ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს "ააფ-მენეჯმენტი"-ს მენეჯერები, შპს აუდიტური კომპანია "ააფ კონსალტინგი"-ს აუდიტორები, საქართველოს სხვა წამყვანი საკონსულტაციო ფირმების სპეციალისტები.

შეკითხვები მიიღება წერილობითი სახით, ელექტრონული ფოსტით ან ფაქსით. ჟურნალის ხელმომწერებს შეუძლიათ შეკითხვით მოგვმართონ ტელეფონის მეშვეობითაც. ანონიმური შეკითხვები მიღებული არ იქნება! თუმცა შეკითხვის ავტორთა ვინაობა ჟურნალში არ გამოქვეყნდება.

შეკითხვები მიიღება ელექტრონული ფოსტით: aaf@geo.net.ge  ან ტელ/ფაქსით: 33-73-71.

ხელმომწერთა შეკითხვებისათვის ტელ.:33-73-41.

წინამდებარე ნომერში მკითხველთა შეკითხვებს პასუხობს შპს აუდიტური კონცერნი "ცოდნისა"-ს აუდიტისა და კონსალტინგის მენეჯერი ჯუმბერ ბოხაშვილი.

კითხვა: ვარ ინდმეწარმე. სსკ 183-ე მუხლის მე-13 პუნქტის საფუძველზე უფლება მაქვს 2006 წელს შეძენილი ძირითადი საშუალების ღირებულება სრულად გამოვქვითო. ამ შემთხვევაში როგორ გადავიხდი აღნიშნული ქონების გადასახადს 2006 წელში ან შემდეგ წლებში (მე ხომ ბალანსს არ ვაბარებს და არც ძირითადი საშუალებების საბალანსო ღირებულება არ მექნება)?
 
იგივე მუხლის მე-14 პუნქტი როგორ უნდა გავიგოთ - არჩეული ნორმის შეცვლა არ შემიძლია პირველად განხორციელებული სრული გამოქვითიდან თუ ბოლო სრული გამოქვითვიდან 5 წელში?

პასუხი: ძირითადი საშუალებების საშუალო წლიური საბალანსო ნარჩენი ღირებულებიდან ქონების გადასახადს იხდიან საწარმოები და ორგანიზაციები და არა მეწარმე ფიზიკური პირები. მეწარმე ფიზიკური პირებისათვის ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია სამეწარმეო საქმიანობისათვის "გამოყენებული ან განკუთვნილი ძირითადი საშუალებები, დაუმონტაჟებელი მოწყობილობები, დაუმთავრებელი მშენებლობა და არამატერიალური აქტივები", ხოლო ქონების გადასახადის "წლიური განაკვეთი განისაზღვრება ქონების ღირებულების (გამოიანგარიშება ამ კოდექსის 211-ე მუხლის შესაბამისად განსაზღვრული აქტივების ღირებულებისა და 183-ე მუხლის მე-3 ნაწილში მოცემული ამორტიზაციის ნორმების გათვალისწინებით" არა უმეტეს 1 პროცენტის ოდენობით. ეს იმას ნიშნავს, რომ ქონების გადასახადის გამოანგარიშების მიზნებისათვის ინდმეწარმემ ცალკე უნდა აწარმოოს ძირითადი ქონების საგადასახადო აღრიცხვა მათი ღირებულების საამორტიზაციო ნორმებით თანდათანობითი შემცირების გზით, იმისდა მიუხედავად, საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის გამოქვითული აქვს თუ არა ძირითადი ქონება ერთიანად (სსკ 183-ე მუხლის მე-13 ნაწილის მიხედვით) თუ ნაწილ-ნაწილ, ამორტიზაციის დარიცხვის გზით.

რაც შეეხება მეორე კითხვას სსკ 183-ე მუხლის მე-14 ნაწილთან დაკავშირებით, სადაც აღნიშნულია, რომ "ამ მუხლის მე-13 ნაწილის დებულების გამოყენებისას, გადასახადის გადამხდელს უფლება არა აქვს არჩეული გამოქვითვის ნორმა შეცვალოს 5 წლის განმავლობაში", ჩვენი აზრით, გამოქვითვის ნორმის არჩევის წელი წარმოადგენს პირველ წელს აღნიშნული 5 წლიდან. ეს ნიშნავს, რომ თუ ძირითადი საშუალებების გამოქვითვის ზემოღაღნიშნული ნორმის არჩევა მოხდა, ვთქვათ, 2005 წელს, გადასახადის გადამხდელმა გამოქვითვის ეს ნორმა უნდა გამოიყენოს 2006, 2007, 2008 და 2009 წლებში.

კითხვა: 2006 წელს როგორც ინდივიდუალურმა მეწარმემ უძრავი ქონების იჯარით გაცემიდან მივიღე 5000 ლარი, ხელფასის სახით დამერიცხა 2500 ლარი, დივიდენდები დამერიცხა 35000 ლარი. ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონების წლიური დეკლარაციის შევსებისას ჩემს შემოსავლად ავიღებ 42500 ლარს, თუ ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებულ შემოსავალს - 5000 ლარს შემოსავლებში არ ჩავრთავ (იმ ქონების გადასახადი, რისი გაქირავებითაც ეს შემოსავალი მივიღე, უკვე გადახდილი მაქვს)?

პასუხი: ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებული ის უძრავი ქონება, რომელიც მას გაქირავებული აქვს, და სხვა მის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონება იბეგრება განსხვავებული წესით - სსკ 272-ე მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილების მიხედვით, შესაბამისად. პირველ შემთხვევაში ფიზიკური პირის და მისი ოჯახის წევრების მიერ კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლების ოდენობას მნიშვნელობა არა აქვს, ხოლო მეორე შემთხვევაში კი ფიზიკური პირის ოჯახის შემოსავლებში შეიტანება და უძრავი ქონების (გარდა ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებული უძრავი ქონებისა და მიწისა) საგადასახადო დეკლარაციაში მიეთითება "ყველა შემოსავალი (სარგებელი) საგადასახადო შეღავათების გათვალისწინების გარეშე, მათ შორის... ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც დაკავშირებული არ არის დაქირავებით მუშაობასთან" (სსკ, 273-ე მუხლის მე-12 ნაწილი).

კითხვა: შეიძლება თუ არა საწარმოს ბალანსზე მყოფი ქონების (მიწის) აფასებით მიღებული ქონების (ახალი ღირებულებით) საწესდებო კაპიტალში შეტანა, რა წინააღმდეგობებს შეიძლება წავაწყდეთ და რა სახის გადასახადების გადახდა მოგვიწევს? თუ შესაძლებელია, მიგვითითეთ საფუძველი, რომლის მიხედვითაც უნდა ვიხელმძღვანელოთ კონკრეტულ შემთხვევაში.

პასუხი: ქონების (მათ შორის, მიწის) აფასება მის რეალურ ღირებულებამდე და შემდეგ აფასების თანხით საწესდებო კაპიტალის გაზრდა თქვენ შეგიძლიათ, რადგან აფასების თანხა ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისით წარმოადგენს ძირითადი საშუალების გადაფასების რეზერვს (ანუ კაპიტალის ერთ-ერთ მუხლს), რომელიც შეიძლება რეკლასიფიცირდეს საწესდებო კაპიტალის მუხლად, მაგრამ ეს გამოიწვევს გადასახადებით დაბეგვრას. ჯერ ერთი, საგადასახადო თვალსაზრისით, ძირითადი საშუალების აფასება წარმოადგენს მოგების გადასახადით დასაბეგრ ერთობლივ შემოსავალში ჩასართველ თანხას, რადგან ის ზრდის საწარმოს წმინდა აქტივებს (სსკ 176-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად); მეორეც, ძირითადი საშუალების გადაფასების რეზერვის საწესდებო კაპიტალში მიმართვა წარმოადგენს დამფუძნებლისთვის დივიდენდის განაწილების ერთ-ერთ სახეს, რაც დაიბეგრება 10% საშემოსავლო გადასახადით, თუ დამფუძნებელი ფიზიკური პირია ან უცხოური საწარმო.

კითხვა: შპს-ს, რომელიც აწარმოებდა აუდიო-კასეტებს 2003-2005 წლებში, ნაშთად დარჩა მოძველებული, მოდიდან გამოსული პროდუქცია, რომლის სარეალიზაციო-საბაზრო ღირებულება ნულის ტოლია (რადგან აუდიო-კასეტებზე მოთხოვნა აღარ არსებობს).

როგორ უნდა მოვახდინოთ ამ პროდუქციის ჩამოწერა-განადგურება, რომ შეესაბამებოდეს საგადასახადო კოდექსის მოთხოვნებს?

პასუხი: ვინაიდან, როგორც თქვენ უთითებთ, აუდიოკასეტების შესაძლო სარეალიზაციო ფასი 0-ის ტოლია, თქვენ უნდა მოახდინოთ ამ სასაქონლო-მატერიალური მარაგის ჩამოფასება და ასახოთ აქედან მიღებული ზარალი სსკ 208-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად. ამისათვის უნდა შედგეს სასაქონლო-მატერიალური მასალების ჩამოფასებისა და ბალანსიდან ჩამოწერის აქტი, რამდენიმე თანამშრომლის ხელმოწერით, რომელიც უნდა დამტკიცდეს საწარმოს დირექტორის მიერ. აუდიოკასეტების გაუფასურების ზარალის ასახვისათვის მათი ფიზიკური განადგურება არ არის აუცილებელი, თუმცა შესაძლოა საწარმომ ეს მიზანშეწონილად მიიჩნიოს. ასეთ შემთხვევაში საგადასახადო ინსპექციის წარმომადგენლის დასწრება აუდიოკასეტების განადგურებაზე საგადასახადო კოდექსით არ მოითხოვება, ამიტომ სასურველია (თუმცა არც ეს არ მოითხოვება საგადასახადო კოდექსით!) დამატებითი საბუთი ამის დამადასტურებლად. მაგალითად, ეს შეიძლება იყოს ფოტო ან ვიდეომასალა, განადგურების აქტზე გარეშე პირთა ხელმოწერა ან უტილიზაციის ცნობა რომელიმე სპეციალური სამსახურიდან. ამის გარეშე საგადასახადო ინსპექტორმა შეიძლება ეჭვქვეშ დააყენოს საქონლის განადგურების ფაქტი და განიხილოს ის საქონლის დანაკლისად, აქედან გამომდინარე საგადასახადო შედეგებით.

დღგ-ის მიზნებისათვის, თუ საწარმო დღგ-ის გადამხდელია, სასაქონლო-მატერიალური მარაგის განადგურება არ წარმოადგენს დასაბეგრ ოპერაციას, მაგრამ რადგან მისი გამოყენება ეკონომიკურ საქმიანობაში ვერ მოხდა და ვეღარც მოხდება, თქვენ უნდა აღადგინოთ დღგ-ის ჩათვლა ამ სასაქონლო-მატერიალური მარაგის (შესაბამისი პროპორციით) შეძენაზე ან შექმნაზე გამოყენებულ საქონელზე და მომსახურებაზე, თუ ასეთი ჩათვლები თავის დროზე განხორციელებული გაქვთ. ასეთი აღდგენილი დღგ-ის ჩათვლა აისახება დღგ-ის ყოველთვიური დეკლარაციის III განაყოფის მე-13 სტრიქონში "დღგ-ის თანხა საქონელზე მომსახურებაზე, რომელიც ჩათვლილი იყო ადრე და ექვემდებარება აღდგენას, რადგან არ იქნა გამოყენებული დასაბეგრ ოპერაციაზე".

კითხვა: 1) ფინანსური კუთხით უნდა დაერიცხოს თუ არა ცვეთა ორგანიზაციაში არსებულ იმპორტირებულ დაუდგმელ სპეც. მანქანებს, რომლებმაც გაიარეს საწარმოში ტესტირება და რომლებიც კვლავ დაილუქა მომავალში ექსპლუატაციისათვის?

2) დაუდგმელ მოწყობილობას მორალური ცვეთისთვის რამდენი პროცენტი შეიძლება დაერიცხოს?

3) საგადასახადო კოდექსის 183-ე მუხლის მე-13 პუნქტით გათვალისწინებულ ექსპლუატაციაში არშესულ დაუდგმელ მოწყობილობას ერიცხება თუ არა ცვეთა? აღნიშნული მოწყობილობები მომდევნო წლებში როცა შევლენ ექსპლუატაციაში, უნდა გამოიქვითონ ხარჯის სახით მთლიანი ღირებულებით თუ დაერიცხოს ცვეთა?

4) უნდა მოხდეს თუ არა საგადასახადო კუთხით გატარებული გამოქვითვების (მაგ. მუხლი 184-ე) დაკორექტირება ფინანსურ ბალანსთან, თუ საფინანსო და საგადასახადო ბალანსები განიხილება დამოუკიდებლად?

პასუხი: 1) დასმულ შეკითხვაზე პასუხს იძლევა ბასს 16 "ძირითადი საშუალებების" (ახალი რედაქციით) 55-ე მუხლი, სადაც აღნიშნულია: "აქტივის ცვეთა იწყება, როდესაც შესაძლებელია მისი გამოყენება, ანუ როდესაც აქტივი არის იმ ადგილას ან ისეთ სამუშაო მდგომარეობაში, რაც აუცილებელია აქტივის გამოსაყენებლად, ხელმძღვანელობის მიერ დასახული ამოცანების მიზნებისათვის... არ წყდება ცვეთის დარიცხვა, როდესაც აქტივი ხდება გამოუყენებელი ან აქტიური ხმარებიდან გამოსულია", სანამ აქტივს ბოლომდე არ დაერიცხება ცვეთა.. აქედან გამომდინარე, ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისათვის, თუ თქვენს მიერ იმპორტირებული და ჯერჯერობით დაუდგმელი სპეცმანქანები უკვე მზადაა გამოსაყენებლად მათი ადგილმდებარეობისა და სამუშაო მდგომარეობის გათვალისწინებით, მაშინ მათ უკვე უნდა დაერიცხოს ცვეთა სააღრიცხვო პოლიტიკით არჩეული ცვეთის მეთოდების მიხედვით.

2) ბასს 16 "ძირითადი საშუალებები" ცალკე არ გამოყოფს მორალურ (ანუ ტექნიკური მოძველების) ცვეთას, მაგრამ 56-ე მუხლში აღნიშნავს, რომ ცვეთის დარიცხვისას გათვალისწინებულ უნდა იქნეს "ყველა ქვემოთ ჩამოთვლილი ფაქტორი:

ა) საწარმოს მიერ აქტივის მოსალოდნელი გამოყენება. გამოყენებას განსაზღვრავს აქტივების სავარაუდო სიმძლავრე ან ფიზიკურად გამოშვებული პროდუქცია;

ბ) სავარაუდო ფიზიკური ცვეთა, რომელიც დამოკიდებულია ისეთ საწარმოო ფაქტორებზე, როგორიცაა: ცვლების რაოდენობა, საწარმოს სარემონტო სამუშაოების პროგრამა და გამოუყენებელი აქტივების შენახვისა და დაცვის წესი;

გ) ტექნიკური ან კომერციული მოძველება, რომელიც გამოწვეულია საწარმოო პროცესის ცვლილებით ან გაუმჯობესებით, ან მოცემული აქტივების მეშვეობით წარმოებულ საქონელზე ან მომსახურებაზე ბაზრის მოთხოვნის ცვლილებით;

დ) აქტივის გამოყენების საკანონმდებლო ან მსგავსი შეზღუდვები, მაგალითად, შესაბამისი იჯარის ვადის გასვლა".

კონკრეტული ძირითადი საშუალებისათვის ცვეთის პროცენტი განისაზღვრება ამ ფაქტორების შეჯერების (გაანალიზების) შედეგად.

3) სსკ 183-ე მუხლის მე-13 ნაწილში აღნიშნულია, რომ "შესყიდული, ლიზინგით მიღებული ან გადასახადის გადამხდელის მიერ წარმოებული ძირითადი საშუალებების მიმართ გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს სრულად გამოქვითვოს ამ აქტივების შესყიდვის (წარმოების) ღირებულება, იმ საგადასახადო წელს, რომელშიც ძირითადი საშუალებები ექსპლუატაციაში შევიდა". აქედან გამომდინარე, ექსპლუატაციაში არშესული დაუდგმელი მოწყობილობა ამ მუხლის მიხედვით არ გამოიქვითება. მისი გამოქვითვა მოხდება შემდგომ წლებში, როცა ის შევა ექსპლუატაციაში, თუ იმ დროს გადამხდელი კვლავინდებურად გამოიყენებს ძირითადი საშუალებების გამოქვითვის არჩეულ ნორმას (რისი შეცვლის უფლება მას 5 წლის განმავლობაში არა აქვს), თუ არა - მაშინ დაარიცხავს ცვეთას სსკ 183-ე მუხლის მე-3-4 ნაწილების მიხედვით.

4) ბალანსი მხოლოდ ერთია და ის დგება ბუღალტრული აღრიცხვის მონაცემებით, ბუღალტრული აღრიცხვა კი საქართველოში მოქმედმა საწარმოებმა (გარდა არაკომერციული იურიდიული პირებისა და მცირე საწარმოებისა) 2001 წლის 1 იანვრიდან (სააქციო საზოგადოებმა - 2000 წლის 1 იანვრიდან) უნდა აწარმოონ ფინანსური ანგარიშგებისა და აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების (IFRS) მიხედვით. განსხვავება ფინანსური აღრიცხვის მონაცემებით მოგების გადასახადის ხარჯსა და საგადასახადო კოდექსის მიხედვით გამოთვლილ, ბიუჯეტში გადასახდელ მოგების გადასახადს შორის კორექტირდება ერთმანეთის მიმართ, რა მიზნითაც გამოიყენება ანგარიშები: 2340 "გადავადებული საგადასახადო აქტივი" და 4210 "გადავადებული მოგების გადასახადი".

კითხვა: შპს, რომელიც ჩართულია ინტერნეტ-ქსელში, სარგებლობს ინტერნეტ-აუქციონით "კობალტი". შპს-ის ერთ-ერთ თანამშრომელს ბრძანებით დაკისრებული აქვს დამატებითი ფუნქცია, მოიძიოს საქართველოში მყიდველი და უცხოეთში გასაყიდი ავტომანქანა. მომსახურებისათვის ეს პიროვნება მყიდველისგან იღებს 300 $-ს (ავტომანქანის ღირებულების მიუხედავად) და ეს თანხა შემოაქვს სალაროში. ამ მომსახურებისთვის ფირმა მას უხდის შემოტანილი თანხის 20%-ს, რომელიც ემატება ხელფასს და იბეგრება. შემოსული თანხაც ასევე ემატება საერთო შემოსავალს და იბეგრება საერთო წესით. რამდენად სწორია ეს ოპერაცია?

პასუხი: მოცემულ შემთხვევაში პასუხი დამოკიდებულია იმაზე, თუ ვისთან აფორმებს ავტომანქანის მოძიებაზე 300 $-იან ხელშეკრულებას მყიდველი - შპს-თან, თუ შპს-ის თანამშრომელთან, როგორც ფიზიკურ პირთან. პირველ შემთხვევაში თქვენი ოპერაციები აბსოლუტურად სწორია და კანონიერი. მეორე შემთხვევაში კი გამოდის, რომ შპს-ის თანამშრომელი, შესაძლოა თავისდა უნებლიედ, ახორციელებს ეკონომიკურ საქმიანობას, ამიტომ ის უნდა დარეგისტრირდეს გადასახადის გადამხდელად სსკ მე-100 მუხლის შესაბამისად.

კითხვა: ფიზიკურმა პირმა, რომელსაც წარმოეშობა ვალდებულება ქონების დეკლარაციის წარდგენაზე, უნდა ჩართოს თუ არა ერთობლივ შემოსავალში მის მიერ დაფუძნებული შპს-ს საქმიანობიდან მიღებული გაუნაწილებელი მოგება (მინდა განვმარტო, რომ დამფუძნებელს აღნიშნული მოგება დივიდენდის სახით არ მიუღია და ის გამოყენებულ იქნა წარმოების საქმიანობისათვის)?

პასუხი: არა, არ უნდა ჩართოს. დასმულ შეკითხვაზე პასუხი მოცემულია "ქონების გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადახდის წესის შესახებ" ინსტრუქციის #4 დანართის III განაყოფის მე-5 პუნქტში, სადაც აღნიშნულია, რომ "დეკლარაციაში შესატანი შემოსავლების მოცულობების განსაზღვრისას გამოიყენება შემოსავლების მიღების მომენტის განსაზღვრის საკასო მეთოდი". ამგვარად, სანამ ფიზიკური პირის მიერ დაფუძნებულ შპს-ში გაუნაწილებელი მოგებიდან დივიდენდების გაცემა არ მოხდება, შპს-ში გაუნაწილებელი მოგების არსებობა მისი დამფუძნებელი ფიზიკური პირის შემოსავლებზე გავლენას არ მოახდენს.

დამატებით შევნიშნავთ, რომ საზოგადოდ, დივიდენდის გაცემა შეიძლება მოხდეს როგორც ფულადი ან ქონებრივი სახით, ასევე შპს-ის საწესდებო კაპიტალში მისი რეინვესტირების სახითაც (ამ შემთხვევაში დივიდენდის გაცემის დასაფიქსირებლად საწესდებო კაპიტალის გადარეგისტრირება აუცილებელია).

კითხვა: დამფუძნებელს აქვს თუ არა უფლება შემოიტანოს თანხა საწარმოს საწესდებო კაპიტალში დამატებითი შესატანის სახით, თუ ამ შესატანის თაობაზე საწარმოს წესდებაში არაფერი არ არის ნათქვამი?

დამატებით შეტანის შემთხვევაში საჭიროა თუ არა წესდებაში ცვლილების შეტანა და საგადასახადო რეესტრში გატარება?

პასუხი: უპირველეს ყოვლისა, შევნიშნავთ, რომ საწარმოში დამატებითი შესატანების განსახორციელებლად ის შპს-ს უნდა წარმოადგენდეს, რადგან სააქციო საზოგადოების შემთხვევაში, "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის 53.1 მუხლის თანახმად, "აქციონერის ერთადერთი მოვალეობაა შეიტანოს შესატანი კუთვნილი რაოდენობის აქციების მისაღებად. ბათილია სააქციო საზოგადოების წესდებით აქციონერისათვის კანონით გაუთვალისწინებელი სხვა მოვალეობის დაკისრება".

თუ საწარმო შპს-ს წარმოადგენს, მაშინ "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის 46.7 მუხლის თანახმად, მისი "წესდებით შეიძლება განისაზღვროს პარტნიორთა მიერ შესატანის გარდა დამატებითი შესატანების გადახდაც. დამატებითი შესატანები წილის პროპორციული უნდა იყოს". თუ საზოგადოების წესდებით ასეთი რამ განსაზღვრული არ არის, მაშინ წესდება უნდა ითვალისწინებდეს მსგავსი საკითხების გადაწყვეტის დელეგირებას დამფუძნებელ-პარტნიორთა კრებისადმი.

თუ დამატებითი შესატანების შეტანის თაობაზე გადაწყვეტილება მიღებულია სათანადო წესით, მაშინ საზოგადოების წესდებაში ცვლილების შეტანა და მისი რეგისტრაცია საგადასახადო ორგანოში აუცილებელი არაა, რადგან დამატებითი შესატანები სწორედ ამით განსხვავდება შპს-ის საწესდებო კაპიტალში პირდაპირი შესატანებისაგან. იმიტომაც ჰქვიათ მათ დამატებითი შესატანები.

კითხვა: შპს-მ 2006 წელს მოახდინა ძირითადი ქონების აფასება. ვალდებულია თუ არა აფასების თანხა (სხვაობა) შეიტანოს ერთობლივ შემოსავალში და დაბეგროს მოგების გადასახადით? თუ იგი არ შეიტანება ერთობლივ შემოსავალში, ასეთ შემთხვევაში როგორი წესით უნდა მოხდეს ამორტიზაციის დარიცხვა?

პასუხი: ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისათვის, ძირითადი საშუალებების აფასების თანხა წარმოადგენს ძირითადი საშუალებების გადაფასების რეზერვს. ბუღალტრულ ჩანაწერს აქვს სახე: დ-ტი 21xx კ-ტი 5420. თუ საწარმო ძირითადი საშუალებების აფასებას ახდენს მათი ბალანსში ასახვის მიზნით (შეიძლება მკითხველმა იკითხოს: აბა, სხვა რა შემთხვევაში დასჭირდებაო მას ეს? მაგალითად, ეს შეიძლება დასჭირდეთ დამფუძნებლებს რეალური მოგების დასათვლელად, ან წილის გაყიდვისას მისი ღირებულების დასადგენად) და ამ ბუღალტრულ ჩანაწერს გაატარებს თავის ბუღალტრულ აღრიცხვაში, მაშინ, სსკ 176-ე მუხლის 1-ლი ნაწილისა და შემოსავლის განმარტებიდან გამომდინარე, ძირითადი საშუალებების აფასების თანხა საგადასახადო თვალსაზრისით უნდა ჩართული იქნეს საწარმოს დასაბეგრ ერთობლივ შემოსავალში, რადგან ის ზრდის საწარმოს წმინდა აქტივებს. აფასების თანხა ერთობლივ შემოსავალში ჩართვის გამო ძირითადი საშუალებების ამორტიზაცია მოხდება გადაფასებული თანხიდან, ხოლო ამორტიზაციის თანხა გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან.

კითხვა: რეგისტრირებული კავშირი დაფუძნებულია დაახლოებით 4 წლის წინ, თუმცა დღიდან რეგისტრაციისა არ ფუნქციონირებს (არ უწარმოებია ფინანსური ოპერაციები, არ ჰყოლია თანამშრომლები), საგადასახადო ორგანოში არ წარუდგენია არანაირი დეკლარაცია (არც ნულოვანი). გთხოვთ განმარტებას, უნდა წარადგინოს თუ არა ორგანიზაციამ 2007 წელს რაიმე დეკლარაცია საგადასახადო ორგანოში? ასევე, გთხოვთ განგვიმარტოთ, გასული წლების პერიოდში დეკლარაციების წარუდგენლობისათვის იქნება თუ არა გამოყენებული რაიმე სახის სამართლებრივი სანქციები და ვის მიმართ.
სამართლებრივი სანქციების არსებობის შემთხვევაში გთხოვთ განგვიმარტოთ, რა შეღავათიანი გამოსავალი არსებობს რეგისტრირებული კავშირისთვის?

პასუხი: ყოველთვიური საგადასახადო დეკლარაციების წარდგენა საგადასახადო ბაზის არარსებობის შემთხვევაში თქვენ არ გევალებათ სსკ 95-ე მუხლის მე-7 ნაწილის თანახმად, სადაც აღნიშნულია, რომ თუ გადასახადის გადამხდელი გარკვეული პერიოდის განმავლობაში "აღარ ახორციელებს სამეურნეო ოპერაციებს და ამ პერიოდში უნდა განახორციელოს საგადასახადო ანგარიშგება, მას უფლება აქვს, აღნიშნული პერიოდების მიხედვით არ წარადგინოს საგადასახადო დეკლარაციები (გაანგარიშებები), გარდა საშემოსავლო, მოგებისა და ქონების გადასახადების ყოველწლიური დეკლარაციებისა". ძველ საგადასახადო პერიოდებში (2004-2005 წლები) ცარიელი დეკლარაციების წარუდგენლობაზე გადამხდელებს პასუხისმგებლობა არ ეკისრებათ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სათათბირო საბჭოს 2006 წლის 18 ივლისის სხდომის #10 ოქმში დაფიქსირებული გადაწყვეტილების თანახმად. ამის თაობაზე საგადასახადო დეპარტამენტის მიერ საგადასახადო ინსპექციებისადმი 2006 წლის 3 აგვისტოს დაგზავნილი იქნა შესაბამისი წერილი #3-09/5283 (გამოქვეყნებულია "ააფი"-ს 2006 წ. #10(82)-ში).

თქვენ არც მოგებისა და ქონების გადასახადების ყოველწლიური დეკლარაციების წარდგენა არ გევალებათ, რადგან სსკ 30-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, რეგისტრირებული კავშირები წარმოადგენენ ორგანიზაციებს, ხოლო ორგანიზაციები, თუ ისინი არ ეწევიან ეკონომიკურ საქმიანობას, არ წარმოადგენენ საქართველოს საწარმოებს სსკ 25-ე მუხლში მოყვანილი განმარტების თანახმად და გათავისუფლებულნი არიან როგორც მოგების, ასევე ქონების გადასახადებისაგან სსკ 172-ე მუხლის "ა" პუნქტისა და 276-ე მუხლის 1-"ზ" პუნქტის შესაბამისად. გადასახადისაგან გათავისუფლება ნიშნავს გადასახადის დეკლარირებისაგან გათავისუფლებასაც.

კითხვა: შპს, რომელიც დაფუძნებულია სახელმწიფოს 100%-იანი წილობრივი მონაწილეობით, აწარმოებს ბუღალტრულ აღრიცხვას საერთაშორისო სტანდარტებით ახალი ანგარიშთა გეგმის მიხედვით.

როგორც ცნობილია, ძველი ანგარიშთა გეგმის მცირეფასიანი და სწრაფცვეთადი საგნები, ღირებულებით 150 ლარამდე აღირიცხებოდა 12/2 ანგარიშზე. რადგან მცირეფასიანი და სწრაფცვეთადი საგნების ანგარიში საერთაშორისო ბუღალტრულ აღრიცხვაში არ არის, 2001 წელს აუდიტის მიერ ჩვენს ბალანსზე რიცხული 150 ლარზე ნაკლები ღირებულების  ქონება, რომელიც მანამდე მიეკუთვნებოდა მცირეფასიან საგნებს (ავეჯი, ლოგინის თეთრეული, ჭურჭელი, აპარატურა, სამედიცინო მოხმარების საგნები და სხვა) მიეკუთვნა მატერიალურ მარაგებს სახელწოდებით "მატერიალური ფასეულობანი ექსპლუატაციაში" ანგარიშის ნომრით 1691, რომელიც ჩამოიწერება ხარჯებად მათი ვარგისიანობისა და გამოყენების მიხედვით.

გთხოვთ მოგვცეთ განმარტება, ხომ არ უნდა მიგვეკუთვნებინა ახალ ბუღალტრულ აღრიცხვაზე გადასვლის დროს ყოფილი მცირეფასიანი და სწრაფცვეთადი საგნები ძირითადი საშუალებების ანგარიშს და ხომ არ ექვემდებარება ამჟამად მატერიალურ მარაგებს მიკუთვნებული მცირეფასიანი საგნები ძირითად საშუალებებში გადატანას?

პასუხი: ცალსახად შეიძლება ითქვას, რომ მატერიალურ მარაგებს მიკუთვნებული მცირეფასიანი საგნები ძირითად საშუალებებში გადატანას არ ექვემდებარება. მეტიც, ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტებზე გადასვლის წელს ექსპლუატაციაში შესული მცირეფასიანი და სწრაფცვეთადი საგნები (ანგ. 12/2) უნდა აღიარებულიყო ხარჯებად და არა სასაქონლო-მატერიალური მარაგის შემადგენლობაში. სასაქონლო-მატერიალური მარაგის შემადგენლობაში უნდა აღრიცხულიყო მხოლოდ ის მცირეფასიანი და სწრაფცვეთადი საგნები, რომლებიც ექსპლუატაციაში ჯერ არ იყო შესული (ანგ. 12/1).

კითხვა: საქონლის იმპორტის დროს (მიწოდების პირობა CIP-თბილისი) საგადასახადო მიზნით საქონლის მიმწოდებლის საინვოისო ღირებულების გარდა რომელი ხარჯები შეიტანება საქონლის შეძენის ფასში სსკ-ის 208-ე და 211-ე მუხლების გათვალისწინებით (საბაჟო ტერმინალის მომსახურება, დეკლარანტის მომსახურება, საბაჟოსთვის გადასარიცხი გადასახადების საბანკო გადარიცხვის საკომისიო და ა.შ.).

პასუხი: სსკ 208-ე მუხლი განსაზღვრავს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღრიცხვის წესს, ამიტომ მიგვაჩნია, სსკ 211-ე მუხლი "აქტივების ღირებულება" (სადაც აღნიშნულია, რომ აქტივების ღირებულებაში არ შეიტანება საბაჟო მოსაკრებელი და საბაჟო გადასახადი) შეეხება მხოლოდ გრძელვადიან აქტივებს. ამ მოსაზრებას ამყარებს ისიც, რომ სსკ მე-12 მუხლის 42-ე ნაწილის მიხედვით, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები განმარტებულია ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით. ბასს 2 "სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მიხედვით", მუხლი 11-ის მიხედვით, "სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შეძენის დანახარჯები მოიცავს: მათი შეძენის (ნასყიდობის) ფასს, საიმპორტო საბაჟო გადასახადს და სხვა გადასახადებს (გარდა იმ გადასახადებისა, რომლებიც საგადასახადო ორგანოებმა საწარმოს უნდა დაუბრუნოს), სატრანსპორტო, დამზდების ხარჯებს და, საერთოდ, იმ დანახარჯებს, რომლებიც უშუალოდ არის დაკავშირებული მზა პროდუქციის, ნედლეულის, მასალებისა და მომსახურების შეძენასთან".

აღნიშნულიდან გამომდინარე, როგორც საბაჟო ტერმინალის, ასევე დეკლარანტის მომსახურება აგრეთვე შეიტანება შეძენილი საქონლის თვითღირებულებაში. რაც შეეხება საბაჟოსთვის გადარიცხული გადასახადების საბანკო გადარიცხვის საკომისიოს, ის, გავრცელებული პრაქტიკით, არ გამოიყოფა სხვა საბანკო ხარჯებისაგან და მიეკუთვნება საერთო-ადმინისტრაციულ ხარჯებს.

კითხვა: ვარ ინდმეწარმე, ვახორციელებ საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 168-ე მუხლის 1 "ლ" პუნქტით 93.02.0 ქვეკლასით გათვალისწინებულ საქმიანობას. მეკუთვნის თუ არა სალარო აპარატის გამოყენება თუ მხოლოდ შემოსავლებისა და ხარჯების გამარტივებული აღრიცხვის წიგნის წარმოება?

პასუხი: სსკ 971 მუხლის მე-4 ნაწილის "გ" პუნქტში პირდაპირ არის აღნიშნული, რომ "საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების ვალდებულებისაგან თავისუფლდებიან... მეწარმე ფიზიკური პირები - ამ კოდექსის 168-ე მუხლის პირველი ნაწილის "ლ" ქვეპუნქტით განსაზღვრული საქმიანობის ნაწილში".

კითხვა: სსიპ პროფესიულ ლიცეუმს სახელმწიფოსაგან უზუფრუქტით გადაცემული აქვს შენობა. შენობის საწყობის გაქირავების შემთხვევაში რაში შეგვიძლია იჯარის ქირის გამოყენება და რა გადასახადებით უნდა დაიბეგროს?

პასუხი: თქვენ არა გაქვთ უფლება, გააქირავოთ სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული შენობა ან მისი ნაწილი! საქართველოს მთავრობის მიერ 2007 წლის 22 თებერვალს მიღებულ იქნა დადგენილება #37 "სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული შენობა-ნაგებობების სარგებლობის უფლებით გადაცემის წესის შესახებ" საქართველოს მთავრობის 2006 წლის 12 ივნისის #110 დადგენილებაში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის თაობაზე". შეცვლილი #110 დადგენილების მე-5 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, "ქირავნობის ფორმით სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული შენობა-ნაგებობები შეიძლება გადაეცეს საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს ან მისი შესაბამისი ტერიტორიული ორგანოს მიერ მხოლოდ კონკურსის ან აუქციონის წესით. იურიდიული და ფიზიკური პირებისათვის შენობა-ნაგებობების კონკურსის (აუქციონის) გარეშე ქირავნობის ფორმით გადაცემა შესაძლებელია განხორციელდეს მხოლოდ საქართველოს მთავრობის განკარგულებით", ხოლო მე-2 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად კი "შენობა-ნაგებობების (შენობა-ნაგებობებზე დამაგრებული მიწის) სასყიდლიანი აღნაგობით, უზუფრუქტით, ქირავნობით, იჯარით და საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით განსაზღვრული სარგებლობის უფლებით გადაცემის სხვა ფორმებით გადაცემისას საწყისი წლიური ქირის ოდენობა განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით "სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული შენობა-ნაგებობების სარგებლობის უფლებით გადაცემისას წლიური ქირის ოდენობის გამოთვლის წესის დამტკიცების შესახებ", რომელსაც აღნიშნული წესის საფუძველზე ადგენს საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო ან მისი ტერიტორიული ორგანო. ქირა ირიცხება სახელმწიფო ბიუჯეტში".

კითხვა: ჩვენ წარმოვადგენთ უცხოური ორგანიზაციის წარმომადგენლობას საქართველოში, რომელიც დაკავებულია ბაზრის შესწავლით და არ ეწევა ეკონომიკურ საქმიანობას საქართველოში. თანხები გვერიცხება სათაო ოფისიდან ოფისის საჭიროებისთვის (ოფისის ქირა, ხელფასები, საკანცელარიო ხარჯები, საწვავი და სხვა).

გთხოვთ გვიპასუხოთ:

1) ვალდებულია თუ არა წარმომადგენლობა ჩააბაროს საგადასახადო დეპარტამენტს მოგება-ზარალის დეკლარაცია, როგორ უნდა აისახოს მასში ჩარიცხული თანხები და რას განეკუთვნება სხვაობა ჩარიცხულ თანხას და დახარჯულ თანხას შორის - მოგებას თუ ავანსს?

2) იბეგრება თუ არა ქონების გადასახადით წარმომადგენლობის მიერ შეძენილი 1000 ლარზე მეტი ღირებულების საოფისე ტექნიკა და ავეჯი, თუ ეს ძირითადი საშუალებები არ გამოიყენება ეკონომიკური საქმიანობისათვის (წარმომადგენლობის წესდებიდან და შინაარსიდან გამომდინარე)?

პასუხი: თუ უცხოური ორგანიზაცია რეგისტრირებულია კომერციულ იურიდიულ პირად (შპს ან სააქციო საზოგადოება) და სწავლობს ბაზარს საქართველოში თავისი მუდმივი დაწესებულების წარმომადგენლობის მეშვეობით, ეს სწორედაც რომ მისი ეკონომიკური საქმიანობაა! ის ფაქტი, რომ უცხოური ორგანიზაციის წარმომადგენლობას არა აქვს საკუთარი შემოსავლები ამ საქმიანობიდან, ეკონომიკური საქმიანობის არგაწევას არ ნიშნავს, ამიტომ ის ვალდებულია საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს მოგების გადასახადის ყოველწლიური დეკლარაცია. ეს დეკლარაცია სავარაუდოდ ზარალიანი იქნება, თუმცა თეორიულად, შეიძლება წარმოიშვას დასაბეგრი მოგებაც, თუ დადებითი საკურსო სხვაობები და სხვა გაუთვალისწინებელი შემოსავლები გადააჭარბებს მის გამოსაქვით ხარჯებს.

აღნიშნული მიზეზის გამო, საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული უცხოური ორგანიზაციის ძირითადი საშუალებები ითვლება მის ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებულად, ამიტომაც მისმა წარმომადგენლობამ უნდა წარადგინოს ქონების გადასახადის ყოველწლიური დეკლარაციაც და დაბეგროს ძირითადი საშუალებების საშუალო წლიური ნარჩენი ღირებულება დაიბეგრება ქონების გადასახადით.

რაც შეეხება სხვაობას წლის მანძილზე სათაო ოფისიდან ჩარიცხულ თანხებსა და გახარჯულ თანხებს შორის, ის ორგანიზაციის საკუთარი ფულია (კაპიტალის მუხლია) და მოგების გადასახადით არ იბეგრება.

კითხვა: როგორც მოგეხსენებათ, ფინანსთა მინისტრის 2007 წლის 23 იანვრის #31 ბრძანებით დამტკიცებულ იქნა ახალი დეკლარაცია სოციალური და საშემოსავლო გადასახადების შესახებ. გვაინტერესებს, მაგალითად, თუ ახლა გადავწყვიტეთ 2006 წლის აპრილი-ოქტომბრის თვეების საშემოსავლო და სოციალური დეკლარაციების დაზუსტება, რომელი დეკლარაციები უნდა წარვადგინოთ - იმ პერიოდისთვის მოქმედი თუ ახალი, ზემოხსენებული დეკლარაცია?

პასუხი: რა თქმა უნდა, დაზუსტებული საგადასახადო დეკლარაციები წარდგენილი უნდა იქნეს იმავე ფორმით, რა ფორმებიც მოქმედებდა შესაბამის თვეებში, რადგან დაზუსტებული დეკლარაცია - ეს არის "ის, რაც უნდა ყოფილიყო სწორად ჩაბარების შემთხვევაში".

კითხვა: უცხოური ვალუტა ფიქსირდება წლის ბოლოს არსებული კურსით. 29 და 31 დეკემბრის კურსებს შორის არის სხვაობა (1,715 და 1,7135). რა კურსით უნდა მოხდეს თანხის დასმა?

პასუხი: უცხოურ ვალუტაში აღრიცხული ფულადი სახსრები, მოთხოვნები და ვალდებულებები წლიურ ბალანსში უნდა აისახოს 31 დეკემბერს მოქმედი სავალუტო კურსების მიხედვით. 2006 წლის 31 დეკემბერს 1 აშშ დოლარის ოფიციალურ სავალუტო კურსი ლართან მიმართებაში შეადგენდა 1,7135 ლარს, ხოლო 1 ევროსი - 2,2562 ლარს.

კითხვა: ვარ ფიზიკური პირი, რომელიც ეწევა არასამეწარმეო ეკონომიკურ საქმიანობას - კერძოდ, იჯარით მაქვს გაცემული უძრავი ქონება. საგადასახადო ინსპექციაში აღრიცხვაზე ვიმყოფები როგორც ფიზიკური პირი და ვიხდი საშემოსავლო და მიწის (ქონების) გადასახადებს.

ჩემი კუთვნილი უძრავი ქონების ნაწილის გასხვისებისას საგადასახადო ინსპექცია ითხოვს საშემოსავლო გადასახადის გადახდას ნამეტი თანხიდან მიუხედავად იმისა, რომ საკუთრების უფლება უძრავ ქონებაზე წარმოშობილია 2003 წელს (გასულია 2 წელზე მეტი).

საგადასახადო ინსპექცია თავის მოთხოვნას ასაბუთებს იმით, რომ ჩემს კუთვნილ უძრავ ქონებაში მოქმედი შპს ეწევა სამეწარმეო საქმიანობას, რის გამოც მათი მტკიცებით ჩემი ქონება გამოყენებული მაქვს სამეწარმეო საქმიანობისათვის, რაც არ იძლევა უფლებას საშემოსავლო გადასახადისაგან გათავისუფლებისა.

გთხოვთ განგვიმარტოთ, რამდენად სწორია საგადასახადო ინსპექციის მოთხოვნა.

პასუხი: სსკ 168-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ვ" პუნქტის თანახმად, საშემოსავლო გადასახადისაგან თავისუფლდება "ფიზიკური პირის მიერ 2 წელზე მეტი ვადით საკუთრებაში არსებული მატერიალური აქტივების რეალიზაციით მიღებული ნამეტი, გარდა მის მიერ სამეწარმეო საქმიანობის ფარგლებში მატერიალური აქტივების რეალიზაციით მიღებული ნამეტისა".

