ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს აუდიტური კონცერნი "ცოდნისა"-ს და შპს "ააფ ინტეგრითი"-ს აუდიტორები, შპს "ააფ მენეჯმენტის" მენეჯერები, შპს "ადვოკატთა და აუდიტორთა კორპორაციის" იურისტები. მომზადებული პასუხების განხილვა მათ გამოქვეყნებამდე ხდება "კითხვა-პასუხის" საბჭოს მიერ. 

შეკითხვები მოგვაწოდეთ წერილობითი სახით, ფოსტით, ელექტრონული ფოსტით ან სხვა საშუალებით. შეკითხვები მიიღება ელექტრონული ფოსტით: info@aaf.ge ან ტელ.: 239 33 50.

წინამდებარე ნომერში მკითხველთა შეკითხვებს პასუხობდა შპს აუდიტური კონცერნი "ცოდნისა"-ს დირექტორის მოადგილე დასავლეთ საქართველოში ბექა დოღონაძე. 

კითხვა: 1) თიზ-ის საწარმოს (შპს, შემდგომში - თიზი) მიერ სპეციალური სავაჭრო კომპანიის (შპს, შემდგომში - სსკო) წილის შესყიდვის შემთხვევაში შეინარჩუნებს თუ არა ეს ორივე შპს ყველა საგადასახადო შეღავათს? 

2) ასევე გვაინტერესებს, როდესაც სსკო თიზ-ს გადაუხდის დივიდენდებს, როგორ დაიბეგრება ეს დივიდენდი თიზიდან ფიზიკური პირის (თიზ-ის დამფუძნებლის) მიერ გატანის შემთხვევაში? 

3) რა მოხდება იმ შემთხვევაში, თუ თიზი დივიდენდს არ გასცემს ფიზიკურ პირზე და მოახდენს რეინვესტირებას, ანუ მოიხმარს საკუთარი ეკონომიკური მიზნებისთვის? 

კითხვა: არასამთავრობო ორგანიზაცია რეგისტრირებულია საქართველოში, რომელიც უცხოელი დონორებისაგან იღებს თანხებს სხვადასხვა პროექტის ფარგლებში, შემდეგ კი ამ თანხებს ევროპისა და აზიის სხვადასხვა ქვეყნებში მცხოვრებ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს ურიცხავს გარკვეული მომსახურებების გასაწევად; ასევე თანხების ნაწილი ერიცხებათ ჩვენი ქვეყნის მოქალაქეებსაც. აღნიშნული არასამთავრობო ორგანიზაცია ეწევა რამდენიმე ძირითადი მიმართულებით საქმიანობას: 

1) ნარკოდამოკიდებულებითა და მსგავსი დაავადებებით დადიაგნოზებული ხალხის ფინანსურ დახმარებას, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე საქართველოს ფარგლებს გარეთ (უმეტესწილად უფრო არარეზიდენტები არიან ამ პროექტებში მონაწილე); 

2) არარეზიდენტ ფიზიკურ პირებზე ირიცხება თანხები, რომლებიც იხარჯება სხვადასხვა სამთავრობო და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან შეხვედრების ორგანიზებაში, რათა შეიცვალოს როგორც შეხედულებები, ასევე მიდგომები და საჭიროებისამებრ ნარკოპოლიტიკაც, რათა ნარკოდამოკიდებული პირებისათვის გამარტივდეს როგორც მკურნალობა, ასევე მათკენ მიმართული სახელმწიფო პოლიტიკა (კანონების გამკაცრება/შემსუბუქება). აღნიშნული შეხვედრების შემდეგ იწერება გარკვეული მოხსენებები და პროექტების გეგმები, რომლებიც იგზავნება საქართველოში შესაფასებლად და ასევე პროექტების კონტროლის მიზნებისათვის; 

3) კვლევები, რომლებიც აქცენტირებულია სხვადასხვა ქვეყნის ნარკოპოლიტიკის შესწავლაზე, ასევე ადგილობრივი ქვეყნის ნარკოპოლიტიკის შეფასებით, თუ რამდენად მიზანშეწონილია აღნიშნული არასამთავრობო ორგანიზაციისათვის კონკრეტული ქვეყნით დაინტერესება. ამ შემთხვევაშიც უმეტესწილად თანხები ირიცხება არარეზიდენტ ფიზიკურ პირებზე, იშვიათად ინდივიდუალურ მეწარმეზე (არარეზიდენტი ესეც) და ასევე უფრო იშვიათად იურიდიულ პირებზე; 

4) აღნიშნულმა კომპანიამ გადაურიცხა თანხა პოლონეთში იურიდიულ პირს (ენების შემსწავლელ ცენტრს), რომელიც დაფუძნებული და რეგისტრირებული იყო პოლონეთში, რათა მათ ჩაეტარებინათ უკრაინელი დევნილი მოსწავლეებისთვის უკრაინული ენის შემსწავლელი კურსები. ეს წარმოადგენდა დავალებას ამ ცენტრისადმი და არა დახმარებას. 

