ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს "ააფ-მენეჯმენტი"-ს მენეჯერები, ქართული აუდიტური კომპანიების - შპს "ცოდნისა"-ს და შპს "ააფ კონსალტინგი"-ს აუდიტორები, საქართველოს სხვა წამყვანი საკონსულტაციო ფირმების სპეციალისტები.

შეკითხვები მოგვაწოდეთ წერილობითი სახით, ფოსტით, ელექტრონული ფოსტით, ფაქსით ან სხვა საშუალებით. უშუალოდ რედაქციიდან ჟურნალის ხელმომწერებს შეუძლიათ შეკითხვით მოგვმართონ ტელეფონის მეშვეობითაც. ანონიმური შეკითხვები მიღებული არ იქნება! თუმცა შეკითხვის ავტორთა ვინაობა ჟურნალში არ გამოქვეყნდება.

შეკითხვები მიიღება ელექტრონული ფოსტით: info@aaf.ge ან ტელ/ფაქსით: 239-33-50.

წინამდებარე ნომერში მკითხველთა შეკითხვებს პასუხობს შპს აუდიტური კონცერნი `ცოდნისა~ ს აუდიტის და კონსალტინგის მენეჯერი ოთარ კალანდარიშვილი.
 
კითხვა: კომპანია ახდენს პროდუქციის იმპორტს. ამ პროდუქციის ქსელში რეალიზაციას ვახდენთ ერთწლიანი გარანტიით. საგარანტიო შემთხვევის დადგომისას კომპანია საკუთარი ხარჯებით ახდენს დაზიანებული პროდუქციის რემონტს (დეტალის შეცვლას), რომლის ხარჯებსაც შემდეგ გვინაზღაურებს უცხოური მიმწოდებელი კომპანია. ასევე, იგივე პირობებით ხდება საგარანტიო მომსახურების გაწევა სხვა იმპორტიორი კომპანიების მიერ შემოტანილ იდენტურპროდუქციაზე. ჩვენი კომპანია აპირებს საკუთარი სახსრებით თავის მიერ იმპორტირებულ პროდუქციაზე დამატებით გაზარდოს საგარანტიო ვადა ერთი წლით.

გთხოვთ განგვიმარტოთ, რა გადასახადებით დაიბეგრება ეს თითოეული შემთხვევა და საგადასახადო კუთხით რაიმე სანქცია ხომ არ არის გათვალისწინებული, თუ საქონლის რეალიზაციისას ბუღალტრულ გატარებებში არ იქნება ასახული, რომ საქონელზე არის საგარანტიო ვალდებულება და თუ ითვალისწინებს, მაშინ რა ბუღალტრული გატარებებია საჭირო?

პასუხი: საქონლის რეალიზაციისას ბუღალტრულ გატარებებში ვერ იქნება ასახული, რომ გაყიდულ საქონელზე არის საგარანტიო ვალდებულება, რადგან საგარანტიო ვალდებულებების ზუსტი მოცულობის განსაზღვრა წინდაწინ შეუძლებელია. მართალია, გადასახადის გადამხდელს, თუ ის თავის აღრიცხვას ფასს-ების (IFRS) მიხედვით აწარმოებს, შეუძლია შექმნას საგარანტიო დანახარჯების ანარიცხები, მაგრამ ეს გატარება იქნება მხოლოდ ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისათვის, რადგან ამ ანარიცხების შექმნა ხდება შეფასებითი თანხით, გასული წლების გამოცდილებიდან ან სხვა რაიმე ლოგიკური მოსაზრებიდან გამომდინარე. საგარანტიო ვალდებულების შესრულების ხარჯები საგადასახადო ხარჯად ვერ აღიარდება მანამ, სანამ არ მოხდება მათი ფაქტობრივად გაწევა.

თუ თქვენ საგარანტიო მომსახურებას ეწევით პროდუქციის უცხოელი მიმწოდებლის სახელით, რომელიც მის მიერ გინაზღაურდებათ (და როგორც შეკითხვიდან ჩანს, უმეტეს შემთხვევაში ეს ასეცაა), მაშინ გამოდის, რომ თქვენ ეწევით ანაზღაურებად მომსახურებს, რომლის დამკვეთიც და გადამხდელიც პროდუქციის მიმწოდებელი უცხოური კომპანია. ეს მომსახურება უნდა დაიბეგროს დღგ-ით მისი გაწევისთანავე, ხოლო ბუღალტრულ გატარებებს ექნება სახე:

1410/`გარანტიის მიმცემი უცხოელი მიმწოდებელი~ კ-ტი 6110 =ასანაზღაურებელი თანხის ოდენობა=,

დ-ტი 6110 კ-ტი 3330 =დღგ-ის თანხა=,

დ-ტი 6110 კ-ტი 1620 =საგარანტიო მომსახურებაზე გახარჯული მასალების თვითღირებულება=.

თუ თქვენ საგარანტიო მომსახურებას ეწევით არა პროდუქციის უცხოელი მიმწოდებლის სახელით, არამედ თქვენი სახელით და საკუთარი სახსრებით და ასეთი გარანტიის ვალდებულება იდო საქონლის გაყიდვის ხელშეკრულებების პირობებში, მაშინ წესით, ეს მომსახურება უნდა ჩაითვალოს განხორციელებული საქონლის მიწოდების მიმართ დამხმარე ხასიათის მომსახურების მიწოდებად, რომელიც საქონლის ნასყიდობის ნაწილია სსკ 177-ე მუხლის (`შერეული ოპერაცია~) მე-2 ნაწილის შესაბამისად და ამიტომ დღგ-ით აღარ დაიბეგრება (ამ საგარანტიო პირობით გაყიდვა უკვე გათვალისწინებულია მიწოდებული საქონლის გასაყიდ ფასში). მაგრამ თუ საგარანტიო მომსახურების გაწევა ხდება საქონლის მიწოდების თვის შემდგომ პერიოდში და ამ დროს ხდება დეტალების (ან, მით უმეტეს, მთლიანი ნივთის) შეცვლა, ძნელია იმის მტკიცება, რომ ამ დეტალების შეცვლა ადრე განხორციელებული საქონლის მიწოდების ნაწილია და არა _ ახალი მიწოდება, კომპენსაციის მიღების გარეშე განხორციელებული. ასეთ შემთხვევაში საგარანტიო რემონტზე გახარჯული მასალები უნდა დაიბეგროს დღგ-ით, ხოლო ბუღალტრულ გატარებებს ექნება სახე:
 
დ-ტი 73**/`საგარანტიო მომსახურების ხარჯი~ კ-ტი 6110; დ-ტი 6110 კ-ტი 3330; დ-ტი 6110 კ-ტი 1620.

თუ საქონლის მყიდველი, ვისაც გაეწია საგარანტიო სარემონტო მომსახურება, დაზიანებულ დეტალს უკან აბრუნებს, მან უნდა გამოწეროს სასაქონლო ზედნადები ამ დაბრუნებაზე. ამ შემთხვევაში საგარანტიო მომსახურების ხარჯები შემცირებული უნდა იქნეს მიღებული დეტალის ღირებულებით.

კითხვა: შპს ეწევა სტომატოლოგიურ მომსახურებას. რის საფუძველზე უნდა ჩამოიწეროს გახარჯული მედიკამენტები? პერიოდული ინვენტარიზაცია თუ იქნება საკმარისი?

პასუხი: სტომატოლოგიურ კლინიკაში მედიკამენტების მოძრაობის აღრიცხვა პრაქტიკულად წარმოუდგენელია სპეციალიზებული კომპიუტერული პროგრამების გარეშე. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.2010 წ. ბრძანების `გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ~ 27-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, `გადასახადის გადამხდელი უფლებამოსილია სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები აღრიცხოს ელექტრონულად ბუღალტრული აღრიცხვის პროგრამების გამოყენებით, იმ სავალდებულო პირობით, რომ უზრუნველყოფილი იქნეს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ნაშთების ნომენკლატურული აღრიცხვა~, თუმცა არ არის აღნიშნული, სასაქონლო ნაშთების ნომენკლატურული აღრიცხვა რა პერიოდულობით უნდა ხდებოდეს: ყოველდღიურად თუ უფრო ხანგრძლივი პერიოდულობით.

ჩვენი აზრით, სტომატოლოგიურ კლინიკაში ყოველი განყოფილება (კაბინეტი) უნდა აღრიცხავდეს დღის განმავლობაში გახარჯული (მოხმარებული) მასალების ოდენობასა და ასორტიმენტს, რაზეც უნდა დგებოდეს შიდა სააღრიცხვო დოკუმენტები. საქონლის ნაშთის განსაზღვრა პერიოდის (დღის, კვირის ან თვის) ბოლოს უნდა ხდებოდეს ამ შიდა სააღრიცხვო დოკუმენტების მონაცემების აჯამვის გზით (მიღებული შედეგების გამოკლებით არსებული სასაქონლო მარაგიდან) და არა მხოლოდ ინვენტარიზაციების მეშვეობით.

კითხვა: გთხოვთ განგვიმარტოთ, საქონლის თვითღირებულებაში შედის თუ არა საბაჟოზე განხორციელებული მომსახურება, კერძოდ, შპს `ლასარე~-ს მიერ გაწეული სახმელეთო სატვირთო მომსახურება: სატერმინალო სატვირთო მომსახურება; დროებითი შენახვა; უსაფრთხოება; საიმპორტო ტვირთის დოკუმენტური რეგისტრაცია და შპს `გლობალ ბროკის~ მიერ გაწეული მომსახურება, დეკლარირება.

პასუხი: ბასს 2 `სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების~ მე-10 მუხლის თანახმად, შეძენილი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულება მოიცავს `მათ შეძენასთან და გადამუშავებასთან დაკავშირებულ ყველა დანახარჯს, აგრეთვე იმ დანახარჯებს, რომლებიც გაწეულია მისი მოცემულ ადგილამდე ტრანსპორტირებასა და სათანადო მდგომარეობაში მოყვანასთან~. აღნიშნულიდან გამომდინარე, თქვენს მიერ ჩამოთვლილი ყველა ხარჯი შეიტანება იმპორტირებული საქონლის თვითღირებულებაში.

კითხვა: სსკ 154-ე მუხლის თანახმად, გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება ევალება საგადასახადო აგენტს, რომელიც არის იურიდიული პირი, საწარმო/ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი. ამავე მუხლის `დ~ პუნქტის თანახმად, საწარმო/ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი, რომელიც გაწეული მომსახურების ღირებულებას უნაზღაურებს ფიზიკურ პირს, რომელსაც არა აქვს გადასახადის გადამხდელის მოწმობა, ვალდებულია დაუკავოს საშემოსავლო გადასახადი და გადარიცხოს ბიუჯეტში.

ვთქვათ, ფიზიკური პირი არ არის მეწარმე ფიზიკური პირი, აშენებს სახლს (არემონტებს), დაიქირავა ფიზიკური პირები, რომლებსაც არა აქვთ გადასახადის გადამხდელის მოწმობა და უნაზღაურებს მომსახურების თანხას შესრულებული სამუშაოს მიხედვით. ამ შემთხვევაში დამქირავებელ ფიზიკურ პირს ევალება თუ არა დაუკავოს საშემოსავლო გადასახადი, და თუ ევალება, როგორ უნდა მოახდინოს მისი დეკლარირება?

პასუხი: თუ ფიზიკური პირი, რომელიც არ არის მეწარმე ფიზიკური პირი, დაიქირავებს რაიმე სამუშაოსშესასრულებლად (მომსახურების გასაწევად) სხვა ფიზიკურ პირებს, რომლებიც ასევე არ არიან გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებულები, მას არ ევალება დააკავოს საშემოსავლო გადასახადი ამ ფიზიკური პირებისათვის გადახდილი საზღაურიდან, თქვენს მიერ აღნიშნული სსკ 154-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად. მოცემულ შემთხვევაში შემოსავლის მიმღებ ფიზიკურ პირებს, რომელთა შემოსავლებიც არ დაიბეგრა საქართველოში არსებულ გადახდის წყაროსთან, თავად ევალებათ გადაიხადონ საშემოსავლო გადასახადი. ამ მიზნით, სსკ 153 ე მუხლის (`დეკლარაციის წარდგენა~) 1-ლი ნაწილის `ა~ პუნქტის მიხედვით, ისინი ვალდებულნი არიან `საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით საგადასახადო ორგანოს საანგარიშო წლის მომდევნო წლის 1 აპრილამდე~ წარუდგინონ საშემოსავლო გადასახადის წლიური დეკლარაცია.

კითხვა: ვარ დღგ-ის გადამხდელი შპს. დისტრიბუციის წესით რეალიზაციისას ძველი სასაქონლო ზედნადებით გავცემ საქონელს შემდგომში მისი მაღაზიებზე სარეალიზაციოდ. მძღოლს დილით რომ მიაქვს საქონელი, რჩება წინა დღის საქონლის ნაშთი მანქანაში. ვწერ ახალ გაცემულ საქონელზე მისი მაღაზიებზე შემდგომი რეალიზაციისათვის სასაქონლო ზედნადებს.

გთხოვთ განგვიმარტოთ, მანქანაზე წინა დღის ნაშთად დარჩენილ საქონელზე როგორ გამოვწეროთ სასაქონლო ზედნადები, ისე რომ დისტრიბუტორს დილით ბევრი დრო არ დაეკარგოს და რეალიზაციაში ხელი არ შეეშალოს.

პასუხი: ე.წ. `ძველი~ სასაქონლო ზედნადებებით საქონლის სადისტიბუციოდ გადაცემა თანამშრომელზე-დისტრიბუტორზე უნდა ხდებოდეს `გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ~ საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.2010 წ. #996 ბრძანების 25-ე მუხლის მე-4 ნაწილის `კ~ პუნქტის შესაბამისად, კერძოდ:

`კ) დისტრიბუტორისათვის საქონლის სარეალიზაციოდ გადაცემისას, საქონლის გამყიდველი ან საქონლის გამგზავნი გადაცემული საქონლის მთელ მოცულობაზე გამოწერს ამ ოპერაციის განხორციელების დღით დათარიღებულ ერთიან ზედნადებს და შეიტანს მასში შემდეგ მონაცემებს: საქონლის გამყიდველი, საქონლის გამგზავნი, “ტვირთის მიმღების” სტრიქონზე ჩაიწერება დისტრიბუტორის დასახელება ან მისი გვარი და სახელი, შემდეგი ჩანაწერით _ “დისტრიბუტორი . . . . . . .”, გადამზიდველის ამსახველ სტრიქონზე ჩაიწერება _ “დისტრიბუციის წესით საქონლის რეალიზაცია”, საქონლის დასახელება, რაოდენობა, ფასი, მთლიანი ღირებულება, მე-13 და მე-14 სვეტებში აისახება ჯამი, შეივსება აგრეთვე მე-10, მე-11, მე-12 სტრიქონები, საქონლის გაშვებაზე გაიცემა უფლებამოსილი პირის (საქონლის გამყიდველი ან ტვირთის გამგზავნი _ იურიდიული პირის ხელმძღვანელი ან მის მიერ განსაზღვრული საქონლის (ტვირთის) გაგზავნაზე თანხმობის გამცემი პასუხისმგებელი პირი) თანხმობა, რაც დადასტურდება მისი ხელმოწერით, ხოლო ზედნადების ქვედა მარცხენა მხარეს კეთდება საქონლის გაყიდვაზე ან ტვირთის გაგზავნაზე უშუალოდ პასუხისმგებელი პირის ხელმოწერა, დაესმება შტამპი ან ბეჭედი (მათი არსებობის შემთხვევაში). საქონელთან ერთად დისტრიბუტორს გადაეცემა ზედნადების პირველი და მესამე პირები. ამ ზედნადებთან ერთად, საქონლის გამყიდველი ან ტვირთის გამგზავნი დისტრიბუტორს გადასცემს სხვა ზედნადებებს. მათი რაოდენობა დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენი მყიდველი ეყოლება დისტრიბუტორის განკარგულებაში გაცემულ საქონელს. დისტრიბუტორზე გაცემულ ზედნადებებში საქონლის გამყიდველის მიერ შეივსება შემდეგი მონაცემები: საქონლის გამყიდველი, საქონლის გამგზავნი. ზედნადების ქვედა მარცხენა მხარეს საქონლის გამყიდველის ან გამგზავნის ხელმოწერასთან ერთად დაესმება ბეჭედი (მისი არსებობის შემთხვევაში). ასეთი წესით შევსებული ზედნადებების ყველა პირი, საქონელთან ერთად, გადაეცემა დისტრიბუტორს. დისტრიბუციის წესით საქონლის მყიდველისათვის ჩაბარებისას, დისტრიბუტორი ზედნადებებში დამატებით შეიტანს შემდეგ მონაცემებს: საქონლის მყიდველი, საქონლის მიმღები, ტრანსპორტირების სახე, სატრანსპორტო საშუალების მარკა და ნომერი, მძღოლის მოწმობის სერია და ნომერი, საქონლის დასახელება, რაოდენობა, ფასი, თანხა. საქონლის გაყიდვაზე თანხმობის ამსახველ სტრიქონზე ჩაიწერება დისტრიბუტორის მიერ სარეალიზაციოდ მიღებული საქონლის მთელ მოცულობაზე გამყიდველის ან საქონლის გამგზავნის მიერ გამოწერილი ზედნადების ნომერი. საქონლის ჩაბარებას ხელმოწერით უნდა ადასტურებდეს საქონლის მიმღები, ზედნადების ქვედა მარჯვენა კუთხეში შტამპის ან ბეჭდის დასმით (მათი არსებობის შემთხვევაში), უფლებამოსილი პირის თანამდებობის, სახელისა და გვარის ჩვენებით, ამ ოპერაციის განხორციელების დღის აღნიშვნით. იმავე დღით დათარიღდება დისტრიბუტორის მიერ შევსებული ეს ზედნადები. საქონლის მყიდველს გადაეცემა ამ ზედნადების პირველი პირი, ხოლო მეორე და მესამე პირები დარჩება დისტრიბუტორს. საქონლის სრულად რეალიზაციისთანავე, მაგრამ არა უგვიანეს საანგარიშო თვის ბოლო დღისა, დისტრიბუტორი საქონლის გამყიდველს ან გამგზავნს წარუდგენს საქონლის მთელ მოცულობაზე გამოწერილი ზედნადებისა და საქონლის გამყიდველის ან გამგზავნის და დისტრიბუტორის მიერ იმ ერთობლივად შევსებული ზედნადებების მეორე პირებს, რომლის მიხედვითაც საქონელი ჩაბარდა მყიდველს, აგრეთვე დისტრიბუტორის მიერ გაუხარჯავი ზედნადებების ყველა ეგზემპლარს~.

თქვენს შემთხვევაში შესაძლებელია, რომ დისტრიბუტორი ყოველი დღის ბოლოს აბრუნებდეს გაუყიდავი საქონლის ნაშთს და მეორე დილით საქონლის ახალი პარტიით იტვირთებოდეს (რომელშიც, სავარაუდოდ, შევა წინ დღის ბოლოს დაბრუნებული საქონელიც), მაგრამ ასევე შესაძლებელია, რომ ის მხოლოდ იმატებდეს ახალ საქონელს წინა დღის ნაშთის დაბრუნების გარეშე (ამის აკრძალვას ზემოაღნიშნული ბრძანება არ შეიცავს. დისტრიბუტორს მოუწევს მხოლოდ მის მიერ მყიდველებზე გაცემულ სასაქონლო ზედნადებებში საქონლის გაყიდვაზე თანხმობის ამსახველ სტრიქონში საქონლის გამყიდველის ან გამგზავნის მიერ გამოწერილი არა ერთი, არამედ რამდენიმე ზედნადების მითითება). თუმცა, ამ უკანასკნელ შემთხვევაშიც დისტრიბუტორის მიერთვის ბოლო დღეს გაუყიდავი საქონლის ნაშთის დაბრუნება აუცილებელია.

სასაქონლო ზედნადებების გამოწერის გამო დისტიბუტორების შეფერხება ჩვეული მოვლენაა. მისი თავიდან აცილება შესაძლებელია მხოლოდ პროგრამული უზრუნველყოფის ავტომატიზაციაზე ან/და ადამიანური რესურსებზე გაწეული დანახარჯების გაზრდის მეშვეობით.

კითხვა: ვარ დღგ-ის გადამხდელი შპს. გვაქვს საკონდიტრო საწარმის საამქრო. საქონელს ვყიდით ბითუმად ინდმეწარმე დისტრიბუტორებზე. დისტრიბუტორებისგან მიღებული თანხები აუცილებელია თუ არა სალარო აპარატზე გავატაროთ, თუ დავწეროთ მხოლოდ სალაროს შემოსავლის ორდერები? და საერთოდ, დღგ-ის გადამხდელს, რომელიც წერს სასაქონლო ზედნადებებს და დღგ ის ანგარიშ-ფაქტურებს, ვალდებულია თუ არა ქონდეს სალაროს აპარატი?

პასუხი: სსკ 259-ე მუხლის `საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების წესების დაცვის კონტროლის~ მე-2 ნაწილის თანახმად, `ეკონომიკური საქმიანობის განმახორციელებელი პირის მიერ საქონლის/მომსახურების მიწოდების დროს მომხმარებლებთან ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისას შესაბამისი მონაცემები აღირიცხება საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენებით. მომხმარებლად ჩაითვლება პირი, რომელიც ნაღდი ფულით ახორციელებს ანგარიშსწორებას მისთვის მიწოდებულ/მისაწოდებელ საქონელზე/მომსახურებაზე~. ამავდროულად, ამავე მუხლის მე-4 ნაწილის მიხედვით, `საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების ვალდებულებისაგან თავისუფლდება:

ა) პირი მომხმარებელთან ანგარიშსწორების იმ ნაწილში, სადაც:

ა.ა) გამოიყენება ნაღდი ფულით ანგარიშსწორების ფაქტის დამადასტურებელი, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით დამტკიცებული მკაცრი აღრიცხვის დოკუმენტი;

ა.ბ) საქონლის მიწოდებისათვის ან/და მომსახურების გაწევისათვის გამოიწერება საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა...~.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, თუ თქვენ იღებთ ნაღდ ფულს ისეთი მყიდველებისაგან/დამკვეთებისაგან, რომლებზეც არ ახდენთ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერას და არც სხვა მკაცრი აღრიცხვის დოკუმენტებს (მაგალითად, ე.წ. `ჩგდ~-ებს _ ჩეკთან გათანაბრებულ დოკუმენტებს; სალაროს შემოსავლის ორდერი მკაცრი აღრიცხვის დოკუმენტი არ არის!) იყენებთ, მაშინ საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენება გევალებათ, ხოლო თუ ნაღდი ფულით ასეთ გადახდებს (საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერის გარეშე) ადგილი არ აქვს და ფიქრობთ, რომ არც გექნებათ, მაშინ საკონტროლო-სალარო აპარატის შეძენა საჭირო არ არის.

კითხვა: ქონების იჯარით გაქირავების შემთხვევაში, მოიჯარეებთან დადებული იჯარის ხელშეკრულებების მიხედვით, იჯარით სარგებლობის ქირა განისაზღვრება აშშ დოლარის ეკვივალენტური თანხით ეროვნულ ვალუტაში და 1 თვის იჯარის თანხის გადახდა ხდება წინასწარ. მაგალითად, 5 ივნისს მოიჯარემ გადაიხადა ივნისის თვის იჯარის გადასახადი, ვთქვათ, 100 აშშ დოლარის ეკვივალენტი ლარში ეროვნული ბანკის კურსით 1.6766 ანუ 167.66 ლარი. ივნისის თვის დასაბეგრი ოპერაციის თანხა იქნება 167.66/1,18, თუ 166.58/1,18 (30 ივნისის აშშ დოლარის ოფიციალური კურსის მიხედვით)? მოიჯარეები ითხოვენ, რომ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურაში დაფიქსირდეს მათ მიერ გადახდილი თანხა. კომპენსაციის თანხის მიხედვით გამოწერილი ანგარიშ-ფაქტურა ხომ არ ჩაითვლება შეცდომად და რა სანქციები შეიძლება დაგვიწესონ ასეთ შემთხვევაში?

პასუხი: სსკ 161-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის `ა~ პუნქტის ახლანდელი რედაქციით,

`1. დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაციებია:

ა) საქართველოს ტერიტორიაზე განხორციელებული საქონლის მიწოდება ან/და მომსახურების გაწევა, რომლის დროსაც:

ა.ა) დასაბეგრი ოპერაციის თანხა განისაზღვრება დღგ-ის გადამხდელის მიერ მიღებული ან მისაღები კომპენსაციის თანხის მიხედვით (გადასახადების, მოსაკრებლებისა და სხვა გადასახდელების ჩათვლით) დღგ-ის ან/და პირგასამტეხლოს გარეშე, გარდა ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა;

ა.ბ) დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების დროდ ითვლება საქონლის მიწოდების ან მომსახურების გაწევის მომენტი, მაგრამ:

`ა.ბ.ა) არა უგვიანეს მიმწოდებლის მიერ მიწოდებული საქონლისათვის ან გაწეული მომსახურებისათვის ანაზღაურების მოთხოვნის (ინვოისის) წარდგენის ან/და მიწოდებული საქონლისათვის ან გაწეული მომსახურებისათვის თანხის გადახდის ვალდებულების მომენტისა;

ა.ბ.ბ) არა უგვიანეს ყოველი საანგარიშო პერიოდის ბოლო სამუშაო დღისა, თუ საქონლის (ელექტრო- ან თბოენერგიის, გაზის ან წყლის) მიწოდება ხდება რეგულარულად ან უწყვეტად;

`ა.ბ.გ) არა უგვიანეს ყოველი საანგარიშო პერიოდის ბოლო დღისა, თუ მომსახურების გაწევა ხდება რეგულარულად ან უწყვეტად;~.

იჯარის მომსახურება უწყვეტი მომსახურებაა, ამიტომ დასაბეგრი ოპერაციის დრო განისაზღვრება სსკ 161 ე მუხლის 1-`ა.ბ.გ~ პუნქტის მიხედვით. რაც შეეხება დასაბეგრი ოპერაციის თანხას იჯარის შემთხვევაში, ის უნდა ცალსახად რეგულირდებოდეს ხელშეკრულების პირობებით. ზოგადად, შესაძლებელია 2 ალტერნატიული შემთხვევა:

1-ლი შემთხვევა: იჯარის ღირებულება ყველა შემთხვევაში განისაზღვრება თვის რომელიმე კონკრეტულ დღეს (უფრო ხშირად _ ეს არის თვის ბოლო დღე, მაგრამ შეიძლება მხარების მიერ თვის სხვა რიცხვიც იყოს დათქმული იჯარის ღირებულების განსაზღვრისათვის) მოქმედი ვალუტის კურსის მიხედვით და ამ თანხაზე გამოიწერება საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა, თუნდაც იჯარის ღირებულება უფრო ადრე ან უფრო გვიან იყოს გადახდილი სხვა კურსის მიხედვით. წარმოშობილი სხვაობა გადახდილ და ანგარიშ-ფაქტურაში ასახულ თანხებს შორის აღიარდება სავალუტო საკურსო სხვაობად;

მე-2 შემთხვევა: თუ გადახდა წინ უსწრებს თვის ბოლო დღეს, მაშინ საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერისას გამოიყენება ფაქტობრივად გადახდილი თანხა (რომლითაც დაფიქსირდა იჯარის ღირებულება), ხოლო თუ გადახდა ხდება დასაბეგრი ოპერაციის დადგომის ანუ თვის ბოლო დღის შემდეგ, მაშინ იჯარის თანხა, რომელიც უნდა აისახოს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურაში, ფიქსირდება თვის ბოლო დღეს მოქმედი ვალუტის კურსის მიხედვით და შემდგომ ცვლილებას აღარ ექვემდებარება, ანუ გადახდილი უნდა იქნეს ამ თანხის ოდენობით.

ორივე შემთხვევა დასაშვებია (მისაღებია). იჯარის ხელშეკრულებებში დააფიქსირეთ ან ერთი, ან მეორე პოზიცია და გაურკვევლობას თავიდან აიცილებთ. თუ მეორე პოზიციას აირჩევთ, მაშინ მოიჯარეებს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურები უნდა გამოუწეროთ მათ მიერ თანხების გადახდის დღეს მოქმედი ვალუტის კურსების თანხების მიხედვით, თუ ეს გადახდები თვის დასრულებამდე მოხდება.

კითხვა: ფართის მფლობელ კომპანიას პარკინგის მომსახურება დავალების ხელშეკრულებით, მართვის უფლებით გადაცემული აქვს რწმუნებულ კომპანიაზე. `რწმუნებული კომპანია~ ახორციელებს პარკინგის მომსახურებას თავისი თანამშრომლების მეშვეობით და თანხების მიღებას აწარმოებს მის სახელზე რეგისტრირებული საკონტროლო-სალარო აპარატით. ხელშეკრულების თანახმად, შემოსავალი `მარწმუნებელ~ და `რწმუნებულ~ კომპანიებს შორის ნაწილდება 70% და 30%-ის თანაფარდობით.

`მარწმუნებელმა~ კომპანიამ დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაციის თანხად უნდა ჩათვალოს სალარო აპარატზე დაფიქსირებული მთელი თანხა, თუ მხოლოდ ის 70%, რომელსაც `რწმუნებული~ კომპანია გადასცემს მას თვის დამთავრების შემდეგ? `რწმუნებული~ კომპანიისათვის შემოსავალი მხოლოდ სალარო აპარატზე ამორტყმული თანხის 30% იქნება, თუ მთელი თანხა?

პასუხი: ზოგადად, ამ სახის ურთიერთობები შეიძლება ატარებდეს ერთობლივი საქმიანობის ხასიათს, მაგრამ კონკრეტულად მოცემულ შემთხვევაში, როგორც კითხვიდან ჩანს, თქვენ გაქვთ არა ერთობლივი საქმიანობა (ამხანაგობა) პარკინგის მომსახურების ოპერატორთან, არამედ რწმუნების ანუ დავალების ხელშეკრულება. ამიტომაც არის, რომ პარკინგის მომსახურების ოპერატორი კომპანია წარმოადგენს თქვენს რწმუნებულს. შესაბამისად, მის მიერ ამ დავალების ხელშეკრულების მიხედვით პარკინგით მოსარგებლეთაგან მიღებული თანხა (ანუ რაც საკონტროლო-სალარო აპარატით ტარდება) 100%-ის ოდენობით წარმოადგენს თქვენს შემოსავალს, რაც უნდა დაიბეგროს დღგ-ით. რწმუნებული კომპანიის (პარკინგის ოპერატორის) შემოსავალი იქნება ის 30% (თქვენთვის კი _ ხარჯი), რომელიც მას უნდა დარჩეს, როგორც დავალების ხელშეკრულების აღმსრულებელს (აგენტს ანუ რწმუნებულს). მან ამ თანხაზე, როგორც აგენტის ანაზღაურებაზე უნდა წარმოგიდგინოთ თქვენ ყოველთვიურად ინვოისი (ან საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა, თუ ისიც დღგ-ის გადამხდელია). მართალია, ამ თანხას ის თავადვე იტოვებს პარკინგით მოსარგებლეთაგან მიღებული თანხებიდან, მაგრამ ის მაინც თქვენს მიერ მისთვის გადახდილად ჩაითვლება.

კითხვა: კომპანია ატარებს სარეკლამო ღონისძიებას, რასაც ახლავს ფურშეტი. ფურშეტისათვის შეძენილი ხილი, სასმელები, შოკოლადი, ნამცხვრები ჩაითვლება მიწოდებად, დაიბეგრება დღგ-თი და საშემოსავლო გადასახადით, თუ გამოიქვითება ხარჯებიდან წარმომადგენლობითი ხარჯის სტატუსით, თუ შედგენილი იქნება შესაბამისი დოკუმენტაცია პროტოკოლის სახით?

პასუხი: სსკ მე-8 მუხლის 33-ე ნაწილის თანახმად, წარმომადგენლობითი ხარჯი განმარტებულია როგორც `პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებში გაწეული ხარჯი, რომელიც მოიცავს:

ა) პირის სახელით გამართული ღონისძიებებისათვის (პრეზენტაციები, მიღებები) გათვალისწინებულ (წვენები, მინერალური წყლები, გამაგრილებელი სასმელები, ჩაი, ყავა, საუზმე, სადილი, ვახშამი, ბანკეტი) ხარჯებს; ...

დ) სტუმრების მომსახურების უზრუნველყოფის ხარჯებს, მათ შორის: ...

დ.ე) მიღებებისა და წვეულებებისათვის გათვალისწინებულ (წვენები, მინერალური წყლები, გამაგრილებელი სასმელები, ჩაი, ყავა, საუზმე, სადილი, ვახშამი, ბანკეტი) ხარჯებს~.

ამ განმარტებიდან გამომდინარე, სარეკლამო ღონისძიების თანმხლები ფურშეტის ხარჯები შეიძლება აღიარებულ იქნეს წარმომადგენლობით ხარჯებად და ამ შემთხვევაში მასზე გახარჯული პროდუქტები მიწოდებად არ აღიარდება (თუმცა, არ შეძენის დროს გადახდილი დღგ-ის ჩათვლა არ მოხდება). წარმომადგენლობითი დანიშნულების ღონისძიებაზე გაწეული ხარჯების აღსარიცხავად უნდა შეადგინოთ სათანადო აქტი. გაწეული წარმომადგენლობითი ხარჯების გამოქვითვა დასაშვებია საგადასახადო წლის განმავლობაში მიღებული ერთობლივი შემოსავლის არა უმეტეს 1 პროცენტის ოდენობით (სსკ, 116-ე მუხლი).

შესაძლებელია სხვა მიდგომაც: ფურშეტის ხარჯი აღიარდეს სარეკლამო ხარჯად, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში უნდა აღიაროთ მასალების (პროდუქტების) ანაზღაურების გარეშე მიწოდებაც და დაბეგროთ ის დღგ-ით და საშემოსავლო გადასახადითაც. შეძენილ პროდუქტებზე გადახდილი (გადასახდელი) დღგ-ის ჩათვლა ამ შემთხვევაში შეგიძლიათ.

კითხვა: ჩვენს კომპანიას ხშირად უწევს მიმწოდებლების მიერ შემოტანილი საქონლის უკან დაბრუნება. საქონლის შეძენისას ხდება გამოწერილი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით დღგ-ის თანხების ჩათვლა, ხოლო საქონლის დაბრუნების შემთხვევაში, უნდა მოხდეს შესაბამისი დღგ-ის თანხების გამოკლება, რაც უნდა ხდებოდეს კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურების საშუალებით. მაგრამ ხშირია შემთხვევები, როცა მიმწოდებლები, მიუხედავად ღს.გე საიტზე განთავსებული მოთხოვნისა, მრავალგზისი სატელეფონო დარეკვებისა კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერის მოთხოვნით, არ გვიწერენ კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურებს.

ასეთ შემთხვევაში, თუ გვაქვს უფლება, ჩათვლიდან დოკუმენტის გარეშე, ჩვენ თვითონ გამოვაკლოთ აღნიშნული თანხა?

არის შემთხვევები, როდესაც კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურებს გვიწერენ 2-3 თვის დაგვიანებით, ან 2 თვის განმავლობაში დაბრუნებულ საქონელზე წერენ ერთ ანგარიშ-ფაქტურას. რამდენად მისაღებია ასეთი შემთხვევები და როგორ მოვიქცეთ ანალოგიურ სიტუაციებში?

პასუხი: როდესაც თქვენს მიერ ხდება მიმწოდებლისთვის მისგან ადრე მიღებული საქონლის უკან დაბრუნება, მაშინ სავარაუდოდ, თქვენ წერთ სასაქონლო ზედნადებებს საქონლის დაბრუნებაზე (საქონლის დაბრუნების დამადასტურებელი პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი არის პირველ რიგში სწორედ საქონლის დაბრუნებაზე გამოწერილი სასაქონლო ზედნადები, კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურა იწერება ამ ზედნადებების საფუძველზე), წინააღმდეგ შემთხვევაში საქონლის დაბრუნების დამადასტურებელი დოკუმენტი ხელთ არ გექნებათ. თუ დაბრუნებაზე სასაქონლო ზედნადები გამოწერილია (სასაქონლო ზედნადების გამოწერა არსებითია!), მაშინ კორექტირების საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერა მიმწოდებლის ინტერესია პირველ რიგში, რადგან თქვენთვის ეს კორექტირება დასაბეგრი ოპერაციაა, მისთვის კი _ ჩასათვლელი. ამიტომ, თუ მიმწოდებელი კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურას არ გიწერთ, თქვენ მის გარეშეც, დაბრუნების სასაქონლო ზედნადებების საფუძველზე შეგიძლიათ მოახდინოთ დასაბეგრი ოპერაციის კორექტირება და დაარიცხოთ შესაბამისი დღგ, ამ თვის დღგ-ის დეკლარაციაში კორექტირების უჯრაში ასახვით.

თუ შემდგომ თვეებში მიმწოდებელი, ბოლოს და ბოლოს, გამოწერს კორექტირების საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურას, მაშინ ეს ანგარიშ-ფაქტურა თქვენს მიერ აისახება მხოლოდ მიმდინარე თვის დღგ-ის დეკლარაციის რეესტრში, თავად დეკლარაციის თანხებზე კი არ იმოქმედებს.

ერთადერთი საგადასახადო პრობლემა კი ის არის, რომ დაბრუნების სასაქონლო ზედნადები, როდესაც კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურა არ გაქვთ, საგადასახადო ორგანოებმა უკუგაყიდვად არ მიიჩნიონ. ამ დროს ფასნამატის თემა წარმოიშობა, მაგრამ ამის მოგვარება მარტივად შეიძლება, თუ სასაქონლო ზედნადებზე გაკეთდება დაბრუნების აღმნიშვნელი წარწერა (ახლანდელი ინსტრუქციით, გადამხდელებს უფლება აქვთ სასაქონლო ზედნადებებში შეიტანონ დამატებითი რეკვიზიტები და უჯრები).

კითხვა: კომპანიამ ფიზიკური პირისაგან შეიძინა მარაგები. შევსებული იქნა სასაქონლო ზედნადები, შეტანილი იქნა ყველა რეკვიზიტი, გამოიწერა სალაროს გასავლის ორდერი თანხის გაცემაზე. რა საგადასახადო რისკი გვექნება ასეთ შემთხვევაში?

პასუხი: თუ შესყიდვის საბუთები სათანადოდ არის შედგენილი, ამ შემთხვევაში თეორიულად შეიძლება არსებობდეს მხოლოდ ორი სახის რისკი:

1) ეს ფიზიკური პირი შეტანილია `შემოსავლების სამსახურის~ შავ სიაში. ამის გადამოწმება მარტივად შეიძლება ელექტრონული დეკლარირების ვებ-გვერდზე, სადაც ეს სია გამოქვეყნებულია. ამ შემთხვევაში მთლიანად გარიგების რეალობა შეიძლება დადგეს ეჭვქვეშ.

2) ამ ფიზიკურ პირს აქვს `მიკრო ბიზნესის~ სტატუსი. ასეთ შემთხვევაში, სსკ 106-ე მუხლის მიხედვით, ერთობლივი შემოსავლიდან არ გამოიქვითება `ვ) მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირისაგან შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი~. სსკ 87-ე მუხლის თანახმად, `მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე პირი პირველადი საგადასახადო დოკუმენტის გამოწერისას ვალდებულია დოკუმენტში მიუთითოს თავისი სტატუსის შესახებ და სტატუსის სერტიფიკატის ნომერი~. იმის რისკი, რომ ის ამას არ გააკეთებს და მისგან საქონლის/მომსახურების შესყიდვის ფაქტი დადგინდება მხოლოდ საგადასახადო შემოწმებისას, ეკისრება შემსყიდველს.
შევნიშნავთ აგრეთვე, რომ ბაზრობებზე პროდუქციის შესყიდვის შემთხვევაში, წესით, გამყიდველ ფიზიკურ პირებს არ უნდა ჰქონდეთ მიკრო ბიზნესის სტატუსი მინიჭებული, რადგან საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 29 დეკემბრის #415 დადგენილების #2 დანართის მე-6 პუნქტის თანახმად, ვაჭრობა მიეკუთვნება იმ აკრძალული საქმიანობების ჩამონათვალს, რომელთა განხორციელების შემთხვევაში არ შეიძლება ფიზიკური პირისათვის მიკრო ბიზნესის სტატუსის მინიჭება.

კითხვა: ლომბარდში გირავნობის ხელშეკრულების გაფორმებისას თანხას გავცემთ ხელშეკრულებისა და გასავლის ქვითარის საფუძველზე. გირავნობის ხელშეკრულების დახურვისას გირავნობის თანხა და კუთვნილი სარგო (%) უკან ბრუნდება, გაიცემა შემოსავლის ქვითარი და სალაროს ჩეკი მიღებულ თანხაზე. სალაროს ჩეკში აისახება %-ც და ლომბარდის მიერ გაცემული გირავნობის თანხაც (ძირი), რომელიც არ იბეგრება საშემოსავლო გადასახადით.

უნდა დაფიქსირდეს თუ არა სალარო აპარატში (სალაროს ჩეკში) გირავნობის თანხის (ძირი თანხის) შემოსავალი?

ა) თუ უნდა დაფიქსირდეს, მაშინ ხომ არ გართულდება ახალ სისტემაზე (GPRS) გადასვლასთან დაკავშირებით ჩვენი ურთიერთობა შემოსავლების სამსახურთან, რადგან მუდმივად იქნება პრეტენზიები საშემოსავლო გადასახადის არასრულად გადახდასთან დაკავშირებით. იქ ხომ მხოლოდ მშრალი ციფრები აისახება და არ ჩანს საქმიანობის სპეციფიკა.
 
ბ) თუ არ უნდა დაფიქსირდეს, მაშინ თანხის მიღების მომენტში ხომ არ გამოიწერება ჯარიმა მიღებული თანხის სალაროს ჩეკში არასრულად ასახვის გამო?

პასუხი: სსკ 259-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, `ეკონომიკური საქმიანობის განმახორციელებელი პირის მიერ საქონლის/მომსახურების მიწოდების დროს მომხმარებლებთან ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისას შესაბამისი მონაცემები აღირიცხება საკონტროლო-სალარო აპარატის გამოყენებით. მომხმარებლად ჩაითვლება პირი, რომელიც ნაღდი ფულით ახორციელებს ანგარიშსწორებას მისთვის მიწოდებულ/მისაწოდებელ საქონელზე/მომსახურებაზე~.

მომხმარებლის ზემოთმოყვანილი განმარტებიდან გამომდინარე, გირავნობის თანხის (ძირი თანხის) შემოსულობა არ უნდა აისახოს საკონტროლო-სალარო აპარატში (საკმარისია სალაროს შემოსავლის ორდერის გამოწერა), რადგან ძირი თანხის დაბრუნება არ წარმოადგენს საქონლის/მომსახურების მიწოდებიდან მიღებულ შემოსავალს. შესაბამისად, ამ თანხების საკონტროლო-სალარო აპარატში აუსახველობის გამო ჯარიმა არ გემუქრებათ.

კითხვა: შევიძინეთ უძრავი ქონება, რომლის საჯარო რეესტრის ამონაწერში მხოლოდ მიწა ფიგურირებს, თუმცა რეალურად ამ მიწაზე მდებარეობს ძველი შენობა-ნაგებობები. რომ დავშალოთ ისინი და გავყიდოთ მეორად სამშენებლო მასალად, რა დოკუმენტები უნდა შევადგინოთ და როგორ ავსახოთ ბუღალტრულად?

პასუხი: თუ შენობა-ნაგებობა საჯარო რეესტრში არა რეგისტრირებული, სამართლებრივი თვალსაზრისით, ის არც არსებობს. ამიტომ, წესით, უნდა გააკეთოთ ახალი აზომვითი ნახაზი, რომელზეც ზედ დაიტანება ფაქტობრივად არსებული შენობა-ნაგებობები სტატუსით _ `ნახევრად დანგრეული~. ამის შემდეგ შეგიძლიათ ქალაქის არქიტექტურის სამსახურიდან უნდა აიღოთ დემონტაჟის ნებართვა და ეს შენობა-ნაგებობები დაანგრიოთ. რადგან შენობა-ნაგებობა მხოლოდ დანგრევისათვის გამოდგება, ის ბუღალტრულ აღრიცხვაში აისახება როგორც არასაოპერაციო შემოსავალი დანგრევის შედეგად მისაღები მეორადი სამშენებლო მასალების საბაზრო ფასის ოდენობით.

თუმცა, თუ ამას არ გააკეთებთ და მეორად სამშენებლო მასალებს, როგორც `ციდან ჩამოვარდნილს~ ან `შემთხვევით ნაპოვნს~ პირდაპირ აიღებთ საბაზრო ფასით არასაოპერაციო შემოსავალში (როგორც გამოვლენილ ზედმეტობას) ინვენტარიზაციის აქტით, ასახავთ ბუღალტრულ აღრიცხვაში და შემდეგ გაყიდით, ფინანსური შედეგი საგადასახადო და საბუღალტრო კუთხით იგივეა, უკეთესიც კია, რადგან თავიდან აირიდებთ აზომვითი ნახაზის შედგენის, საჯარო რეესტრში რეგისტრაციისა და დემონტაჟის ნებართვის ხარჯებს. ამ შემთხვევაში სსკ 286-ე მუხლით (`საქონლის დოკუმენტების გარეშე ტრანსპორტირება, რეალიზაცია და აღურიცხველობა~) განსაზღვრული სანქცია არ დაგეკისრებათ, რადგან ამ მუხლის მე-9 ნაწილის `ბ~ პუნქტის თანახმად, სანქცია არ გამოიყენება, თუ `გადასახადის გადამხდელმა ზედმეტობის ან/და დანაკლისის შესახებ ინფორმაცია ასახა საგადასახადო ანგარიშგებაში ან/და მიაწოდა საგადასახადო ორგანოს ინვენტარიზაციის ან საგადასახადო შემოწმების დაწყებამდე, რომლის თანახმად, ზედმეტობა აღიარებულია სარგებლად, ხოლო დანაკლისი _ მიწოდებად~. ამ დროს საგადასახადო რისკი მხოლოდ ისაა, რომ სამშენებლო მასალების ან დასანგრევი შენობა-ნაგებობების ზედმეტობა არ გამოვლინდეს მათი შემოსავლად აღიარებამდე, საგადასახადო ორგანოს მიერ ჩატარებული მოულოდნელი ინვენტარიზაციის შედეგად.