ ფართს. ასეთ დროს ის ხდება გადასახადის გადამხდელი და ვალდებულია წარადგინოს საშემოსავლო გადასახადის წლიური დეკლარაცია.  

თუ კი საშემოსავლო გადასახადს გადაიხდის არა ეს ფიზიკური პირი, არამედ ფართის გამქირავებელი, მაშინ მაინც წარმოეშვება ფიზიკურ პირს დეკლარირების ვალდებულება? თუ შეწყვიტა ფიზიკურმა პირმა ასეთი საქმიანობა, მაინც ითვლება გადამხდელ ფიზიკურ პირად? საქმიანობის შეწყვეტის დროს საჭიროა თუ არა რაიმე პროცედურების გავლა საგადასახადოში?პასუხი: საქართველოს მოქალაქე ფიზიკური პირი, რომელიც იჯარით გასცემს მის საკუთრებაში არსებულ ფართს და რომელსაც საშემოსავლო გადასახადს საიჯარო ქირიდან უკავებს ფართის დამქირავებელი, 2009 წლიდან არ არის ვალდებული დარეგისტრირდეს გადასახადის გადამხდელად და წარადგინოს საშემოსავლოს წლიური დეკლარაცია, თუ მას არ წარმოეშობა აგრეთვე სხვა გადასახადის გადახდის ვალდებულებაც (მაგალითად, დღგ-ის, თუ მისი შემოსავალი 12 უწყვეტი თვის განმავლობაში გადააჭარბებს 100 000 ლარს). ეს გამომდინარეობს სსკ მე-100 მუხლის მე-2 ნაწილიდან, რომელიც ამჟამად ჩამოყალიბებულია შემდეგი რედაქციით:   

"საქართველოს მოქალაქე ფიზიკური პირი (მათ შორის, მეწარმე ფიზიკური პირი) ვალდებულია ამ კოდექსით გათვალისწინებული ეკონომიკური საქმიანობის დაწყებამდე, გარდა ისეთი ეკონომიკური საქმიანობისა, რომლის შედეგად მიღებული შემოსავალი ამ კოდექსის მიხედვით იბეგრება წყაროსთან ან განთავისუფლებულია დაბეგვრისაგან, განცხადებით მიმართოს საგადასახადო ორგანოს საიდენტიფიკაციო ნომრის მინიჭების შესახებ".იხილეთ აგრეთვე მაგალითი #4 "აუდიტი, აღრიცხვა, ფინანსების" 2009 წ. #2(109)-ში, გვ.8.

რაც შეეხება ქონების გადასახადს, აქაც, ფიზიკური პირის მიერ გაქირავებულ უძრავ ქონებაზე გადასახადის გადახდა 2009 წლიდან აღარ უკავშირდება იმას, არის თუ რა ის გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებული პირი.

თუ ფიზიკური პირი დარეგისტრირებული იყო მეწარმე ფიზიკურ პირად და შემდეგ შეწყვიტა ეკონომიკური საქმიანობა, მაშინ სსკ 217-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, ის "საქართველოში ეკონომიკური საქმიანობის შეწყვეტისას საგადასახადო ორგანოს 30 დღის ვადაში წარუდგენს დეკლარაციას ერთობლივი შემოსავლებისა და გამოქვითვების შესახებ. ამასთანავე, შემდგომ პერიოდში გადასახადის გადამხდელს ეკონომიკური საქმიანობის განახლებამდე არ ევალება საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენა".