ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს "ააფ-მენეჯმენტი"-ს მენეჯერები, ქართული აუდიტური კომპანიების - შპს "ცოდნისა"-ს და შპს "ააფ კონსალტინგი"-ს აუდიტორები, საქართველოს სხვა წამყვანი საკონსულტაციო ფირმების სპეციალისტები.

შეკითხვები მოგვაწოდეთ წერილობითი სახით, ფოსტით, ელექტრონული ფოსტით, ფაქსით ან სხვა საშუალებით. უშუალოდ რედაქციიდან ჟურნალის ხელმომწერებს შეუძლიათ შეკითხვით მოგვმართონ ტელეფონის მეშვეობითაც.
ანონიმური შეკითხვები მიღებული არ იქნება! თუმცა შეკითხვის ავტორთა ვინაობა ჟურნალში არ გამოქვეყნდება.

შეკითხვები მიიღება ელექტრონული ფოსტით: info@aaf.ge ან ტელ/ფაქსით: 39-33-50.

წინამდებარე ნომერში მკითხველთა შეკითხვებს პასუხობს შპს აუდიტური კონცერნი "ცოდნისა"-ს აუდიტისა და კონსალტინგის მენეჯერი მარინე ჯაბადარი.

კითხვა: ახალი საგადასახადო კოდექსის ამოქმედების შემდეგ საერთაშორისო გადაზიდვებთან დაკავშირებით წარმოგვეშვა გაურკვევლობები, კერძოდ, არის შემდეგნაირი შემთხვევები:
1) ტვირთი შემოდის ზღვით, ფოთში ხდება გადატვირთვა (იცვლება სატრანსპორტო საშუალების სახე, ხდება გადატვირთვა) და თბილისში შემოტანა. ტვირთის განბაჟება ხდება თბილისში.
2) ტვირთი შემოდის სახმელეთო ტრანსპორტით პირდაპირ (არ იცვლება სატრანსპორტო საშუალების სახე, არ ხდება გადატვირთვა) და განბაჟება ხდება თბილისში.
რა შემთხვევაში უნდა მოხდეს დღგ-ით დაბეგვრა? მომსახურებას გვიწევენ ხან რეზიდენტი, ხან არარეზიდენტი პირები. ბუნებრივია, თუ დღგ-ით დაბეგვრა შეეხება რომელიმე ზემოთ აღნიშნულ შემთხვევას, ალბათ მოგვიწევს არარეზიდენტის დღგ-ით უკუდაბეგვრაც?
როგორც გავარკვიეთ, სატრანსპორტო კომპანიებიც გაუგებრობაში არიან. ნაწილი თვლის, რომ მხოლოდ პირველ შემთხვევაში უნდა დაიბეგროს დღგ-ით, ნაწილი ორივე შემთხვევაში ყოფს ინვოისებს და ბეგრავს ქვეყნის შიგნით მიწოდების წილს, ნაწილი კი თვლის, რომ თუ ერთიანი სატრანსპორტო ინვოისია, არ უნდა დაიბეგროს არც ერთ შემთხვევაში.

პასუხი: სატრანსპორტო გადაზიდვების დღგ-ით დაბეგვრასთან დაკავშირებით თქვენს კითხვაზე პასუხის გასაცემად, უპირველეს ყოვლისა, უნდა დაზუსტდეს, ტვირთი მოქცეულია იმპორტის თუ ტრანზიტის რეჟიმში.
თუ ტვირთი ტრანზიტულია, მაშინ გამოყენებული უნდა იქნეს სსკ 168-ე მუხლის მე-4 ნაწილის `გ~ პუნქტი, რომლის თანახმად, ჩათვლის უფლებით დღგ-ისაგან გათავისუფლებულია `ექსპორტში ან ტრანზიტში მოქცეული საქონლის გადაზიდვა და ამ გადაზიდვასთან უშუალოდ დაკავშირებული მომსახურების გაწევა. ამასთანავე, ასეთ გადაზიდვასთან უშუალოდ დაკავშირებულ მომსახურებას განეკუთვნება: გ.ა) გადაზიდვებისას ტვირთის ან/და სატრანსპორტო და გადაზიდვის საშუალების გაგზავნასთან/მიღებასთან დაკავშირებული მომსახურება~. ამ შემთხვევაში დღგ-ისაგან გათავისუფლებისათვის საჭირო მოთხოვნები განმარტებულია `გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ~ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31 დეკემბრის #996 ბრძანების 69-ე მუხლში. მათ შორის, ამ მუხლის მე-2 ნაწილში აღნიშნულია, რომ `ექსპორტში ან ტრანზიტში მოქცეული საქონლის გადაზიდვისას, როცა საქართველოს ეკონომიკურ ტერიტორიაზე იცვლება საქონლის გადამზიდველი, დღგ-ისაგან გათავისუფლება გამოიყენება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ საქონლის ერთი გადამზიდველიდან მეორესთვის გადაცემა ხორციელდება სახელმწიფო კონტროლის ქვეშ~.
თუ ტვირთი მოქცეულია იმპორტის რეჟიმში, ანუ საქართველოს ფარგლების გარეთ მყოფი საქონელი იგზავნება საქართველოში, მაშინ ამ შემთხვევაში უნდა ვიხელმძღვანელოთ დღგ-ით დაბეგვრის ტერიტორიული პრინციპით, კერძოდ, უნდა განისაზღვროს მომსახურების გაწევის ადგილი. სსკ 166-ე მუხლის 1-`გ~ პუნქტის თანახმად, დღგ-ით დაბეგვრის მიზნებისათვის გადაზიდვის მომსახურების გაწევის ადგილია `ტვირთების გადატანის ან მგზავრთა გადაყვანის ადგილსამყოფელი ტრანსპორტირების დაწყებისას, თუ მომსახურება დაკავშირებულია ამ გადაზიდვებთან~. ამ მუხლის მიხედვით, თუ საქონლის ტრანსპორტირება დაწყებულია საქართველოს ფარგლების გარეთ და ამ გადაზიდვის მომსახურება ერთიანია (ანუ, გადამზიდველი გზაში არ იცვლება და სატრანსპორტო მომსახურება დანაწევრებული არ არის), მაშინ ის დღგ-ით არ დაიბეგრება, რადგან ამ მომსახურების გაწევის ადგილად არ ითვლება საქართველოს ტერიტორია. თუ გზაში გადამზიდველი იცვლება, ანუ ვთქვათ, ყარსიდან ვალემდე საქონელი გადაზიდა ერთმა პირმა, ხოლო მეორე პირმა _ ვალედან თბილისამდე, მეორე პირის მიერ გაწეული მომსახურება წარმოადგენს საქართველოს ტერიტორიაზე გაწეულ მომსახურებას სსკ 166-ე მუხლის 1-`გ~ პუნქტის თანახმად და ამიტომ ის დაიბეგრება დღგ-ით, თუ მომსახურების გამწევი საქართველოში რეგისტრირებული დღგ-ის გადამხდელი პირია, ან უკუდაბეგვრის დღგ-ით, თუ მომსახურების გამწევი პირი არარეზიდენტია.
სატრანსპორტო ინვოისის ხელოვნურად დაყოფის (დანაწევრების) იდეას პრინციპულად არ ვეთანხმებით.

კითხვა: გვემუქრება თუ არა რაიმე ჯარიმა, თუ საჯარო რეესტრში არ დავარეგისტრებთ 2010 წლის დეკემბრამდე გაფორმებულ ან/და 2011 წელში დადებულ საიჯარო ხელშეკრულებებს უძრავ ქონებაზე?

პასუხი: აღნიშნული მიზეზის გამო რაიმე სანქციას `საჯარო რეესტრის შესახებ~ საქართველოს კანონი, რომლის ნორმათა შესაბამისად უძრავი ქონების იჯარის წარმოშობისათვის (როდესაც საიჯარო გარიგებები დადებულია კერძო სამართლის იურიდიული პირის მონაწილეობით 1 წელზე მეტი ვადით _ კანონში შესული ბოლო ცვლილებების მიხედვით) აუცილებელია ამ გარიგების რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში, არ აწესებს და ეს ამ კანონის მიზანი ვერც იქნებოდა. აქ მნიშვნელოვანია იმის გათვალისწინება, რომ ეს გარიგება _ იჯარა _ ნივთზე უფლებრივი დატვირთვა საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის გარეშე არ არსებობს, ეს კი სწორედ საგადასახადო კანონმდებლობის ჭრილშია პრობლემა. საქმე ისაა, რომ თუ გარიგება არ არსებობს და არც წარმოშობილა, განა რა სტატუსი შეიძლება ჰქონდეს იმ თანხას, რასაც უძრავი ნივთის ფაქტობრივი (და არა სამართლებრივი) მფლობელი სარგებლობისათვის უხდის ამ ნივთის მესაკუთრე მეორე მხარეს? ეს ხომ იგივეა, ვთქვათ, რომ ერთმა მხარემ მეორე მხარეს გადაუხადოს თანხა, უბრალოდ თვითონ ასე მიიჩნიოს და თქვას, რომ ეს არის ნივთის ნასყიდობის ფასი ისე, რომ გარიგება _ ნასყიდობა არ არსებობდეს.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, უძრავ ქონებაზე დაურეგისტრირებელი იჯარების შემთხვევაში საგადასახადო შემოწმება ამ ხარჯებს არ მიიჩნევს გამოსაქვით ხარჯებად. ასევე დიდია საგადასახადო რისკი იმისა, რომ დღგ ის ჩათვლებიც გაუუქმონ (თუ დაურეგისტრირებელ იჯარებზე საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურები გამოწერილია) მოიჯარეს, როგორც არშემდგარ მომსახურებაზე გამოწერილი ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით მომხდარი ჩათვლები.

კითხვა: 1) თუ სააქციო საზოგადოებას გამოსყიდული აქვს საკუთარი აქციები, მათი ხელმეორე გაყიდვა იბეგრება თუ არა და რა ბაზიდან? მაგალითად, ვთქვათ, აქციის ნომინალია 1 ლარი, გამოსყიდვის ფასი - 10 ლარი, ხელმეორედ გაყიდვის ფასი კი - 15 ლარი. რა იქნება დასაბეგრი ბაზა (იქნება თუ არა საერთოდ) და რა გადასახადებით დაიბეგრება?
2) სააქციო საზოგადოებამ, რომლის სააქციო კაპიტალში 10%ს შეადგენდა გამოსყიდული აქციები, დამატებით გამოუშვა ახალი აქციები და გარკვეული რაოდენობა დაიტოვა თავის მფლობელობაში. სააქციო საზოგადოების საკუთარი წილი ოფიციალურად გაიზარდა და შეადგინა 15%. შესაბამისად, სხვა აქციონერების წილი შემცირდა. ამჟამად სააქციო საზოგადოებას სურს გაყიდოს 3% ახლადგამოშვებული აქციებიდან. დაიბეგრება თუ არა მათი გაყიდვა?

პასუხი: 1) `მეწარმეთა შესახებ~ საქართველოს კანონის 531 მუხლის მე-9 ნაწილის თანახმად, `საზოგადოებას უფლება აქვს, შეიძინოს საკუთარი განთავსებული აქციები (სახაზინო აქციები) და შემდგომში გაასხვისის თავისი შეხედულებისამებრ. სახაზინო აქციების როდენობა არც ერთ მომენტში არ უნდა აღემატებოდეს განთავსებული აქციების 25%-ს, თუ წესდებით უფრო მცირე ზღვარი არ არის გათვალისწინებული~. გამოსყიდული აქციებს შემდგომი გაყიდვისას მიღებული თანხა არ წარმოადგენს საემისიო კაპიტალს სსკ მე-8 მუხლის 26 ე ნაწილის მიხედვით, რადგან ეს არ არის აქციათა პირველადი განთავსება. შესაბამისად, გამოსყიდული აქციების გაყიდვიდან მიღებული შემოსავალი (გაყიდვის ფასის ნამეტი შესყიდვის ფასზე) ანუ 15-10=5 ლარი თითო აქციაზე წარმოადგენს სააქციო საზოგადოების ერთობლივ შემოსავალში ჩასართავ თანხას, როგორც ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი. აქციების გაყიდვა დღგ-ის დაბეგრისაგან განთავისუფლებულია სსკ 168 ე მუხლის 1-`ა~ პუნქტის თანახმად.
2) `მეწარმეთა შესახებ~ საქართველოს კანონის 59-ე მუხლის მიხედვით, სააქციო საზოგადოებას შეუძლია თავისი კაპიტალის გაზრდა ახალი აქციების გამოშვების გზით. აღნიშნული მუხლის თანახმად:
`1. აქცია განთავსებულად ითვლება, თუ ის გაცემულ იქნა საზოგადოების მიერ სხვა პირისთვის გარკვეული თანხის ან სხვა საზღაურის სანაცვლოდ (მიუხედავად ამისა, ეს საზღაური მიღებული აქვს საზოგადოებას თუ არა)...
3. აქცია ნებადართულად (განცხადებულად) ითვლება, თუ საერთო კრებამ მიიღო გადაწყვეტილება მისი მომავალში შესაძლო განთავსების შესახებ. ნებადართული აქციების მაქსიმალური რაოდენობა და კლასი უნდა აისახოს საზოგადოების წესდებაში...
5. ნებადართული აქციების ფარგლებში ახალი აქციების განთავსების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს კრების მიერ უფლებამოსილი ორგანო. გადაწყვეტილება უნდა შეიცავდეს აქციების რაოდენობასა და კლასს. ასეთი გადაწყვეტილება შეიძლება შეიცავდეს აქციების განთავსების ვადებს, მინიმალურ ფასს ან/და სხვა დამატებით პირობებს~.
სააქციო საზოგადოების მიერ ზემოაღნიშნული პირობების დაცვით განთავსებული აქციების გაყიდვიდან მიღებული შემოსულობანი ზრდის სააქციო კაპიტალს და (შესაძლოა) აგრეთვე წარმოშობს საემისიო კაპიტალს, რომელიც სსკ მე-8 მუხლის 26-ე ნაწილის მიხედვით განმარტებულია როგორც `სხვაობა საწარმოს მიერ აქციების პირველადი განთავსებიდან მიღებულ ან მისაღებ თანხასა და ამ აქციების ჯამურ ნომინალურ ღირებულებას შორის~. სააქციო კაპიტალიც და საემისიო კაპიტალიც საზოგადოების კაპიტალის მუხლებია, ამიტომ რადგან სსკ 103-ე მუხლის `ა~ ნაწილის თანახმად, პარტნიორთა შენატანები, `რომლებიც ზრდიან იმ საწარმოს წმინდა აქტივს, რომელთა პარტნიორებიც არიან შენატანების განმახორციელებელი პირები~, არ მიეკუთვნება საზოგადოების ერთობლივ შემოსავალს, პირველადი განთავსების აქციების გაყიდვა არ წარმოშობს საზოგადოებისათვის დასაბეგრ შემოსავალს. ჩვენი პასუხის გაცემისას ვგულისხმობთ, რომ მოცემულ შემთხვევაში საზოგადოება ასაბუთებს, რომ მის მიერ გაყიდული აქციების 3% ეკუთვნის იმ 5%-ს, რომელიც პირველადი განთავსების აქციებია, და არა იმ 10%-ს, რომელიც მას გამოსყიდული აქვს თავისი აქციონერებისაგან.

კითხვა: მინდა საზღვარგარეთიდან შემოვიყვანო მსუბუქი ავტომანქანები მათი შემდგომი გაყიდვისათვის - მოგების მისაღებად.
გთხოვთ განგვიმარტოთ, რა გადასახადებით დავიბეგრები, როდის ჩავაბარო დეკლარაციები და რა სტატუსით დავდგე აღრიცხვაზე საგადასახადოში?

პასუხი: საქართველოს მთავრობის 2011 წლის 14 თებერვლის #74 დადგენილებით შეტანილი იქნა ცვლილება საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 29 დეკემბრის #415 დადგენილებაში `მიკრო და მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე პირებისათვის აკრძალული საქმიანობებისა და საქმიანობებისა და შემოსავლების სახეებს, რომლებიც არ დაიბეგრება ან/და, რომლებზეც არ გავრცელდება საშემოსავლო გადასახადის სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმები, განსაზღვრის შესახებ~. ამ ცვლილების თანახმად, ვაჭრობის განმახორციელებელ ფიზიკურ პირს არ შეიძლება მიენიჭოს მიკრო ბიზნესის სტატუსი.
შესაბამისად, თუ თქვენ იურიდიული პირის დაფუძნებას არ აპირებთ, უნდა დარეგისტრირდეთ საგადასახადო ორგანოში როგორც მეწარმე ფიზიკური პირი. თქვენი მიღებული შემოსავალი კანონით ნებადართული გამოქვითების შემდეგ დარჩენილი თანხიდან დაიბეგრება საშემოსავლო გადასახადით 20%-ით, ხოლო საშემოსავლო გადასახადის წლიური დეკლარაცია წარსადგენია საანგარიშო წლის მომდევნო წლის 1 აპრილამდე. თუ გამოიყენებთ დაქირავებულ ფიზიკურ პირთა შრომას, მათზე გადახდილი ანაზღაურების თანხიდან უნდა დააკავოთ 20% საშემოსავლო გადასახადი და გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადის დეკლარაცია უნდა წარუდგინოთ საგადასახადო ორგანოს საანგარიშო პერიოდის (თვის) დამთავრებიდან არა უგვიანეს მე-15 დღისა. სსკ 201-ე მუხლის `გ~ ნაწილის თანახმად, თქვენ ასევე ჩაითვლებით ქონების გადასახადის გადამხდელად (კანონით განსაზღვრულ სხვა დასაბეგრ ქონებასთან ერთად, იმ ქონებაზეც _ ძირითად საშუალებებზე და არამატერიალურ აქტივებზე, რომელსაც გამოიყენებთ თქვენს ეკონომიკურ საქმიანობაში) და ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაცია უნდა წარუდგინოთ საგადასახადო ორგანოს არა უგვიანეს კალენდარული წლის 1 მაისისა. დეკლარაციაში მონაცემები დასაბეგრი ქონების შესახებ შეიტანება გასული საგადასახადო წლის მიხედვით, ხოლო დასაბეგრი მიწის შესახებ _ მიმდინარე საგადასახადო წლის მიხედვით. თუმცა, აქვე აღვნიშნავთ, რომ სსკ 206-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის `ა~ პუნქტის თანახმად, `დაბეგვრის ობიექტის მიხედვით ქონების გადასახადისაგან გათავისუფლებულია: ა) ფიზიკური პირის დასაბეგრი ქონება (გარდა მიწისა), თუ ამ პირის ოჯახის მიერ მიმდინარე კალენდარული წლის წინა წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლები არ აღემატება 40 000 ლარს~.
ვაჭრობის მიმდევარ მეწარმე ფიზიკურ პირს შეუძლია მიიღოს (არ ეკრძალება საქართველოს მთავრობის ზემოთაღნიშნული დადგენილებით) მცირე ბიზნესის სტატუსი სსკ 88-ე მუხლის თანახმად, თუ მის მიერ ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული ერთობლივი შემოსავალი კალენდარული წლის განმავლობაში არ აღემატება 100 000 ლარს. ამ შემთხვევაში დაბეგვრა მოხდება სსკ 90-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად, საშემოსავლო გადასახადის 5%-იანი განაკვეთით, ან ამავე მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრულ შემთხვევებში _ საშემოსავლო გადასახადის 3%-იანი განაკვეთით. ამასთან, სსკ 94-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მიხედვით, `მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე მეწარმე ფიზიკურ პირს გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება არ ევალება:
ა) კალენდარული წლის განმავლობაში ერთობლივი შემოსავლის 25 პროცენტის ფარგლებში გაცემული ხელფასის ხარჯზე:
ბ) მიღებული მომსახურების ანაზღაურების შემთხვევაში~.
ვინაიდან მსუბუქი ავტომანქანების გაყიდვა დღგ-ისაგან განთავისუფლებულია (სსკ 168-ე მუხლის 1-`ნ~ პუნქტი), თქვენ არ დაიბეგრებით დღგ-ით ბრუნვის ოდენობის მიუხედავად.

კითხვა: წარმოვადგენთ ახლად შექმნილ შპს-ს. სამეწარმეო საქმიანობისთვის შპს-ის დამფუძნებელმა მოიტანა ძირითადი საშუალებები. როგორ ავიღო აღნიშნული ძირითადი საშუალებები შემოსავალში, დავიბეგრები თუ არა და რა ბუღალტრული გატარება მივცე?

პასუხი: უპირველეს ყოვლისა, უნდა დავაზუსტოთ, რას ნიშნავს ფრაზა `სამეწარმეო საქმიანობისთვის შპს ის დამფუძნებელმა მოიტანა ძირითადი საშუალებები~. სავარაუდოდ, ამ შემთხვევაში შესყიდვა არ ხდება (თორემ ასე იქნებოდა აღნიშნული შეკითხვაში), ამიტომ შესაძლებელია `ძირითადი საშუალებების შემოტანის~ სამი ვარიანტი: 1) ჩუქება; 2) შპს-ის კაპიტალში შეტანა; ან 3) უსასყიდლო ან სასყიდლიანი იჯარა.
პირველ შემთხვევაში შპს-მ არასაოპერაციო შემოსავლად უნდა აღიაროს ნაჩუქარი ძირითადი საშუალებებების საბაზრო ფასი (აღვნიშნოთ X-ით). ძირითადი საშუალებების ჩუქებაზე გაფორმდება სასაქონლო ზედნადები. თუ ნაჩუქარი ძირითადი საშუალება უძრავი ქონებაა, აუცილებელია მესაკუთრის ცვლილების რეგისტრაცია საჯარო რესტრში, ხოლო თუ ავტოსატრანსპორტო საშუალებაა _ შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში. ბუღალტრულ გატარებებს ექნება სახე: დ-ტი 21** კ-ტი 3170 X=, დ ტი 3170 კ-ტი 8190 X=.
მეორე შემთხვევაში აუცილებელია დამფუძნებელთა კრების ოქმი შპს-ის კაპიტალის გაზრდის შესახებ და აუდიტორის დასკვნა კაპიტალში შესატანი ქონების შეფასების შესახებ. ბუღალტრულ გატარებებს ექნება სახე: დ-ტი 1460 კ-ტი 5150 X= (დამფუძნებელთა მიერ შპს-ის კაპიტალის გაზრდის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების თარიღით) და დ-ტი 21** კ-ტი 1460 X= (ძირითადი საშუალებების მიღებაზე სასაქონლო ზედნადების გაფორმების თარიღით). აქვე შევნიშნავთ, რომ თუ დამფუძნებელი დღგ-ის გადამხდელია, მაშინ შპს-ს სავალდებულო წესით მოუწევს დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაცია სსკ 157-ე მუხლის მე-6 ნაწილის შესაბამისად, დამფუძნებლის ქონებრივი შენატანის განხორციელებიდან 10 კალენდარული დღის ვადაში.
მესამე შემთხვევაში, ვინაიდან შპს და მისი დამფუძნებელი ერთმანეთის მიმართ ურთიერთდამოუკიდებელი პირებია სსკ მე-19 მუხლის შესაბამისად, ძირითადი საშუალების იჯარის ღირებულება ყველა შემთხვევაში უნდა განისაზღვროს ამ იჯარის საბაზრო ფასით, რომელიც შპს-ის მიერ აღიარდება ხარჯად (ამავდროულად შპს-ს წარმოეშობა იმავე ოდენობის შემოსავალი მიღებული სარგებლის სახით), ხოლო დამფუძნებლის მიერ _ დასაბეგრ შემოსავლად. ეს გამომდინარეობს სსკ მე-18 მუხლის მე-11 ნაწილის `ა~ პუნქტიდან და 73-ე მუხლის მე-6 ნაწილიდან. ბუღალტრულ გატარებას ექნება სახე: დ-ტი 7420 კ-ტი 3110 (ან 3170).

კითხვა: გთხოვთ გაგვიმარტოთ, ძვირფასი ლითონების გირავნობით გაცემული, სალომბარდო სესხიდან შემოსავალი, განიხილება თუ არა როგორც საგადასახადო  კოდექსში მოცემული ცნება `პროცენტი~ (მუხლი 8, ქვეპუნქტი 19)? რა განაკვეთით იბეგრება ინდმეწარმის ერთობლივ შემოსავალში სალომბარდო სესხიდან შემოსავალი?

პასუხი: სსკ მე-8 მუხლის მე-19 ნაწილის თანახმად, პროცენტი განმარტებულია, როგორც `ფულად დაბანდებებთან ან სავალო ვალდებულებებთან დაკავშირებული ნებისმიერი სახის სავალო მოთხოვნიდან (იპოთეკური უზრუნველყოფის არსებობისა და მისი გაფორმების მეთოდის მიუხედავად) მიღებული ნებისმიერი წინასწარ განცხადებული (დადგენილი) შემოსავალი (მათ შორის, დისკონტის სახით მიღებული). ამასთანავე, ამ ნაწილის მიზნებისათვის:
ა) სავალო ვალდებულებას არ მიეკუთვნება საქონლის მიწოდებით ან/და მომსახურების გაწევით წარმოშობილი სავალო ვალდებულებები ან გარანტიითა და თავდებობით ან/და სხვა ამგვარი ოპერაციებით წარმოქმნილი ვალდებულებები;
ბ) პროცენტად ითვლება:
... ბ.ბ) კრედიტთან (სესხთან), დეპოზიტთან, ანაბართან, ობლიგაციასთან დაკავშირებული გადასახდელი...~.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, სალომბარდო სესხიდან მიღებული შემოსავალი აკმაყოფილებს პროცენტის განმარტებას, რადგან ასეთი სესხები სხვა სესხებისაგან მხოლოდ სესხის უზრუნველყოფის საგნით (გირაოთი) განსხვავდება. იმის გათვალისწინებით, რომ სსკ 34-ე და 36-ე მუხლების თანახმად, მეწარმე ფიზიკური პირები, მათ შორის სალომბარდო სესხების გაცემით დაკავებული ინდმეწარმეები _ ფიზიკური პირებია, მათთვის გადახდილი პროცენტების დაბეგვრის საკითხი რეგულირდება სსკ 131-ე მუხლით _ `პროცენტების დაბეგვრა გადახდის წყაროსთან~ და სსკ 154-ე მუხლით `გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავების წესი~, კერძოდ:
სსკ 131-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, `ფიზიკური პირის მიერ მიღებული პროცენტები, რომლებიც დაიბეგრა გადახდის წყაროსთან, არ ჩაირთვება ამ პირის ერთობლივ შემოსავალში და შემდგომ დაბეგვრას არ ექვემდებარება~. გადახდის წყაროსთან პროცენტების დაბეგვრა კი სსკ 154-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით ევალებათ პროცენტის გადამხდელ იურიდიულ პირებს, საწარმოებს/ორგანიზაციებს ან/და მეწარმე ფიზიკური პირებს. დასაკავებელი საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთია 5%, სსკ 309-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად. შესაბამისად, ამ პირების მიერ სალომბარდო სესხების გაცემით დაკავებული ინდმეწარმისთვის გადახდილი სესხის პროცენტები დაიბეგრება ზემოაღნიშნულის შესაბამისად.
არამეწარმე ფიზიკურ პირებს პროცენტის გადახდისას არ ევალებათ გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება. შესაბამისად, ის ჩართული უნდა იქნეს პროცენტის მიმღები პირის (მოცემულ შემთხვევაში _ სალომბარდო სესხების გაცემით დაკავებული ინდმეწარმის) ერთობლივ შემოსავალში და მის სხვა დასაბეგრ შემოსავლებთან ერთად, ნებადართული გამოსაქვითი ხარჯების გამოკლების შემდეგ დარჩენილი თანხიდან დაიბეგრება 20%-იანი საშემოსავლო გადასახადით.

კითხვა: 1) თუ ფიზიკური პირი გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებულია, რომელსაც იჯარით აქვს გაქირავებული შპს-ზე ფართი და თვითონ იხდიდა საშემოსავლო გადასახადს, მომდევნო წლის 1 აპრილამდე, ახალი საგადასახადო კოდექსით 2011 წლიდან ვინ არის ვალდებული (შპს, თუ ფიზიკური პირი-გადამხდელი) გადაიხადოს საშემოსავლო გადასახადი?
საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლის 1-ლი პუნქტით, თითქოს შპს-ს ეკუთვნის გადახდა საშემოსავლო გადასახადის, რადგან არ არის დაკონკრეტებული, რეზიდენტი ფიზიკური პირი რეგისტრირებულია გადასახადის გადამხდელად თუ არა.
2) ახალი საგადასახადო კოდექსის 133-ე მუხლის მე-2 პუნქტით რა შემთხვევაში უნდა ჩართოს ერთობლივ შემოსავალში გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებულმა ფიზიკურმა პირმა მიღებული იჯარის თანხები წლის ბოლოს საშემოსავლო გადასახადის დეკლარაციაში? ანუ, რა შემთხვევაში შეიძლება არ დაიბეგროს იჯარა გადახდის წყაროსთან?
3) იმ შემთხვევაში, თუ შპს იხდის იჯარის საშემოსავლო გადასახადს (20%), როგორ მოხდება მისი დარიცხვა, თუ ფიზიკური პირი მოითხოვს იჯარის სახელშეკრულებო თანხის სრულად მიღებას, მაგ. 1000 ლარს? ამავე დროს ფიზიკური პირი არის დღგ-ის გადამხდელი, რომელიც ყოველი თვის ბოლოს წარმოგვიდგენს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურას.

პასუხი: 1) სსკ 133-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, `არარეზიდენტის მუდმივი დაწესებულების ან რეზიდენტის მიერ ან მათი სახელით რეზიდენტი ფიზიკური პირებისათვის გადახდილი საიჯარო მომსახურების თანხა, გარდა ლიზინგის შემთხვევისა, იბეგრება გადახდის წყაროსთან...~. გარდა ამისა, სსკ 154-ე მუხლის 1-ლ ნაწილშიც აღნიშნულია: `გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება ევალება საგადასახადო აგენტს, რომელიც არის იურიდიული პირი, საწარმო/ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი, კერძოდ... კ) პირი, რომელიც ფიზიკურ პირს უხდის საიჯარო მომსახურების თანხას~. ამგვარად, მოიჯარე შპს-მ უნდა დაუკავოს საშემოსავლო გადასახადი იჯარით გამცემ რეზიდენტს ფიზიკურ პირს, იმისდა მიუხედავად, არის ის დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებული თუ არა.
2) სსკ 133-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, `ფიზიკური პირის მიერ მიღებული საიჯარო მომსახურების თანხა, რომელიც დაიბეგრა გადახდის წყაროსთან, არ ჩაირთვება ამ პირის ერთობლივ შემოსავალში და შემდგომ დაბეგვრას არ ექვემდებარება~ (აქ შევნიშნავთ, რომ ეს დებულება აზრობრივ წინააღმდეგობაშია ამავე მუხლის მე-3 ნაწილთან). ფიზიკურ პირზე გადახდილი იჯარიდან საშემოსავლო გადასახადის დაკავება არ ევალება მოიჯარეს მხოლოდ ზოგიერთ კონკრეტულ შემთხვევაში, თუ ის არის, მაგალითად, საგადასახადო ორგანოში არარეგისტრირებული ფიზიკური პირი ან ისეთი არარეზიდენტი, რომელსაც არ გააჩნია მუდმივი დაწესებულება საქართველოში.
3) თუ ფიზიკური პირი მოითხოვს იჯარის სახელშეკრულებო თანხის სრულად მიღებას, მისი მოთხოვნა ვერ იქნება კანონის მოთხოვნაზე უფრო მაღლა. ამიტომ, თუ მეიჯარე ფიზიკურ პირს სურს `ხელზე~ მიიღოს 1000 ლარი (დღგ-ის გარეშე), ეს იმას ნიშნავს, რომ იჯარის თანხა 1000 ლარი კი არა, 1250 ლარი ყოფილა (დღგ ის გარეშე), რადგან მოიჯარე შპს-ს ევალება 20%-იანი საშემოსავლო გადასახადის დაკავება გადასახდელი საიჯარო თანხიდან. საშემოსავლო გადასახადის დაკავება მოხდება დღგ-ის გარეშე თანხიდან.

კითხვა: გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებული ფიზიკური პირი წარმოადგენს დღგ-ის გადამხდელს იჯარით მიღებული შემოსავლის გამო. თუ 2011 წლიდან შპს გადაიხდის მის საშემოსავლო გადასახადს და მისი ხელზე მიღებული შემოსავალი აღარ შეადგენს წლის განმავლობაში 100 000 ლარს, შეუძლია თუ არა მიმართოს საგადასახადო ორგანოს დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის გაუქმების მოთხოვნით?

პასუხი: ზოგადად, სსკ 159-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის გაუქმების მოთხოვნით პირმა შეიძლება მიმართოს საგადასახადო ორგანოს, თუ მის მიერ `ბოლო 12 კალენდარული თვის განმავლობაში განხორციელებული დასაბეგრი ოპერაციების საერთო თანხა დღგ-ის გარეშე არ აღემატება 100 000 ლარს და მისი დღგ-ის გადამხდელად უკანასკნელი რეგისტრაციის თარიღიდან გასულია 1 წელი~. იმისათვის, რომ განსაზღვროთ, აკმაყოფილებთ თუ არა ამ პირობას, დასაბეგრი ოპერაციების ჯამში უნდა გაითვალისწინოთ არა მხოლოდ `ხელზე~ მიღებული თანხები, არამედ მოიჯარის მიერ დაკავებული საშემოსავლო გადასახადიც, რადგან ის კავდება თქვენი შემოსავლებიდან თქვენი სახელით. მოიჯარე ამ შემთხვევაში წარმოადგენს მხოლოდ საგადასახადო აგენტს.

კითხვა: 1) გვაინტერესებს ჩვენს ბალანსზე რიცხული შენობა-ნაგებობების კაპიტალურ რემონტზე და მომავალში მშენებლობაზე მიმდინარე წლის 1 იანვრიდან დახარჯული მასალების დღგ უნდა ჩავითვალოთ თუ არა, და თუ უნდა ჩავითვალოთ, რა პრინციპით, მაშინ როცა სარემონტო-სამშენებლო სამუშაოებს ვახორციელებთ ჩვენი ძალებით, მასალებითა და მუშახელით?
2) 2009 წელს გავაფორმეთ ხელშეკრულება მშენებარე კომპლექსში ფართის შესყიდვაზე, ღირებულება ითვალისწინებს დღგ-ს, ანუ ფართის გადმოფორმებასთან ერთად მშენებელმა უნდა გამოგვიწეროს საგადასახადო ა/ფაქტურა. სავარაუდოდ, ვგეგმავთ, რომ ეს მოხდება მიმდინარე წლის ბოლოს. გვექნება თუ არა უფლება აღნიშნული დღგ ჩავითვალოთ?

პასუხი: 1) თუ ეს შენობა-ნაგებობები გამოიყენება ან გამოყენებული იქნება დღგ-ით დასაბეგრ ოპერაციებში ან ისეთ ოპერაციებში, რომლებიც განთავისუფლებულია დღგ-ისაგან ჩათვლის უფლებით, მაშინ დახარჯული მასალების დღგ უნდა ჩაითვალოთ, რადგან `გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ~ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანების 72-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად:
`დღგ-ის გადამხდელს უფლება აქვს ჩაითვალოს საკუთარი წარმოების შენობა-ნაგებობის მშენებლობისათვის შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე ჩათვლის დოკუმენტების მიხედვით გადახდილი ან გადასახდელი დღგ-ის თანხა (საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 174-ე მუხლის მე-3 ნაწილის `დ~ და `ე~ ქვეპუნქტებით საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებით ჩათვლისათვის დადგენილი შეზღუდვების გათვალისწინებით)~.
გარდა აღნიშნული დღგ-ის ჩათვლებისა, საკუთარი წარმოების შენობა-ნაგებობის ექსპლუატაციაში მიღებისა და ძირითად საშუალებად მისი გამოყენების საანგარიშო პერიოდში უნდა მოხდეს ერთდროულად დღგ-ის დარიცხვა ამ აქტივის თვითღირებულებაზე _ საგადასახადო კოდექსის 148-ე მუხლით განსაზღვრულ აქტივის ღირებულებაზე (სსკ 161-ე მუხლის 1-`ა~ პუნქტის თანახმად) და ამ დარიცხული დღგ-ის ჩათვლაც, რომელიც უნდა განხორციელდეს `გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ~ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანების 72-ე მუხლის მე-6 ნაწილის მიხედვით:
`დღგ-ის გადამხდელს უფლება აქვს საკუთარი წარმოების შენობა-ნაგებობის ექსპლუატაციაში მიღებისა და ძირითად საშუალებად გამოყენების საანგარიშო პერიოდში ამ ოპერაციაზე დარიცხული და დღგ-ის დეკლარაციაში ასახული დღგ-ის თანხა ჩაითვალოს:
ა) იმავე დეკლარაციით სრულად, თუ შენობა-ნაგებობა გამოყენებულ იქნა ან/და გამოყენებული იქნება მხოლოდ ისეთ ოპერაციაში, რომლის დროსაც პირს აქვს ჩათვლის მიღების უფლება;
ბ) იმავე დეკლარაციით სრულად, თუ შენობა-ნაგებობა გამოყენებულ იქნა ან/და გამოყენებული იქნება ერთდროულად ჩათვლის უფლების მქონე და ჩათვლის უფლების გარეშე ისეთ ოპერაციებში, რომელთა გამიჯვნა შეუძლებელია და პირის მიერ წინა საგადასახადო წლის მიხედვით ჩათვლის უფლების გარეშე დასაბეგრი ოპერაციების თანხა საერთო ბრუნვის 20 პროცენტზე ნაკლებია;
გ) ნაწილობრივ, კალენდარული წლის ბოლო საანგარიშო პერიოდის დეკლარაციაში წლის განმავლობაში საერთო ბრუნვაში ჩათვლის უფლების მქონე დასაბეგრი ოპერაციების თანხის ხვედრითი წონის პროპორციულად~.
2) ზოგადად, დღგ-ის ჩათვლის უფლება გაქვთ, თუმცა შევნიშნავთ, რომ ძირითად საშუალებებზე (მათ შორის, შესყიდულ ძირითად საშუალებებზე) დღგ-ის ჩათვლისათვის უნდა იხელმძღვანელოთ სსკ 174-ე მუხლის მე-7 ნაწილის მიხედვით:
`7. ძირითადი საშუალების მიხედვით, თუ იგი გამოყენებულ იქნა ან/და იქნება:
ა) მხოლოდ ისეთ ოპერაციაში, რომლის დროსაც დღგ-ის გადამხდელს აქვს ჩათვლის მიღების უფლება, პირს უფლება აქვს, ძირითად საშუალებაზე პირველივე საანგარიშო პერიოდში სრულად მიიღოს ჩათვლა, და ჩათვლილი დღგ-ის თანხა არ ექვემდებარება გაუქმებას;
ბ) მხოლოდ ისეთ ოპერაციაში, რომლის დროსაც დღგ-ის გადამხდელს არ აქვს ჩათვლის მიღების უფლება, პირს უფლება არ აქვს, ძირითად საშუალებაზე მიიღოს ჩათვლა;
გ) ერთდროულად ჩათვლის უფლების მქონე და ჩათვლის უფლების გარეშე ოპერაციებში და მათი გამიჯვნა შეუძლებელია, მაშინ:
გ.ა) თუ დღგ-ის გადამხდელის მიერ წინა საგადასახადო წლის მიხედვით ჩათვლის უფლების გარეშე დასაბეგრი ოპერაციების თანხა საერთო ბრუნვის 20 პროცენტზე ნაკლებია, პირს უფლება აქვს, ძირითად საშუალებაზე პირველივე საანგარიშო პერიოდში სრულად მიიღოს ჩათვლა, ამასთანავე, ყოველი კალენდარული წლის ბოლოს გასაუქმებელი დღგ-ის თანხა განსაზღვროს კალენდარული წლის საერთო ბრუნვის თანხაში ჩათვლის უფლების გარეშე დასაბეგრი ოპერაციების თანხის ხვედრითი წონის პროპორციულად;
გ.ბ) დღგ-ის გადამხდელს, გარდა ამ ნაწილის `გ.ა~ ქვეპუნქტში აღნიშნულისა, უფლება აქვს, ძირითად საშუალებაზე მიიღოს ჩათვლა მხოლოდ ყოველი კალენდარული წლის ბოლო საანგარიშო პერიოდის დეკლარაციაში წლის განმავლობაში საერთო ბრუნვაში ჩათვლის უფლების მქონე დასაბეგრი ოპერაციების თანხის ხვედრითი წონის პროპორციულად~.
სსკ 174-ე მუხლის მე-8 ნაწილის `ა~ პუნქტის~ თანახმად, აღნიშნული მუხლის მე-7 ნაწილის `გ~ პუნქტის მიზნებისათვის ყოველწლიურად გასაუქმებელი (`გ.ა~ ქვეპუნქტის შემთხვევაში) ან ჩასათვლელი (`გ.ბ~ ქვეპუნქტის შემთხვევაში) დღგ-ის თანხა შენობა-ნაგებობისათვის გაიანგარიშება მისი ექსპლუატაციაში მიღების წლიდან 10 კალენდარული წლის განმავლობაში, დღგ-ის თანხის ერთი მეათედის ოდენობით.

კითხვა: სამშენებლო შპს-მ, რომელიც განთავისუფლებულია მოგებისა და ქონების გადასახადისაგან 15 წლის განმავლობაში (ანაკლიის პროექტი), მუშაობა დაიწყო 2010 წლის ნოემბრის თვეში. შპს ნებაყოფლობით დადგა დღგ-ის გადამხდელად 2011 წლის 15 იანვარს. ყოველი თვის ბოლოს იწერება ე.წ. ფორმა #2, რომლის საფუძველზე ხდება მასალის ჩამოწერა და ეს ჩამოწერილი მასალა გადაგვაქვს დაუმთავრებელ მშენებლობაში.
გთხოვთ გაგვიმარტოთ, შეგვიძლია თუ არა დამატებული ღირებულების გადასახადის ჩათვლა 1 ნოემბრიდან 15 იანვრის ჩათვლით სასაქონლო-მატერიალურ მარაგზე გამოწერილი ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით?

პასუხი: სსკ 174-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის `ა~ პუნქტის მიხედვით, `დღგ-ის ჩასათვლელი თანხა არის:
ა) დღგ-ის თანხა, რომელიც გადახდილია ან გადასახდელია ჩათვლის დოკუმენტების მიხედვით საქონლის შეძენისას, მომსახურების მიღებისას, საქონლის იმპორტისას ან/და საქონლის დროებითი შემოტანისას, მათ შორის, დღგ-ის რეგისტრაციის ძალაში შესვლის მომენტისათვის არსებულ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის ნაშთზე~. ამასთანავე, `გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ~ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანების 72-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად:
`დღგ-ის რეგისტრაციის ძალაში შესვლის მომენტისათვის არსებულ:
ა) სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის ნაშთზე ჩათვლა განხორციელდება ჩათვლის დოკუმენტების მიხედვით, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 174-ე მუხლის მე-3 ნაწილის `დ~ და `ე~ ქვეპუნქტებით საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებით ჩათვლისათვის დადგენილი შეზღუდვების გათვალისწინებით;
ბ) ექსპლუატაციაში შესულ ძირითად საშუალებაზე დღგ-ის ჩათვლა არ ხორციელდება~.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, 1 ნოემბრიდან 15 იანვრამდე (დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციამდე) გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებით დღგ-ის ჩათვლა შეგიძლიათ არა უგვიანეს თებერვლისა (თებერვლის თვის დღგ-ის დეკლარაციით) მხოლოდ იმ სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებზე, რომლებიც 2011 წლის 15 იანვრისთვის გერიცხებოდათ ბალანსზე ნაშთად. რაც შეეხება იმ სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებს, რომლებიც საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურებით შეიძინეთ 15 იანვრამდე, მაგრამ დღგ-ის გადამხდელად დარეგისტრების მომენტისათვის უკვე გახარჯული გქონდათ მშენებლობაზე, მათზე დღგ-ის ჩათვლა მაღალი საგადასახადო რისკის მატარებელია. მართალია, დაუმთავრებელი წარმოებაც, ზოგადად, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ერთ-ერთი მუხლია, მაგრამ თქვენ `დაუმთავრებელ წარმოებაზე~ შეძენის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა არ მოგეპოვებათ: გაქვთ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურები, მაგალითად, აგურზე, ქვიშაზე, ცემენტზე და არმატურაზე, მაგრამ არ გაქვთ იმ ნაგებობის ნაწილზე, რომელიც ამ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობებიდან შეიქმნა თქვენი მუშახელის ძალებით.

კითხვა: ჩვენი კომპანია ახორციელებს კატრიჯების დატენვას და შეკეთებას (ანუ მომხმარებელს ვუწევთ მომსახურებას). ხშირად გვიწევს დასატენი კატრიჯების გადაზიდვა მომხმარებლიდან ჩვენამდე და უკან. მომხმარებლებს წარმოადგენენ როგორც ფიზიკური, ასევე იურიდიული პირები. როგორც ცნობილია კანონმდებლობით, საქონლის გადაზიდვისას საჭიროა სასაქონლო ზედნადების შევსება. მათ შევსებასთან დაკავშირებით გვაქვს შემდეგი კითხვები:
1) თუ მომხმარებელი წარმოადგენს ფიზიკურ პირს, მისგან კატრიჯის წამოღებისას საჭიროა თუ არა სასაქონლო ზედნადების შევსება და ვინ უნდა შეავსოს იგი (ფიზიკურ პირს სასაქონლო ზედნადები სახლში სავარაუდოდ არ ექნება)?
2) როგორც საგადასახადოს `ცხელ ხაზზე~ გვითხრეს, გადაზიდვაზე სასაქონლო ზედნადების შევსებისას აუცილებლად მითითებული უნდა იყოს ასევე საქონლის ფასი, მაგრამ პრინტერის ყიდვისას, როგორც წესი, კატრიჯი მას მოჰყვება. შესაბამისად, მისი როგორც ცალკე კომპონენტის ფასი არ არის განსაზღვრული. ამ შემთხვევაში რა უნდა ჩაიწეროს ღირებულების გრაფაში?
3) თუ ფიზიკურმა პირმა კატრიჯი მოიტანა სასაქონლო ზედნადების გარეშე, ხოლო შეკეთებული საქონელი მის მისამართზე ჩვენ უნდა მივიტანოთ, ამ შემთხვევაში როგორ გამოვწეროთ სასაქონლო ზედნადები? რა მივუთითოთ ღირებულების გრაფაში?

პასუხი: მომხმარებლის მიერ თქვენთვის კატრიჯის გადმოცემა არ წარმოადგენს არც საქონლის მიწოდებას და არც მის მიერ გადაზიდვას, რადგან ის გადმოგცემთ შესაკეთებელ (დასატენ) კატრიჯს თავის სახლში (ოფისში). ამ შემთხვევაში თქვენ ახდენთ უკვე ფაქტობრივად გადმოცემული კატრიჯის ტრანსპორტირებას მომხმარებლის სახლიდან (ოფისიდან) თქვენს ოფისამდე, ამიტომ თქვენვე უნდა გამოწეროთ სასაქონლო ზედნადები გადაზიდვაზე, რომელშიც ტვირთის გამგზავნად მითითებული იქნება მომხმარებელი _ ფიზიკური პირი. იგივე ეხება იმ შემთხვევას, როცა თქვენ მიგაქვთ შეკეთებული (დატენილი) კატრიჯი ფიზიკური პირისთვის მის მიერ მითითებულ მისამართზე.
საქონლის ზუსტი ფასის არცოდნის პირობებში, რაც ხშირად ხდება შიდა გადაზიდვების დროს, სასაქონლო ზედნადებში უნდა მიეთითოს ის შეფასებითი ღირებულება, რა თანხითაც არის პასუხისმგებელი საწარმოს ან მომხმარებლის წინაშე საქონლის გადამზიდავი პირი გადაზიდული საქონლის დაკარგვის ან დაზიანების შემთხვევაში. აქვე შეგახსენებთ, რომ საჭიროების შემთხვევაში თქვენ შეგიძლიათ სასაქონლო ზედნადების ფორმაში შეიტანოთ დამატებითი ინფორმაციის ველები, `გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ~ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანების 25-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად.

კითხვა: გთხოვთ გაგვიმარტოთ, რომელი უფლებამოსილი ორგანო ადგენს ბუნებრივი დანაკარგების ნორმებს?

პასუხი: ზოგადად, მეურნეობის სხვადასხვა დარგში უფლებამოსილი ორგანოები სხვადასხვაა. საქართველოს მთავრობის 2009 წლის 22 დეკემბრის #1022 განკარგულების თანახმად, შექმნილია დანაკარგების მაქსიმალური ზღვრული ოდენობების შემმუშავებელი სამთავრობო კომისია, რომელსაც ევალება უზრუნველყოს საგადასახადო კოდექსის მიზნებისათვის მაქსიმალური ზღვრული ოდენობების შემუშავება და მათი დადგენის მიზნით საქართველოს მთავრობისათვის შესაბამისი სამართლებრივი აქტების პროექტების წარმოდგენა. რამდენიმე ასეთი სამართლებრივი აქტი უკვე შემუშავებულია: საქართველოს მთავრობის 2009 წ. 30 დეკემბრის #263 დადგენილება `ნავთობპროდუქტების ბუნებრივი დანაკარგის ნორმების დამტკიცების შესახებ~, საქართველოს მთავრობის 2010 წ. 27 ივლისის #211 დადგენილება `მარცვლეულის ბუნებრივი დანაკარგის ნორმების დამტკიცების შესახებ~ და საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის 2010 წ. 18 ნოემბრის #26 დადგენილება `ბუნებრივი გაზის გამანაწილებელ ქსელში ნორმატიული დანაკარგის ოდენობის გაანგარიშების წესის~ დამტკიცების შესახებ~.
შევნიშნავთ აგრეთვე, რომ `ვაზისა და ღვინის შესახებ~ საქართველოს 1998 წლის 12 ივნისის კანონის 336 მუხლის 1-ლი ნაწილის `ბ~ პუნქტის მიხედვით, საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტროს 2008 წლის 1 იანვრამდე უნდა გამოეცა ნორმატიული აქტი `ვაზის სარგავი და სამყნობი მასალების, ყურძნისა და ყურძნისეული წარმოშობის ალკოჰოლიანი სასმელების წარმოების, შენახვის, ტრანსპორტირების, რეალიზაციის რეგლამენტები და დანაკარგების რეგლამენტური ნორმები~, მაგრამ არ გამოუცია. თუმცა, ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, `ამ მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული ნორმატიული აქტების ამოქმედებამდე ძალაშია ღვინის მრეწველობაში არსებული ტექნოლოგიური ინსტრუქციები, წესები და ნორმატივები~.

კითხვა: 2010 წლის განმავლობაში ქირავნობის ხელშეკრულების საფუძველზე ინდმეწარმე `X~-ს ქირით ჰქონდა გაქირავებული ფართი, რომელიც გრძელვადიანი იჯარის ხელშეკრულების საფუძველზე იჯარით ჰქონდა აღებული ფართის მეპატრონისგან (გადამხდელად რეგისტრირებული ფიზიკური პირი). გადაქირავების უფლება ი/მ `X~-ს აქვს მიღებული ფართის მეპატრონისგან. ქირის მიღების დღე არის ყოველი თვის 25 რიცხვი, ხოლო იჯარის თანხის გადახდის დღე არის ყოველი თვის 27 რიცხვი. იჯარის თანხა შეადგენს 500 ლარს, ხოლო გადაქირავების თანხა არის 1 000 ლარი. ი/მ `X~ აწარმოებს ბუღალტერიას დარიცხვის მეთოდით და, მაშასადამე, 2010 წლის შემოსავალში აღებული აქვს 12 000 ლარი, გამოსაქვითმა ხარჯმა შეადგინა 6 000 ლარი, ხოლო დასაბეგრმა შემოსავალმა შეადგინა 6 000 ლარი. 20% განაკვეთის გამოყენებით 2011 წლის 1 აპრილამდე ბიუჯეტში ჩასარიცხია 6 000X20%=1 200 ლარი.
სამწუხაროდ, მოხდა ისე, რომ ფართის დამქირავებელმა ვერ მოახერხა დროულად დეკემბრის თვის 1 000 ლარის ჩარიცხვა და დეკემბრის თვის საშემოსავლო გადასახადი ჩარიცხა 3 იანვარს მთლიანად. ამავე დროს საგადასახადოში მიღებული კონსულტაციის შედეგად ჩარიცხა ბიუჯეტში 250 ლარი როგორც ი/მ `X~-ისთვის დაკავებული საშემოსავლო გადასახადი ახალი საგადასახადო კოდექსის პირობებიდან გამომდინარე. მაშასადამე, დამქირავებელს აქვს ზედმეტობა 250 ლარი ქირის გადახდაში, რომელიც ი/მ `X~-ს დასაბრუნებული აქვს დამქირავებლისთვის, ხოლო გამქირავებელს ზედმეტობად დაუჯდება დამქირავებლის მიერ დაკავებული საშემოსავლო 250 ლარის ოდენობით.
1) ნიშნავს ეს თუ არა იმას, რომ ი/მ `X~-ს 1 აპრილამდე გადასახდელი ექნება მხოლოდ 950 ლარი (1200-250) თუ ეს 250 ლარიანი დაკავება/გადახდა ბიუჯეტში უნდა აისახოს ი/მ `X~-ის 2011 წლის შედეგებში?
2) აქვს თუ არა ი/მ `X~-ს უფლება გამოიყენოს საშემოსავლო გადასახადის 12%-იანი განაკვეთი?
3) თუ 2011 წლიდან დამქირავებლის მიერ დაკავებული და ბიუჯეტში გადახდილი გამქირავებლის საშემოსავლო გადასახადი შეადგენს 200 ლარს ანუ 1000*20%*12 თვეზე=2 400 ლარს წელიწადში, ხოლო ი/მ `X~-ის წლიური საშემოსავლო შეადგენს მხოლოდ 1 200 ლარს, როგორ უნდა მოხდეს ახალი საგადასახადო კოდექსით შემოთავაზებული `ჩათვლა~ - ი/მ `X~-ს ხომ ყოველთვის ექნება ზედმეტობა?

პასუხი: 1) 2011 წლის იანვარში 250 ლარის საშემოსავლო გადასახადის დაკავების ფაქტი არ (ვერ) ჰპოვებს ასახვას ინდმეწარმე `X~-ის 2010 წლის საშემოსავლო გადასახადის დეკლარაციაში. ინდმეწარმემ 2010 წლის საშემოსავლო გადასახადის გამოანგარიშება უნდა მოახდინოს ამ ფაქტის გაუთვალისწინებლად. შევნიშნავთ აგრეთვე, რომ წესით, ფართის დამქირავებელს 1000 ლარიდან უნდა დაეკავებინა საშემოსავლო გადასახადი 200 ლარის ოდენობით და ინდმეწარმისთვის 800 ლარი უნდა გადაერიცხა. თუ მან 1000 ლარი გადარიცხა და 250 ლარი საშემოსავლო გადასახადი დააკავა, მაშინ საიჯარო თანხა 1250 ლარი ყოფილა და არა 1000 ლარი;
2) დიახ, ინდმეწარმეს უძრავი ქონების გაქირავებიდან მიღებული შემოსავლებიდან შეუძლია საშემოსავლო გადასახადი 12%-ის ოდენობით გადაიხადოს. 2010 წლის ბოლომდე მოქმედი საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლის 23-ე ნაწილის `ვ~ პუნქტის თანახმად, `სხვა ანაზღაურება, რომელიც 2007 წლის 31 დეკემბრისათვის საქართველოს კანონმდებლობით არ იბეგრებოდა სოციალური გადასახადით~, 2008 წლის 1 იანვრიდან 2011 წლის 1 იანვრამდე საგადასახადო პერიოდებში იბეგრება საშემოსავლო გადასახადის 12% იანი განაკვეთით, რადგან 2007 წლის 31 დეკემბრამდე ფიზიკური პირის მიერ უძრავი ქონების იჯარით (ქირით) გაცემა არ ითვლებოდა მის სამეწარმეო ეკონომიკურ საქმიანობად და ამიტომ სოციალური გადასახადით დაბეგვრის ობიექტს არ წარმოადგენდა.
3) თუ 2011 წელს ინდმეწარმე `X~-ის მიერ წლიური საგადასახადო დეკლარაციით დეკლარირებული საშემოსავლო გადასახადი უფრო ნაკლები იქნება, ვიდრე მისთვის გადახდილი თანხებიდან მოიჯარის მიერ დაკავებული საშემოსავლო გადასახადი, მაშინ სხვაობა მას ჩაეთვლება ბიუჯეტში ზედმეტად გადახდილ გადასახადად. ის დაკავებული გადასახადის ბიუჯეტიდან დაბრუნების მოთხოვნით აისახება საშემოსავლო გადასახადის წლიური დეკლარაციის 39-ე უჯრაში, `გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ~ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანების 33-ე მუხლის `პ~ პუნქტის შესაბამისად.

კითხვა: სათამაშო ბიზნესს აღებული აქვს ერთწლიანი ნებართვა. როგორ ჩამოიწერება შემოსავლებიდან: 1) როგორც არამატერიალური აქტივი, რომელსაც დაერიცხება ცვეთა 15% და როდის უნდა ჩამოვწეროთ დარჩენილი 85%? 2) თუ უნდა გამოვქვითოთ შემოსავლებიდან მოქმედების პერიოდების შესაბამისად? დაერიცხება თუ არა ქონების გადასახადი მის ნარჩენ ღირებულებას?

პასუხი: სსკ მე-8 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, არამატერიალური აქტივი განმარტებულია როგორც `ფიზიკური ფორმის არმქონე, იდენტიფიცირებადი არაფულადი აქტივი, რომელსაც პირი იყენებს საქონლის წარმოების, საქონლის მიწოდების/მომსახურების გაწევის, სხვისთვის იჯარით გადაცემის ან/და ადმინისტრაციული მიზნებისათვის. არამატერიალურ აქტივს მიეკუთვნება: საავტორო უფლება, პატენტი, სავაჭრო ნიშანი, გუდვილი, კომპიუტერული პროგრამა, ლიცენზია, იჯარის უფლება, ფრანჩიზი, საბადოს დამუშავების უფლება, იმპორტისა და ექსპორტის სპეციალური უფლებები და სხვა ამგვარი არამატერიალური აქტივები~. მსგავსი განმარტებაა ბასს 38-შიც _ `არამატერიალური აქტივი არის იდენტიფიცირებადი არაფულადი აქტივი, ფიზიკური ფორმის გარეშე~. თუმცა, აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების ზოგადი პრინციპების თანახმად, მისი აღიარებისათვის დაკმაყოფილებული იყოს არსებითობის პრინციპი.
ამგვარად, ერთწლიანი ნებართვა აკმაყოფილებს არამატერიალური აქტივის განმარტებას. საგადასახადო თვალსაზრისით, მისი გამოქვითვა ხდება სსკ 113-ე მუხლის `არამატერიალურ აქტივებზე საამორტიზაციო ანარიცხების გამოქვითვა~ მიხედვით:
`1. არამატერიალური აქტივების ხარჯები გამოიქვითება საამორტიზაციო ანარიცხების სახით, მათი სასარგებლო გამოყენების ვადის განმავლობაში, საანგარიშო პერიოდის პროპორციულად. ამასთანავე, გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს, 1000 ლარამდე ღირებულების არამატერიალური აქტივი მთლიანად გამოქვითოს ერთობლივი შემოსავლიდან იმ საანგარიშო წელს, როდესაც შესაბამისი ხარჯი იქნა გაწეული.
2. თუ შეუძლებელია არამატერიალური აქტივების სასარგებლო გამოყენების ვადის განსაზღვრა, ამორტიზაციის ნორმა შეადგენს 15 პროცენტს~.
მოცემულ შემთხვევაში გამოყენებული უნდა იქნეს აღნიშნული მუხლის 1-ლი ნაწილი.
ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისით, ერთწლიან ნებართვას, რომელიც თავისი არსით არამატერიალური აქტივია (თუ მისი სიდიდე მცირე არ არის), 15%-იანი ამორტიზაცია კი არ დაერიცხება, არამედ ამორტიზდება წრფივი მეთოდით, 12 თვის განმავლობაში 12 თანაბარ ნაწილად, ხოლო თორმეტი თვის გასვლის შემდეგ (ანუ მომდევნო წელს) ჩამოიწერება, რადგან ამ დროისათვის მისი ნარჩენი საბალანსო ღირებულება იქნება 0-ის ტოლი და აღარ მოხდება მისი გამოყენებით სამომავლო ეკონომიკური სარგებლის მიღება. შესაბამისად, საანგარიშო წლის ბოლოს ამ არამატერიალური აქტივის ნარჩენი საბალანსო ღირებულება მონაწილეობას მიიღებს ქონების გადასახადის გაანგარიშებაში.

კითხვა: შპს-ს იჯარით აქვს აღებული ფართი გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებული არარეზიდენტი ფიზიკური პირისაგან. ის დღგ-ის გადამხდელია და გაწეულ მომსახურებაზე ყოველი თვის ბოლოს გვიწერს ანგარიშ-ფაქტურას. გთხოვთ განგვიმარტოთ (კოდექსის შესაბამისი მუხლების და საშემოსავლოს %-ის მითითებით), ეს მომსახურება დაიბეგრება თუ არა გადახდის წყაროსთან? მაგალითისთვის, ვთქვათ საიჯარო მომსახურების თანხა დღგ-ის ჩათვლით შეადგენს 1000 ლარს.

პასუხი: სსკ 29-ე მუხლის (`მუდმივი დაწესებულება~) 1-ლი ნაწილის თანახმად, საქართველოში `არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივ დაწესებულებად ითვლება განსაზღვრული ადგილი, რომლის გამოყენებითაც ეს პირი ნაწილობრივ ან მთლიანად ახორციელებს ეკონომიკურ საქმიანობას საქართველოში, რწმუნებული პირის საქმიანობის ჩათვლით, გარდა ამ მუხლის მე-6, მე-9 და მე-12 ნაწილებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა~. მოცემულ შემთხვევაში, მეიჯარე არარეზიდენტი ფიზიკური პირი იღებს შემოსავალს საქართველოში არსებული წყაროდან, რომელიც დაკავშირებულია მის მუდმივ დაწესებულებასთან. შესაბამისად, მასზე არ გავრცელდება სსკ 134-ე მუხლის (`არარეზიდენტის შემოსავლის დაბეგვრა გადახდის წყაროსთან~) დებულებები, რადგან ის ეხება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ მხოლოდ იმ შემოსავლებს, რომლებიც არ მიეკუთვნება არარეზიდენტის მუდმივ დაწესებულებას. არარეზიდენტ მეიჯარე ფიზიკურ პირზე არ გავრცელდება არც სსკ 133-ე მუხლის 1 ლი ნაწილი და 309-ე მუხლის მე-5 ნაწილი, რადგან ისინი ეხება არარეზიდენტის მუდმივი დაწესებულების ან რეზიდენტის მიერ ან მათი სახელით რეზიდენტი ფიზიკური პირებისათვის გადახდილ საიჯარო მომსახურების თანხებს, მაგრამ გავრცელდება სსკ 154-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი, რომლის თანახმად:
`გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება ევალება საგადასახადო აგენტს, რომელიც არის იურიდიული პირი, საწარმო/ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი, კერძოდ... კ) პირი, რომელიც ფიზიკურ პირს უხდის საიჯარო მომსახურების თანხას~. დასაკავებელი საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთია 20%, სსკ 309-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის გათვალისწინებით.
რაც შეეხება თავად საშემოსავლო გადასახადის ოდენობას, ის დათვლილი (დაკავებული) უნდა იქნეს დღგ ის გარეშე თანხიდან, რადგან დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებული ფიზიკური პირის ერთობლივ შემოსავალში საქონლის/მომსახურების მიწოდებიდან მიღებული/მისაღები შემოსავლის თანხები შეიტანება დღგ-ის გარეშე. თუ 1000 ლარი არის საიჯარო შემოსავალი დღგ-ის ჩათვლით, დღგ-ის გარეშე შემოსავალი შეადგენს 847.46 ლარს, ანუ მოცემულ შემთხვევაში შპს-მ მეიჯარე ფიზიკურ პირს უნდა დაუკავოს 847.46*20%=169.49 ლარი.

კითხვა: წარმოვადგენთ შპს-ს, ტურისტულ ფირმას, რომელიც როგორც სუბაგენტი რეალიზაციას უკეთებს ავიაბილეთებს და ხელშეკრულების შესაბამისად რჩება საკომისიო თანხა, გაყიდული ბილეთების ღირებულებიდან პროცენტების სახით. გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადების ყოველთვიურ დეკლარაციაში ჩვენი შპს-ის სასარგებლოდ დარჩენილ საკომისიო თანხას ვწერთ გამოშვებული პროდუქციის გრაფაში. ამასთან გაყიდულ ბილეთებზე საკონტროლო-სალარო აპარატის საშუალებით მიღებული ბილეთების მთლიანი თანხა საგრძნობლად განსხვავდება ჩვენს მიერ გამოშვებული პროდუქციის თანხისაგან. მიუხედავად ამისა, გადასახადის წყაროსთან დაკავებული გადასახადების ყოველთვიურ დეკლარაციაში უნდა ჩავწეროთ თუ არა აღნიშნული თანხა ნაღდი ანგარიშსწორებით განხორციელებული ბრუნვის გრაფაში, მათ შორის საკონტროლო-სალარო აპარატით? ეს თანხა ხომ ჩვენი ბრუნვა არ არის?

პასუხი: გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადის დეკლარაცია შეიცავს 35-ე უჯრას, სადაც იწერება გამოშვებული პროდუქციის (მომსახურების, შესრულებული სამუშაოს) ღირებულება (სტისტიკური ანგარიშების მიხედვით), და ასევე 38-ე და 39-ე უჯრებს, რომლებშიც იწერება ნაღდი ანგარიშსწორებით განხორციელებული ბრუნვა, მათ შორის, საკონტროლო-სალარო აპარატებით. აგენტის (წარმომადგენელი პირის) მიერ იმ პირის სახელით განხორციებული ოპერაციები, ვისი აგენტიცაა, აისახება აგენტის ბრუნვებში, რადგან გაივლის მის სალაროს ან/და საბანკო ანგარიშებს, მაგრამ არ შეიტანება 35-ე უჯრაში, რადგან მისი მხოლოდ ნაწილია საკუთრივ აგენტის მიერ გაწეული მომსახურების ღირებულება (საკომისიო გასამრჯელო). ასე რომ, შესაძლებელია, რომ 35-ე უჯრაში შეტანილი სიდიდე უფრო ნაკლები აღმოჩნდეს, ვიდრე 38-ე უჯრაში ჩაწერილი თანხა, და აქ რაიმე ლოგიკურ შეუსაბამობას ადგილი არ აქვს.