ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს "ააფ-მენეჯმენტი"-ს მენეჯერები, ქართული აუდიტური კომპანიების - შპს "ცოდნისა"-ს და შპს "ააფ კონსალტინგი"-ს აუდიტორები, საქართველოს სხვა წამყვანი საკონსულტაციო ფირმების სპეციალისტები.

შეკითხვები მოგვაწოდეთ წერილობითი სახით, ფოსტით, ელექტრონული ფოსტით, ფაქსით ან სხვა საშუალებით. უშუალოდ რედაქციიდან ჟურნალის ხელმომწერებს შეუძლიათ შეკითხვით მოგვმართონ ტელეფონის მეშვეობითაც. ანონიმური შეკითხვები მიღებული არ იქნება! თუმცა შეკითხვის ავტორთა ვინაობა ჟურნალში არ გამოქვეყნდება.

შეკითხვები მიიღება ელექტრონული ფოსტით: info@aaf.ge ან ტელ/ფაქსით: 239-33-50. 

წინამდებარე ნომერში მკითხველთა შეკითხვებს პასუხობს შპს აუდიტური კონცერნი "ცოდნისა"-ს აუდიტის და კონსალტინგის მენეჯერი დავით მეგრელაძე.

კითხვა: დამფუძნებელს თავისი საკუთარი ქონება (შენობა-ნაგებობა), რომლის ღირებულებაც დაახლოებით 40 000 ლარია, შეაქვს შპს-ის საწესდებო კაპიტალში. იბეგრება თუ არა ეს შენატანი? როგორც ვიცით, 2011 წლიდან არის ცვლილებები ამ საკითხებში.

პასუხი: არსებითი სახის ცვლილებები (2010 წელთან შედარებით) ამ საკითხთან მიმართებაში არ მომხდარა. სსკ 168-ე მუხლის მე-4 ნაწილის `ო~ პუნქტის მიხედვით, `ჩათვლის უფლებით დღგ-ისგან გათავისუფლებულია... `ო) აქტივების მიწოდება შესატანის სახით საწარმოს კაპიტალში ან ამხანაგობაში. ამასთანავე, ითვლება, რომ აქტივების მიწოდების საანგარიშო პერიოდის მიხედვით აქტივების მიმღებმა პირმა შესაბამის საქონელზე მიიღო ჩათვლა~. ამგვარად, შპს-ის კაპიტალში შენობა-ნაგებობის შეტანა არ დაიბეგრება დღგ-ით.

ქონებრივი შენატანის განმახორციელებელმა პირმა ერთობლივ შემოსავალში მოგების ან საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის მიზნით უნდა ჩართოს ამ შენობა-ნაგებობის საბაზრო ღირებულება, ხოლო მისი თვითღირებულება გამოსაქვითი ხარჯი იქნება (იმ თეორიულ, საკმაოდ იშვიათ შემთხვევას, როდესაც შენობა-ნაგებობის შეფასებული ღირებულება ნაკლებია მის თვითღირებულებაზე, აქ არ განვიხილავთ, ანუ ვგულისხმობთ, რომ საბაზრო ფასი მეტია თვითღირებულებაზე). თუ დამფუძნებელი ფიზიკური პირია, მაშინ მასზე შეიძლება გავრცელდეს სსკ 82-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის `ვ~ პუნქტით დადგენილი საგადასახადო შეღავათი.

დამატებით აღვნიშნავთ, რომ ფირმის დაფუძნებისას ქონების შეტანას არ ეხება სსკ 151-ე მუხლი `იურიდიულ პირში (აქციების) სანაცვლოდ აქტივების შეტანა~. ეს მუხლი აღწერს იმ შემთხვევას, როდესაც არსებულ იურიდიულ პირში სხვა პირს (პირებს) შეაქვს ქონება და ამის სანაცვლოდ არსებული დამფუძნებლები მას (მათ) გადასცემენ ამ იურიდიულ პირში წილის (აქციების) 50 ან მეტ პროცენტს.

კითხვა: X რაიონის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს #56 განკარგულებით დაფუძნდა X რაიონის მუნიციპალიტეტის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი - ,,კომუნალური მომსახურების ცენტრი~. ცენტრი ახორციელებს შემდეგ საქმიანობას:
 
ა) გარე განათების მომსახურება;

ბ) გამწვანების, ხე-მცენარეების და ბუჩქების მოვლითი სამუშაოები;

გ) სკვერების, გაზონების, ტროტუარების რეაბილიტაცია;

დ) მუნიციპალიტეტის საკუთრებაში არსებული წყალმომარაგების სისტემის მოვლა-პატრონობა;

ე) სანიაღვრე არხების გაწმენდა-შეკეთება;

ვ) მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე არსებული სასაფლაოების მოვლა-პატრონობა;

ზ) X რაიონის მუნიციპალიტეტის ქუჩებში უმეთვალყურეოდ დარჩენილი ცხოველების იზოლაცია.

ცენტრის დაფინანსება ხდება X რაიონის მუნიციპალიტეტის გამგეობის მიერ. მიღებული შემოსავლებიმთლიანად ხმარდება ცენტრის წესდებით განსაზღვრული (ზემოთ ჩამოთვლილი) საქმიანობის წარმართვას.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-9 მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, "ეკონომიკურ საქმიანობად ითვლება ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც ხორციელდება მოგების, შემოსავლების ან კომპენსაციის მისაღებად, მიუხედავად ასეთი საქმიანობის შედეგებისა, თუ ამ მუხლით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული".
 
გთხოვთ გვიპასუხოთ, ითვლება თუ არა ჩვენს მიერ განხორციელებული საქმიანობა ეკონომიკურ საქმიანობად და იბეგრება თუ არა ზემოთ ჩამოთვლილი საქმიანობა დღგ-ით?

პასუხი: ზოგადად, არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირებს არ ეკრძალებათ დამხმარე სახის სამეწარმეო საქმიანობის წარმართვა, იმ პირობით, თუ მისგან მიღებული ქონება მოხმარდება ამ არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის მიზნების რეალიზებას. ამიტომ მოცემულ შემთხვევაში ა(ა)იპ-ის მიერ განხორციელებული საქმიანობა, რომლის დაფინანსების წყარო წინასწარ არის ცნობილი, ეკონომიკური საქმიანობაა, რადგან რაიმე სხვა რამ არის გათვალისწინებული სსკ მე-9 მუხლით. მართალია, აღნიშნული მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრულია, რომ `ეკონომიკურ საქმიანობას არ მიეკუთვნება:

ა) სახელმწიფო ხელისუფლების, დამოუკიდებელი ეროვნული მარეგულირებელი და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობა, რომელიც უშუალოდ არის დაკავშირებული მათთვის საქართველოს კანონმდებლობით მინიჭებული ფუნქციების შესრულებასთან, გარდა ხელშეკრულების საფუძველზე ფასიანი მომსახურების გაწევისა;

ბ) საქველმოქმედო საქმიანობა...~,

მაგრამ შეკითხვაში მოცემული საქმიანობები (გარდა იმ ნაწილისა, რომელსაც შეიძლება გარემოს დაცვად ჩაითვალოს)არ მიეკუთვნება სსკ მე-10 მუხლში ჩამოთვლილ საქველმოქმედო საქმიანობის სახეებს, და ეს არც სახელმწიფო ხელისუფლების, დამოუკიდებელი ეროვნული მარეგულირებელი და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობა არ არის, რადგან მას ეწევა ა(ა)იპ და არა უშუალოდ ეს ორგანოები.

თუ ა(ა)იპ-ის ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული შემოსავლები ნებისმიერი უწყვეტი 12 თვის განმავლობაში გადააჭარბებს 100000 ლარს, ის უნდა დარეგისტრირდეს დღგ-ის გადამხდელად. ამასთან, გასათვალისწინებელია ის გარემოებაც, რომ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 33-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, `თუ არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი არსებითად გადავიდა სამეწარმეო საქმიანობაზე, სასამართლო მარეგისტრირებელი ორგანოს ან/და დაინტერესებული პირის სარჩელის საფუძველზე განიხილავს და წყვეტს არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის საქმიანობის შეჩერების ან აკრძალვის საკითხს~.

კითხვა: შპს, რომელიც დღგ-ის გადამხდელია, დისტრიბუციის წესით ახდენს საქონლის რეალიზაციას. დისტრიბუტორი შპს-ის სახელით წერს სასაქონლო ზედნადებს მაღაზიებზე. გთხოვთ გვიპასუხოთ, აუცილებელია თუ არა დისტრიბუციის წესით საქონლის რეალიზაციისას ახალი სასაქონლო ზედნადების გამოყენება, თუ ძველი ზედნადებიც შეიძლება ამ შემთხვევაში გამოვიყენოთ?

პასუხი: "გადასახადების ადინისტრირების შესახებ~ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წ. 31 დეკემბრის #996 ბრძანებაში 18.02.2011 წ. შეტანილი ცვლილებების შემდეგ, ამ ბრძანების 25-ე მუხლით განისაზღვრა, რომ `სასაქონლო ზედნადები არის #II-01 და #II-01(1) დანართების შესაბამისად დადგენილი ფორმის დოკუმენტი~. #II-01(1) დანართის ფორმის ზედნადები პრაქტიკულად იდენტურია ე.წ. `ძველი სასაქონლო ზედნადებისა~ და მისი გამოყენება არანაირად არ არის შეზღუდული, მათ შორის, არც დისტრიბუციის წესით საქონლის რეალიზაციისას.

კითხვა: პირის მიერ პირისთვის სესხის პროცენტის პატიებისას გამსესხებელს აქვს თუ არა უფლება გამოიქვითოს ერთობლივი შემოსავლიდან წინა პერიოდებში შემოსავლებად აღიარებული ნაპატიები პროცენტის თანხა, იმის გათვალისწინებით, რომ მსესხებელი ერთობლივ შემოსავალში ამატებს ნაპატიებ თანხას?

პასუხი: არა, ასეთ რამეს საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს. მართალია, სსკ 108-ე მუხლის მიხედვით, `გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს, გამოქვითოს რეალიზებულ საქონელთან და მომსახურებასთან დაკავშირებული უიმედო ვალები, რომელთა მიხედვით მისაღები შემოსავლები წინა საანგარიშო პერიოდებში შეტანილი იყო ეკონომიკური საქმიანობით მიღებულ ერთობლივ შემოსავალში~, მაგრამ დებიტორისთვის ნებაყოფლობით ნაპატიები თანხები არ აკმაყოფილებს სსკ მე-8 მუხლის 29-ე ნაწილით განსაზღვრულ უიმედო ვალის განმარტებას.
ნაპატიები ვალის გამოქვითვასთან დაკავშირებით გამონაკლის შემთხვევას აქვს ადგილი, თუ ეს ვალიდაქირავებულ თანამშრომელს ეპატია. მაშინ ის გამოიქვითება როგორც ხელფასი (დარიცხულ საშემოსავლო გადასახადიანად), ვინაიდან სსკ 101-ე მუხლის 2-`ზ~ პუნქტის მიხედვით, `დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის ვალის ან ვალდებულების პატიებისას _ ვალის ან ვალდებულების თანხა~ წარმოადგენს ხელფასთან გათანაბრებულ განაცემს.

კითხვა: როგორ ხორციელდება საწარმოში ფონდის შექმნა? რა ბიუროკრატიულ-ადმინისტრაციული საბუთები უნდა გაფორმდეს და რა წესების დაცვა არის სავალდებულო? საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით, ბუღალტერმა რა გატარებებით უნდა დააფიქსიროს ამა თუ იმ ფონდის შექმნა?

პასუხი: როგორც ჩანს, შეკითხვის ავტორი გულისხმობს იმ ფონდებს, რომლებიც იქმნება საწარმოს გაუნაწილებელი მოგებიდან, ამა თუ იმ მიზნით, და არ გულისხმობს სხვადასხვა რეზერვებს, მაგალითად, ძირითადი საშუალებების გადაფასების რეზერვს, საეჭვო ვალების რეზერვს და ა.შ. (თუ ეს ასე არ არის და აღნიშნული რეზერვების შექმნა გაინტერესებთ, მოგვწერეთ დამატებით). განვმარტავთ, რომ ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტები ფონდების შექმნას არ არეგულირებს და ბუღალტრულ გატარებებს საერთოდ არ შეიცავს. საწარმოს გაუნაწილებელი მოგებიდან ფონდების შესაქმნელად საჭიროა, რომ ეს ან მოითხოვებოდეს საწარმოს წესდებით, ან მისი შექმნა (ოდენობა და მიზნობრიობა) განსაზღვრული უნდა იყოს პარტნიორთა კრების მიერ. ცხადია, საწარმოს გაუნაწილებელი მოგება არ უნდა იყოს უფრო მცირე, ვიდრე ის თანხა, რომლის მიმართვა ფონდებში პარტნიორებს აქვთ გადაწყვეტილი. ფონდების მიზნობრიობა შეიძლება იყოს სხვადასხვა (მაგალითად, დაგროვების, სოციალური მოხმარების და ა.შ).

ბუღალტრულ გატარებას კი ექნება სახე:

დ-ტი 5310 კ-ტი 5410/`კონკრეტული მიზნობრივი ფონდის დასახელება~.

კითხვა: 1) შპს `X~-ის საანგარიშო პერიოდის მოგება დაბეგვრამდე შეადგენს 30000 ლარს, შესაბამისი მოგების გადასახადით 4500 ლარით, თუმცა საგადასახადო კუთხით ფირმამ 2010 წელს იზარალა 10500 ლარით, გამოიყენა რა სსკ 183-ე მუხლის მე-13 ნაწილი. 5310 ანგარიშზე მაქვს 30000 ლარი. გთხოვთ მიგვითითოთ გატარებები, რითაც უნდა დაიხუროს ეს ანგარიში. დაერიცხება თუ არა დამფუძნებელს დივიდენდი ფინანსური მოგებიდან - 30000 ლარიდან?

2) შპს `X~-ის საანგარიშო პერიოდის ფინანსური მოგება 12500 ლარია, შესაბამისი მოგების გადასახადი 1875 ლარი, გაუნაწილებელი მოგება 10625 ლარი, ხოლო საგადასახადო მოგება შეადგენს 10400 ლარს, მოგების გადასახადით 1560 ლარი, გაუნაწილებელი მოგება 8840 ლარი. შესრულებულია გატარებები:

დებეტი 3310 კრედიტი 4210/`გადავადებული მოგების გადასახადი~ - 315 ლარი;
დებეტი 3310 კრედიტი 1210 1560 ლარი.

დივიდენდი დარიცხულია ფინანსური მოგებიდან, ესე იგი 10625 ლარიდან.

რამდენად სწორია ეს მოქმედება?

პასუხი: 1) საწარმოში ფინანსურ და საგადასახადო მოგებას შორის განსხვავებები ჩვეულებრივი მოვლენაა, რადგან ფინანსური მოგება (ზარალი) იანგარიშება ფინანსური აღრიცხვისა და ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების (IFRS) მიხედვით, ხოლო საგადასახადო მოგება (ზარალი) - საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მიხედვით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, 5310 ანგარიშზე რიცხული საბალანსო ნაშთი 30000 ლარი (თუმცა, აქვე შევნიშნავთ, რომ თუ ეს 30000 ლარი არის მოგება დაბეგვრამდე, როგორც თქვენ გვწერთ, მაშინ წესით, გაუნაწილებელი მოგების საბოლოო სიდიდე უფრო ნაკლები უნდა იყოს), რომელიც ფინანსურ მოგებას გვიჩვენებს, არ უნდა `დაიხუროს~, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ ხდება მისი განაწილება დამფუძნებლებზე დივიდენდებად, რისი უფლებაც მათ აქვთ.

ბუღალტრულ გატარებას ექნება სახე:

დ-ტი 5310 კ-ტი 3420 30000 ლარი (შესაძლოა ეს გატარება ნაკლები თანხითაც, რადგან პარტნიორთა გადაწყვეტილებით, დივიდენდების განაწილება შეიძლება მოხდეს მოგების მხოლოდ ნაწილიდან).

2) თუ გაუნაწილებელი მოგება მართლაც 10625 ლარის ტოლია, მაშინ ამ თანხიდან დივიდენდის დარიცხვა მართებულია.

რაც შეეხება გატარებას: დ-ტი 3310 კ-ტი 4210/`გადავადებული მოგების გადასახადი~ 315 ლარი, ის მეთოდოლოგიურად არასწორია და რაც მთავარია, შეკითხვის მოცემულობიდან მისი თანხის სისწორის დადგენა შეუძლებელია.

საქმე ისაა, რომ ჯერ ერთი, ფინანსურ და საგადასახადო მოგებას შორის განსხვავება მხოლოდ იმ შემთხვევაში წარმოშობს გადავადებულ მოგების გადასახადს ან გადავადებულ საგადასახადო აქტივს, თუ ეს განსხვავება ე.წ. `დროებითი სხვაობებითაა~ გამოწვეული (მაგალითად, განსხვავება ფინანსურ და საგადასახადო ცვეთას შორის დროებითი სხვაობაა, ხოლო ზენორმატიული წარმომადგენლობითი ხარჯები და საგადასახადო ჯარიმა-საურავები მუდმივ სხვაობებს წარმოშობს), მეორეც, მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული წინა წლებიდან გადმოსული `დროებითი სხვაობებიც~.

კითხვა: შპს-ს იჯარით აღებული აქვს ფართი, სადაც ელექტროენერგიის მრიცხველი გაფორმებულიამეიჯარის სახელზე. გახარჯული ელ. ენერგიის გადასახადს, რა თქმა უნდა, იხდის შპს, მაგრამ არის თუ არა საკმარისი ამ გადახდილი თანხების ხარჯებში ჩასათვლელად მხოლოდ გადახდის ქვითრები და იჯარის ხელშეკრულებაში მითითებული მუხლი, რომ გახარჯული ელ. ენერგიის გადასახადს გადაიხდის მოიჯარე?

პასუხი: რადგან გახარჯული ელექტროენერგიის ქვითრები მეიჯარის სახელზეა მოსული, ეს ზოგადად მეიჯარის ხარჯია და მოიჯარის ხარჯად რომ `იქცეს~, მხოლოდ მისი გადახდა მოიჯარის მიერ საკმარისი არ არის. საჭიროა, რომ მეიჯარე, თუ ის იურიდიული პირია ან დღგ-ის გადამხდელი ინდმეწარმე, მოიჯარეს უწერდეს შესაბამის ანგარიშ-ფაქტურას ან ინვოისს, სადაც იჯარის ფიქსირებულ თანხასთან ერთად დამატებით მიუთითებს `იჯარასთან დაკავშირებული დამატებითი ხარჯების კომპენსაცია~ ან `ცვლადი საიჯარო გადასახადი~, ხოლო თუ მეიჯარე დღგ-ის არაგადამხდელი ფიზიკური პირია, მაშინ მას ამ თანხებიდანაც უნდა უკავდებოდეს გადახდის წყაროსთან საშემოსავლო გადასახადი (აქ ვითვალისწინებთ იმ მნიშვნელოვან გარემოებას, რომ მეიჯარეს არ აქვს უფლება `გადაყიდოს~ ელექტროენერგია, რადგან ელექტროენერგიის მიწოდება ლიცენზირებადი საქმიანობაა). ეს გარემოებები შესაბამისად უნდა იყოს ასახული იჯარის ხელშეკრულებაში.

კითხვა: გვაქვს ასეთი შემთხვევა. რამდენიმე კონსულტანტთან (გადასახადის გადამხდელად არარეგისტრირებულ ფიზიკურ პირებთან) გაფორმებული გვაქვს მომსახურების ხელშეკრულება. მათ ყოველთვე ვუხდით მომსახურების ღირებულებას. ჩვენს კომპანიაში ვაპირებთ დავაზღვიოთ თანამშრომლები. ამავე დროს გვინდა დავაზღვიოთ ეს პირებიც. თუ ხელშეკრულებაში ჩავამატებთ მუხლს დაზღვევის შესახებ, დავბეგრავთ საშემოსავლო გადასახადით, ხომ არის შესაძლებელი ამ დაზღვევისა და შესაბამისი საშემოსავლო გადასახადის ხარჯში ჩამოწერა საგადასახადო მიზნებისთვის?

პასუხი: ხელშეკრულებაში ცვლილების შეტანა აუცილებელია. ზოგადად, დამსაქმებლის მიერ დასაქმებულისათვის გადახდილი ნებისმიერი თანხა ან სარგებელი ხელფასად ითვლება, მაგრამ გარეშე ფიზიკური პირების მომსახურების შემთხვევაში ასე არ არის. ამიტომ თუ გსურთ, რომ კონსულტანტები, რომლებთანაც სამოქალაქო-სამართლებრივი ხელშეკრულებები გაქვთ დადებული, დააზღვიოთ და ეს თანხა (მასზე დარიცხულ საშემოსავლო გადასახადიანად) გამოქვითოთ როგორც ხარჯი, მაშინ მათთან დადებულ მომსახურების ხელშეკრულებებში უნდა შევიდეს ან ისეთი კონკრეტული ცვლილება დაზღვევასთან დაკავშირებით, რომლითაც განსაზღვრული იქნება, რომ მათი მომსახურების საზღაური შედგება ფულადი ნაწილისაგან და არაფულადი სარგებლისაგან (ანუ დაზღვევისაგან), ან ისეთი ზოგადი ცვლილება, რომლითაც მომსახურების ზუსტი საზღაური გათვალისწინებული არ იქნება და ის განისაზღვრება მიღება-ჩაბარების აქტებით (სადაც უკვე დააფიქსირებთ ფაქტობრივად გადახდილ დაზღვევის თანხებსაც, როგორც მომსახურების ღირებულებას, ფულად საზღაურთან ერთობლიობაში).

კითხვა: როდესაც საქონლის გადაცემა ხდება მომხმარებელზე თვითღირებულებაზე ნაკლებ ფასად, მაშინ რეალიზაციად ვაღიარებთ საქონლის თვითღირებულებას, ანუ მას ვთვლით საბაზრო ღირებულებად. ამ კუთხით, რამე ხომ არ შეიცვალა სსკ 147-ე მუხლში შეტანილი ცვლილების შემდეგ?

პასუხი: დიახ, შეიცვალა. 2011 წ. 14 ივნისს საქართველოს საგადასახადო კოდექსში შეტანილი მორიგი ცვლილებები შეეხო სსკ 147-ე მუხლს `მოგება და ზარალი აქტივების მიწოდებისას~ და მისი მე-4 ნაწილი ახლა ასეა ჩამოყალიბებული: `4. ამ მუხლის პირველი_მე-3 ნაწილების დებულებები არ გამოიყენება ჯგუფური მეთოდით ამორტიზაციას დაქვემდებარებული აქტივებისა და სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მიმართ~.... როგორც ვხედავთ, წინა რედაქციისაგან განსხვავება ისაა, რომ დამატებულია სიტყვები `სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მიმართ~, რაც იმას ნიშნავს, რომ წლების განმავლობაში ადრე მოქმედი ნორმა, რომლის მიხედვითაც საქონლის თვითღირებულებაზე დაბალ ფასად გაყიდვისას გადასახადის გადამხდელებს უწევდათ დასაბეგრი ერთობლივი შემოსავლის კორექტირება (გაზრდა), სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მიმართ აღარ მოქმედებს, გარდა იმ შესაძლო შემთხვევისა, თუ გარიგება (საქონლის გაყიდვა)ხდება ურთიერთდამოკიდებულ პირებს შორის. ამ შემთხვევაში დაბეგვრის მიზნებისათვის საბაზრო ფასის გამოყენების მოთხოვნა ძალაშია.

კითხვა: სსკ 161-ე მუხლის 1-ლ ნაწილში ბოლო დროს განხორციელებულმა ცვლილებებმა, ჩვენი აზრით, მოხსნა პრობბები ავანსების დღგ-ით დაბეგვრასთან დაკავშირებით, კერძოდ:
`11. 161-ე მუხლის პირველი ნაწილის:

ა) `ა.ბ.ა~ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:
`ა.ბ.ა) არა უგვიანეს მიმწოდებლის მიერ მიწოდებული საქონლისათვის ან გაწეული მომსახურებისათვის ანაზღაურების მოთხოვნის (ინვოისის) წარდგენის ან/და მიწოდებული საქონლისათვის ან გაწეულიმომსახურებისათვის თანხის გადახდის ვალდებულების მომენტისა;~;

ბ) `ა.ბ.ბ~ ქვეპუნქტის შემდეგ დაემატოს შემდეგი შინაარსის `ა.ბ.გ~ ქვეპუნქტი:

`ა.ბ.გ) არა უგვიანეს ყოველი საანგარიშო პერიოდის ბოლო დღისა, თუ მომსახურების გაწევა ხდება რეგულარულად ან უწყვეტად;~.
თქვენ რას ფიქრობთ ამ საკითხთან დაკავშირებით? ახალი `ა.ბ.გ~ პუნქტის დამატებამ რა ცვლილება შეიძლება გამოიწვიოს?

პასუხი: დიახ, ე.წ. `ავანსების დაბეგვრა/არდაბეგვრის~ პრობლემა, რასაც რამდენიმე თვის წინ ჩვენმა ჟურნალმა ვრცელი სტატია მიუძღვნა (იხ. `აუდიტი, აღრიცხვა, ფინანსები~, #4(136), 2011 წ., გიორგი ცერცვაძის სტატია: `საქართველოს საგადასახადო კოდექსი 2011 წლიდან. წერილი 2. უნდა მოხდეს თუ არა დღგ-ით დაბეგვრა გადახდის ვალდებულების დროის დადგომისას?~) მოხსნილია, რაშიც დავრწმუნდებით, თუ სსკ 161 ე მუხლის 1-`ა~ პუნქტის ძველ და ახალ რედაქციას შევადარებთ ერთმანეთთან. ძველი რედაქციით, სსკ 161-ე მუხლის 1-`ა~ პუნქტი ასე იყო ჩამოყალიბებული:
`1. დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაციებია:

ა) საქართველოს ტერიტორიაზე განხორციელებული საქონლის მიწოდება ან/და მომსახურების გაწევა, რომლის დროსაც:

ა.ა) დასაბეგრი ოპერაციის თანხა განისაზღვრება დღგ-ის გადამხდელის მიერ მიღებული ან მისაღები კომპენსაციის თანხის მიხედვით (გადასახადების, მოსაკრებლებისა და სხვა გადასახდელების ჩათვლით) დღგ-ის ან/და პირგასამტეხლოს გარეშე, გარდა ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა;

ა.ბ) დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების დროდ ითვლება საქონლის მიწოდების ან მომსახურების გაწევის მომენტი, მაგრამ:

ა.ბ.ა) არა უგვიანეს მიმწოდებლის მიერ განხორციელებული საქონლის მიწოდებისათვის ან მომსახურების გაწევისათვის ანაზღაურების მოთხოვნის (ინვოისის) წარდგენის ან/და თანხის გადახდის ვალდებულების მომენტისა;

ა.ბ.ბ) არა უგვიანეს ყოველი საანგარიშო პერიოდის ბოლო სამუშაო დღისა, თუ საქონლის (ელექტრო- ან თბოენერგიის, გაზის ან წყლის) მიწოდება ხდება რეგულარულად ან უწყვეტად~.

შეტანილი ცვლილებების შემდეგ, `ა.ბ.ა~ პუნქტის ახალ რედაქციაში ორაზროვანი ფრაზა `განხორციელებული საქონლის მიწოდებისათვის ან მომსახურების გაწევისათვის~ შეცვლილია მკაფიო ფრაზით `მიწოდებული საქონლისათვის ან გაწეული მომსახურებისათვის~, ხოლო `ა.ბ.გ~ პუნქტის ჩამატებით, აღდგენილ იქნა ძველ საგადასახადო კოდექსში მოქმედი ნორმა რეგულარული ან უწყვეტი მომსახურებების დღგ-ით დაბეგვრის დროის შესახებ. თუ `ააფის~ ზემოაღნიშნულ სტატიას წავიკითხავთ, ვნახავთ, რომ პრობლემას და გაურკვევლობას ქმნიდა სწორედ ეს სიტყვები _ `განხორციელებული საქონლის მიწოდებისათვის ან მომსახურების გაწევისათვის~, აგრეთვე, რეგულარული ან უწყვეტი მომსახურებების დღგ-ით დაბეგვრის მექანიზმის არარსებობა.

კითხვა: იჯარის გადახდის წყაროსთან დაბეგვრასთან დაკავშირებით შეიცვალა წესი:

`მუხლი 133. იჯარის დაბეგვრა გადახდის წყაროსთან

1. არარეზიდენტის მუდმივი დაწესებულების ან რეზიდენტის მიერ ან მათი სახელით რეზიდენტი ფიზიკური პირისათვის (გარდა დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებული ფიზიკური პირისა) გადახდილი საიჯარო მომსახურების თანხა, გარდა ლიზინგის შემთხვევისა, იბეგრება გადახდის წყაროსთან გადასახდელი თანხის 15-პროცენტიანი განაკვეთით. (14.06.2011. #4754)

2. ფიზიკური პირის მიერ (გარდა ამ მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა) მიღებული საიჯარო მომსახურების თანხა, რომელიც დაიბეგრა გადახდის წყაროსთან, არ ჩაირთვება ამ პირის ერთობლივ შემოსავალში და შემდგომ დაბეგვრას არ ექვემდებარება. (14.06.2011. #4754)

3. მეწარმე ფიზიკურ პირს, რომელმაც მიიღო საქართველოში გადახდის წყაროსთან დაბეგრილი საიჯარო მომსახურების თანხა, უფლება აქვს, ჩაითვალოს გადახდის წყაროსთან ბიუჯეტში გადახდილი გადასახადის თანხა.~

ანუ, ეს იმას ნიშნავს, რომ თუ ის ფიზიკური პირები, რომელთანაც გაფორმებული გვაქვს საიჯარო ხელშეკრულებები, არიან დღგ-ის გადამხდელები, მაშინ ამ მუხლის შესაბამისად, საიჯარო თანხები მათ უნდა გადავუხადოთ სრულად, საშემოსავლო გადასახადის და დღგ-ის ჩათვლით და დასადეკლარირებელი გადახდის წყაროსთან დაკავებული გადასახადი აღარ გვექნება?

პასუხი: დიახ, ეს სწორედ ამას ნიშნავს. ყურადღებას გავამახვილებთ იმაზე, რომ 133-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით განსაზღვრულ გამონაკლისში არ მოითხოვება, რომ მეიჯარე აუცილებლად წერდეს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურას, მთავარია, რომ ის დღგ-ის გადამხდელად იყოს რეგისტრირებული.

კითხვა: საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, შაბათი მოხსენიებულია არასამუშაო დღედ, თუმცა ჩვენი ორგანიზაციისათვის ის ითვლება ჩვეულებრივ სამუშაო დღედ. იჯარით გაცემული გვაქვს რამდენიმე ფართი. იჯარის ხელშეკრულებებში გვიწერია, რომ თანხის ანაზღაურება უნდა მოხდეს თვის ბოლო სამუშაო დღის კურსით. ივლისის თვეში 30 რიცხვი შაბათია. საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა რომელ დღეს უნდა გამოვწეროთ - 29-ში თუ 30-ში?

პასუხი: სსკ 161-ე მუხლში ახლახან შესული ცვლილებების თანახმად, დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაციის დროდ ითვლება `ა.ბ.გ) არა უგვიანეს ყოველი საანგარიშო პერიოდის ბოლო დღისა, თუ მომსახურების გაწევა ხდება რეგულარულად ან უწყვეტად~. ვინაიდან აქ წერია `ბოლო დღე~ და არა `ბოლო სამუშაო დღე~, და ასევე წერია `არა უგვიანეს~, იჯარა კი რეგულარული/უწყვეტი მომსახურების ერთ-ერთი სახეა, ამიტომ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა შეიძლება გამოიწეროს 30 ან 31 ივლისს.

რაც შეეხება სავალუტო კურსის გამოყენებას, სამოქალაქო-სამართლებრივ ხელშეკრულებების მიზნებისათვის არ არის აუცილებელი სამუშაო დღის ცნება გაიგივებულ იქნას საგადასახადო კოდექსის მიზნებისათვის სამუშაო დღის ცნებასთან, მაგრამ განუზღვრელობა რომ არ წარმოიშვას, საჭიროა ხელშეკრულებაში იყოს განმარტებული, თუ რა არის სამუშაო დღე ამ ხელშეკრულების მიზნებისათვის. პრობლემა ისაა, რომ არც საქართველოს შრომის კოდექსი და არც სხვა კანონი, გარდა საგადასახადო კოდექსისა, არ შეიცავს სამუშაო დღის ზოგად განმარტებას (თქვენთვის შაბათი სამუშაო დღეა, მაგრამ მოიჯარისთვის _ შეიძლება არასამუშაო დღე იყოს). რეკომენდაციას ვიძლევით, ხელშეკრულებაში შეიტანოთ დამატება და განსაზღვროთ, რომ მხარეებისთვის შაბათი ითვლება სამუშაო დღედ, თუ ის არ ემთხვევა სადღესასწაულო უქმე დღეს.

კითხვა: რეზიდენტი იურიდიული პირი (შემდგომში `კომპანია~) აპირებს შეიძინოს სხვა რეზიდენტი იურიდიული პირის - სააქციო საზოგადოების აქციების რაღაც ნაწილი არარეზიდენტი იურიდიული პირისგან (შემდგომში `არარეზიდენტი~). კომპანიას არარეზიდენტისთვის გადახდილი აქვს აქციების ღირებულების ავანსი, პირობითად 10000 აშშ დოლარი.

ჩვენი შეკითხვა მდგომარეობს შემდეგში: იბეგრება თუ არა არარეზიდენტისთვის აქციების საფასურის გადახდა გადახდის წყაროსთან? თუ იბეგრება, როგორ იბეგრება - ნამეტი შემოსავლიდან თუ გადახდილი თანხიდან?

პასუხი: ახალი სსკ 97-ე მუხლის მე-4, მე-5 და მე-6-`ა~ პუნქტების თანახმად:

`4. არარეზიდენტი საწარმოს ერთობლივი შემოსავალი, რომელიც დაკავშირებული არ არის მის მუდმივ დაწესებულებასთან, იბეგრება ამ კოდექსის 134-ე მუხლის შესაბამისად გადახდის წყაროსთან გამოქვითვების გარეშე, გარდა ამ მუხლის მე-5 და მე-6 ნაწილებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.

5. არარეზიდენტი საწარმო, რომელიც ქონების რეალიზაციით იღებს ამ მუხლის მე-6 ნაწილით გათვალისწინებულ შემოსავალს, რომელიც დაკავშირებული არ არის საქართველოში მის მუდმივ დაწესებულებასთან, არის მოგების გადასახადის გადამხდელი კალენდარული წლის განმავლობაში საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული ერთობლივი შემოსავლიდან, რომელიც მცირდება ამ პერიოდისათვის ასეთი შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული გამოქვითვების თანხებით.

6. ამ მუხლის მე-5 ნაწილით გათვალისწინებული ქონების რეალიზაციით მიღებულ შემოსავლებს განეკუთვნება:

ა) რეზიდენტი იურიდიული პირის ჩვეულებრივი აქციების ან პარტნიორის წილის რეალიზაციით მიღებული ნამეტი...~.

შესაბამისად, შეკითხვაში მოცემულია სსკ 97-ე მუხლის მე-5 ნაწილით განსაზღვრული შემთხვევა, როდესაც არარეზიდენტის რეზიდენტი იურიდიული პირისთვის აქციების მიწოდებით მიღებული შემოსავალი იბეგრება საქართველოში მოგების გადასახადით, ოღონდ არა გადახდის წყაროსთან. ამ გადასახადის ადმინისტრირება რეგულირდება სსკ 153-ე მუხლით `დეკლარაციის წარდგენა~, რომლის 1-ლი ნაწილის თანახმად:
`საშემოსავლო გადასახადისა და მოგების გადასახადის შესახებ დეკლარაციას საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით საგადასახადო ორგანოს საანგარიშო წლის მომდევნო წლის 1 აპრილამდე წარუდგენენ:

... გ) არარეზიდენტი ფიზიკური პირები და არარეზიდენტი საწარმოები, რომლებიც შემოსავლებს იღებენ საქართველოში არსებული წყაროდან და არ იბეგრებიან გადახდის წყაროსთან~.

ამგვარად, მოცემულ შემთხვევაში არარეზიდენტმა საწარმომ (აქციების გამყიდველმა) თავად უნდა წარუდგინოს საგადასახადო ორგანოს მოგების გადასახადის წლიური დეკლარაცია და გადაიხადოს მოგების გადასახადი 15% აქციების გაყიდვის ნამეტი თანხიდან.