ჩვენ გვაინტერესებს შემდეგი: რეზიდენტების შემთხვევაში ყველაფერი გასაგებია; მაგრამ არარეზიდენტების შემთხვევაში, ზემოთ ხსენებულ 4 კონკრეტულ შემთხვევაში ცალ-ცალკე, რა სახის გადასახადებთან გვაქვს საქმე? რამდენად ახდენს გავლენას გადასახადების სახეებზე `ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების~ პოლიტიკა? მომსახურება რეალურად არ გაიწევა საქართველოში, აქედან თანხა მიემართება უცხოეთში და შემდეგ აქ უბრალოდ ბრუნდება ანგარიშები და მოხსენებები, რომლის საფუძველზეც ფასდება გაკეთებული საქმიანობა; საქართველოში ამ კომპანიას რეალურად რეგისტრაციის გარდა ჰყავს ერთადერთი თანამშრომელი, რომელიც ფინანსების მიმართულებით ახორციელებს საქმიანობას (rs.ge, გადარიცხვები, ბუღალტერია), სხვა ყველა კომპანიის თანამშრომელი არარეზიდენტია და თანამშრომლების შემთხვევაში იბეგრებიან შესაბამისად. 

კითხვის მთავარი მიზანია - ამ 4 ზემოთ ხსენებულ შემთხვევაში არარეზიდენტი ფიზიკური პირები როგორ იბეგრებიან, საშემოსავლოთი, უკუდაბეგვრის დღგ თუ უწევთ, ან რაიმე სხვა ტიპის გადასახადი? რამდენად შეიძლება, რომ საგადასახადო ორგანომ მიიჩნიოს საქართველო მომსახურების გაწევის ადგილად, რადგან რეალურად კომპანიაში არანაირი პროდუქტი არ იქმნება, არც მომსახურება გაიწევა, უბრალოდ თანხა ირიცხება და თანხის მიმღები უმეტესწილად ფიზიკური პირები ახორციელებენ მომსახურების გაწევასა და მომსახურების შესახებ რეპორტების გადმოგზავნით არიან დაკავებული მხოლოდ, ან რაიმე კონკრეტული კვლევის შედეგის რეპორტით. 

კითხვა: არარეზიდენტი ფიზიკური პირი საქართველოში არსებულ ერთ-ერთ მშენებარე კორპუსში ყიდულობს ბინას 150000 აშშ დოლარად, რისთვისაც გამყიდველთან გააფორმა წინარე ნასყიდობის ხელშეკრულება. იმ მომენტში გადაიხადა 40000 დოლარი, ხოლო დარჩენილ თანხას გადაიხდის ბინის ჩაბარების მომენტში. 

მშენებლობის დასრულებამდე და ბინის საკუთრებაში გადმოსვლამდე მყიდველმა ფიზიკურმა პირმა გადაიფიქრა ქონების შეძენა, მოძებნა მესამე დაინტერესებული მხარე (რომელიც მზად იყო მის ნაცვლად შეეძინა ეს ბინა), გავიდა გარიგებიდან და ამის სანაცვლოდ მესამე მხარეს გამოართვა 60000 დოლარი. მესამე მხარე ასევე ვალდებულია ბინის გამყიდველს გადაუხადოს დარჩენილი 110000 დოლარიც, ბინის ჩაბარების მომენტში. 

დაიბეგრება თუ არა არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მიერ მიღებული სხვაობა შემოსავალსა და მანამდე გადახდილ ავანსს შორის (ნამეტი) 60000-40000=20000 დოლარი? დაბეგვრაზე მსჯელობისას, არის თუ არა განმსაზღვრელი, გასულია თუ არა 2-წლიანი ვადა ავანსის გადახდასა და მხარის ჩანაცვლების მომენტებს შორის? უთანაბრდება ეს ოპერაცია აქტივების მიწოდებას? 

კითხვა: არარეზიდენტი ფიზიკური პირი საქართველოში ფლობს უძრავ ქონებას - საცხოვრებელ ბინას და ამ ქონების გაქირავებაში ხელშეწყობის მიზნით გაფორმებული აქვს ხელშეკრულება ქართულ საწარმო A-სთან. გარიგების პირობებით კომპანია A ვალდებულია მოიძიოს შესაბამისი კლიენტი, დაეხმაროს კლიენტსა და მესაკუთრეს კომუნიკაციაში და პირობების შეთანხმებაში, მესაკუთრის სახელით გააფორმოს კლიენტთან ხელშეკრულება, მონაწილეობა მიიღოს ქირის გადახდის სქემაში და ქირავნობის ვადის განმავლობაში გააკონტროლოს ქონების მართლზომიერი გამოყენება და ფიზიკური მდგომარეობა მესაკუთრის ინტერესებიდან გამომდინარე. გადახდის სქემაში მონაწილეობა გულისხმობს კლიენტისთვის ქირის საფასურის გამორთმევას და მესაკუთრისთვის მიწოდებას. ამ ფუნქციების შესრულებისთვის კომპანია A მესაკუთრისგან იღებს მომსახურების საკომისიოს (საკომისიო გადაიხდება კლიენტის გადახდილი ქირიდან დაქვითვის გზით). აქვე დავძენთ, რომ კომპანია A არ იღებს რაიმე ვალდებულებებს და პასუხისმგებლობებს კლიენტის მიმართ ქირავნობის საგანზე ან/და ზოგადად ქირავნობის გარიგებით რეგულირებულ სხვა ურთიერთობებზე. 

1) როდესაც დამქირავებელი კლიენტი ფიზიკური პირია (არარეგისტრირებული), როგორ იბეგრება არარეზიდენტის მიერ გაქირავებიდან მიღებული შემოსავალი? 

2) ვინაიდან ტექნიკურად მესაკუთრეს თანხას ქართული საწარმო ჩაურიცხავს, შესაძლებელია, რომ ის გაუთანაბრდეს საგადასახადო აგენტს სსკ 154-ე მუხლის პირველი ნაწილის "გ" პუნქტის მიზნებისთვის? 

3) დღგ-ის თვალსაზრისით, უკუდაბეგვრით ხომ არ დაიბეგრება ეს შემოსავალი, თუ არარეზიდენტ მესაკუთრეს პირადად წარმოექმნება დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის ვალდებულება? ხომ არ გავრცელდება ამ ოპერაციაზე 165² მუხლის მე-2 ნაწილის `ე~ პუნქტის მოთხოვნები? 

კითხვა: თურქული კომპანიისგან, მიმდინარე თვეში, შევისყიდეთ მასალები. ინვოისში ცალკე გამოყოფილია ტრანსპორტირების საფასური, რომელიც მოიცავს თურქეთიდან საქართველოში დათქმულ ადგილამდე ტრანსპორტირებას. საქონლის და სატრანსპორტო მომსახურების საფასური გადახდილია იმავე თვეში, როდესაც მოხდა მიწოდება. თურქულ კომპანიას არ აქვს წარმომადგენლობა საქართველოში. 

1) საგადასახადო კუთხით, რომელი გადასახადებით დაიბეგრება არარეზიდენტის მიერ გაწეული ტრანსპორტირების საფასური? 

2) იმპორტის დეკლარაციაში, საქონლის ღირებულებას არ აქვს დამატებული ტრანსპორტირების საფასური. როგორ მოხდება დეკლარირება, ასევე ჩათვლა (არარეზიდენტის დღგ; საშემოსავლო) ასეთ შემთხვევაში? 

კითხვა: საქართველოში მდებარე სასტუმრო ოფშორულ ქვეყნებში გადარიცხულ ავანსებს ბეგრავს მოგების გადასახადით, ხოლო როდესაც საბაჟოს გავლით იღებენ შესაბამის საქონელს, მოგების გადასახადის ჩათვლა (შემცირება) ხდება. 

ერთ-ერთი ინვოისი თანხით 37000 USD ასევე დაიბეგრა ავანსის გადარიცხვისას მოგების გადასახადით. როდესაც შემდგომ შესაბამისი საქონლის იმპორტი მოხდა საქართველოს საბაჟოთი (თანმხლებ საბაჟო დოკუმენტაციაში სულ ორი ინვოისი იყო), საბაჟო დეკლარაციის საერთო თანხაში ეს თანხა მითვლილი არ იქნა. როგორც ირკვევა, მებაჟეს უბრალოდ შეეშალა (გამორჩა), თუმცა სასტუმრომ მაინც ასახა საქონლის მიღება. რადგან ეს გვიან აღმოაჩინეს, საბაჟო დეკლარაცია არ შეასწორებინეს, თუმცა მოგების გადასახადი ჩათვლილია საქონლის მიღების თვეში. 

ვინაიდან საბაჟო დეკლარაციის საერთო თანხაში ამ საქონლის ღირებულება მითვლილი არაა, რამდენად ჰქონდა სასტუმროს ავანსზე გადახდილი მოგების გადასახადის ჩათვლის უფლება მოცემულ შემთხვევაში? 

კითხვა: საქართველოს რეზიდენტ შპს A-ს დამფუძნებლები არიან საქართველოს რეზიდენტი ფიზიკური პირები (50%) და საქართველოს რეზიდენტი შპს B (50%). ორივე შპს გადასულია მოგების გადასახადის `ესტონურ~ მოდელზე. შპს ა-ს რეზიდენტ ბანკში განთავსებულ ანაბარზე პერიოდულად ერიცხება საპროცენტო სარგებელი, რაც სსკ 99-ე მუხლის 1 ნაწილის `ყ~ პუნქტის თანახმად გათავისუფლებულია მოგების გადასახადისგან (შემდგომში `შეღავათი~). ამასთან, სსკ 99-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად `3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით მოგების გადასახადისაგან გათავისუფლებული მოგების თანხის იდენტიფიცირებისათვის ითვლება, რომ საწარმოს მიერ დივიდენდის განაწილებისას პირველ რიგში ეს თანხა გაიცემა~. დივიდენდის განაწილების დროს დამფუძნებლებს შორის წილის პროპორციულად განაწილებული თანხა ლოგიკურად თითოეული დამფუძნებლის წილში მოიცავს მოგების გადასახადისგან გათავისუფლებული მოგების წილსაც, თუმცა ამ შეღავათით სარგებლობა შპს A-ს შეუძლია მხოლოდ დამფუძნებელ ფიზიკურ პირებზე გაცემული მოგების ნაწილში გადასახდელი მოგების გადასახადის გაანგარიშებისას, რადგან სსკ 98¹ მუხლის მე-2 ნაწილის `გ~ პუნქტის მიხედვით, შპს A-ს მიერ შპს B-სთვის გადახდილი დივიდენდი (01/01/2017-ის შემდგომი პერიოდის მოგების განაწილებისას) არ ითვლება მოგების განაწილებად და არ იბეგრება მოგების გადასახადით. 

1) შეუძლია თუ არა შპს A-მ ისარგებლოს ზემოაღნიშნული შეღავათით იმ საანგარიშო პერიოდში (იმავე თვეში), როცა ფიზიკურად მიიღო ეს შემოსავალი, თუ ეს შეღავათი უნდა გამოიყენოს მხოლოდ მაშინ, როცა გაანაწილებს შესაბამისი პერიოდის გაუნაწილებელ მოგებას? მაგალითად, 2023 წლის ნოემბერში, როცა ნაწილდება 2021 წლის გაუნაწილებელი მოგება, შეიძლება თუ არა განაწილდეს 2023 წლის ოქტომბერში მიღებული გათავისუფლებული მოგებაც? 

2) შეუძლია თუ არა შპს B-მ ისარგებლოს ამ შეღავათით შპს A-სგან მიღებული მოგების განაწილებისას, რადგან ეს შეღავათი ვერ იქნა გამოყენებული შპს A-სთან? 

3) თუ შპს B ვერ ისარგებლებს ამ შეღავათით, შეუძლია თუ არა შპს A-მ გათავისუფლებული მოგება მთლიანად გაანაწილოს მხოლოდ დამფუძნებელ ფიზიკურ პირებზე, რა დროსაც სრულად ისარგებლებს ამ შეღავათით? 

კითხვა: უცხოური საწარმოს საქართველოს წარმომადგენლობა ვიწვევთ ექიმებს სათავო ოფისის მიერ დაორგანიზებულ შეხვედრაზე ხორვატიაში. 

ჩვენ მიერ ექიმთან გაგზავნილი მოსაწვევის თანახმად, ხარჯების ნაწილს ფარავს სათავო ოფისი (საფრანგეთი), ხოლო ნაწილს ვუნაზღაურებთ ჩვენ, საქართველოს წარმომადგენლობა, კერძოდ: 

1. ხარჯების ნაწილი ანაზღაურდება ექიმის სახელზე ქართული ტურისტული კომპანიის მიერ გამოწერილი ინვოისით; 

2. დანარჩენი ნაწილი კი - უცხოური (ხორვატული) ტურისტული კომპანიის მიერ ჩვენზე გამოწერილი ინვოისის საფუძველზე, რომელიც ეხება ხორვატიაში სასტუმროს და კვების მომსახურებას. 

გთხოვთ გაგვიზიაროთ თქვენი შეხედულება დაბეგვრასთან დაკავშირებით. 

ასევე გთხოვთ გვაცნობოთ, ხორვატული ტურისტული კომპანიის მიერ ჩვენი ოფისის სახელზე გამოწერილი ინვოისი რამე პრობლემას ხომ არ შექმნის? დღგ-ის გადამხდელად არ ვართ რეგისტრირებული და მომსახურების მიღება და უსასყიდლოდ გადაცემის საკითხი ალბათ აქ არ არის რელევანტური, რადგან საქართველოს ფარგლების გარეთ ხდება ეს, ხომ?