ჩვენს მიერ ხაზგასმული სიტყვები მიუთითებს, რომ რადგან მოცემულ შემთხვევაში უძრავი ქონება სამეწარმეო საქმიანობაში გამოიყენებოდა არა მისი გამსხვისებელი ფიზიკური პირის მიერ (ის მას გასცემდა იჯარით, რაც არასამეწარმეო ეკონომიკურ საქმიანობას წარმოადგენს), არამედ სხვა პირის მიერ, ნამეტი თანხა საშემოსავლო გადასახადით არ უნდა დაიბეგროს. თუმცა, როგორც ამას ქვემოთ განვმარტავთ, ამ საგადასახადო შეღავათის გამოყენებას არსებითი თავისებურება ახასიათებს.

საქმე ისაა, რომ უძრავი ქონების გაყიდვისას ფიზიკურმა პირმა საგადასახადო ორგანოს უნდა წარუდგინოს "ფიზიკური პირის მიერ მატერიალური აქტივების რეალიზაციით, მემკვიდრეობით ან ჩუქებით მიღებული შემოსავლების დეკლარაცია" საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 22.11.2006 წ. #1442 ბრძანებით დამტკიცებული ინსტრუქციის თანახმად. ამ დეკლარაციის მე-14 სტრიქონია "შეღავათები საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 168-ე მუხლის ..... ნაწილ(ებ)ის თანახმად", მაგრამ ამ ინსტრუქციის მე-14 მუხლი განსაზღვრავს, რომ "პირებს, რომლებიც ეწევიან ეკონომიკურ საქმიანობას, უფლება არ აქვთ შეავსონ დასახელებული უჯრა, ამასთან, საგადასახადო კოდექსის 217-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად მათ შეუძლიათ საგადასახადო ორგანოებში წარადგინონ დეკლარაცია გადასახადის გაანგარიშების და ანაზღაურების მოთხოვნით". (!) აღნიშნული ნიშნავს შემდეგს: უძრავი ქონების გამყიდველმა ფიზიკური პირმა (რომელიც მას იჯარით გასცემდა) ქონების გასხვისებისას უნდა გადაიხადოს საშემოსავლო გადასახადი 12% გაყიდვით მიღებული ნამეტი თანხიდან, ხოლო შემდეგ, მომდევნო წლის 1 აპრილამდე საგადასახადო ორგანოს უნდა წარუდგინოს საშემოსავლო გადასახადის ყოველწლიური დეკლარაცია და მოითხოვოს ზედმეტად გადახდილი საშემოსავლო გადასახადის უკან დაბრუნება სსკ 168-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ვ" პუნქტზე დაყრდნობით.

კითხვა: 1) საწარმომ იყიდა მიწა და ამ მიწაზე არსებული შენობა, რომელთა ღირებულება შესყიდვის დოკუმენტებში გამიჯნული არ არის. მათი გამიჯვნისათვის საჭიროა თუ არა აუდიტორის დასკვნა?

2) თუ შემდგომში საწარმომ დაანგრია შენობა ახალი შენობის აშენების მიზნით, შეუძლია თუ არა მას შენობის ღირებულება გამოქვითოს საგადასახადო მიზნებისთვის და ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისთვის მიაკუთვნოს ხარჯებს?

3) შენობის დანგრევამდე უნდა დაარიცხოს თუ არა ცვეთა საწარმომ შენობას საგადასახადო და ფინანსური მიზნებისთვის და უნდა გადაიხადოს თუ არა ქონების გადასახადი?

პასუხი: 1) სასურველი იყო, საწარმოს გამოეჩინა წინდახედულობა და უძრავი ქონების შესყიდვის დოკუმენტებში ერთმანეთისგან გაემიჯნა შენობა-ნაგებობისა და მიწის ღირებულება. რადგან ეს არ მოხდა, მაშინ მიწის ღირებულების გამოსაყოფად საჭიროა დამოუკიდებელი აუდიტორის დასკვნა შენობა-ნაგებობისა და მიწის ღირებულებების გამიჯვნის შესახებ იმ თარიღით, როდესაც მოხდა შესყიდვის გაფორმება. თუ ასეთი დასკვნა არ არსებობს, მაშინ მიწის ღირებულების გამოყოფა შეიძლება მოხდეს კონკრეტულ რაიონში ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს მიერ დადგენილი ნორმატიული ფასით.

2) ბასს 16 "ძირითადი საშუალებების" მე-17 მუხლის "ბ" პუნქტის მიხედვით, "აქტივისათვის ადგილმდებარეობის მომზადების დანახარჯები" შეადგენს ძირითადი საშუალების თვითღირებულების ერთ-ერთ კომპონენტს. ამიტომ თუ საწარმომ შენობა დაანგრია ახალი შენობის აშენების მიზნით, მაშინ დანგრევის მომენტში ამ შენობის ნარჩენი ღირებულება (დანგრევის შედეგად მიღებული სამშენებლო მასალებისა და ჯართის შესაძლო სარეალიზაციო ფასის გამოკლებით) შეიტანება ახალი შენობის თვითღირებულებაში როგორც საგადასახადო, ასევე ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისით.

3) შენობის დანგრევამდე საწარმომ უნდა დაარიცხოს ფინანსური ცვეთა, ასევე, უნდა გადაიხადოს მასზე ქონების გადასახადი. რაც შეეხება შენობის საგადასახადო ცვეთას, მისი დარიცხვა მოხდება იმ საგადასახადო წლიდან და იმ შემთხვევაში, თუ ადგილი ჰქონდა საწარმოს ეკონომიკურ საქმიანობაში მისი გამოყენების თუნდაც ერთ ფაქტს.

კითხვა: დღგ-ის გადამხდელ საწარმოს მყიდველმა უკან დაუბრუნა შესყიდული საქონელი გარანტიის საფუძველზე. როგორ უნდა აღირიცხოს ეს ოპერაცია ფინანსური და საგადასახადო მიზნებისათვის და როგორ უნდა გაფორმდეს დოკუმენტურად, თუ მყიდველი არის:

ა) საწარმო; ბ) საბოლოო მომხმარებელი ფიზიკური პირი.

პასუხი: ა) თუ მყიდველი საწარმო ან გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებული ფიზიკური პირია და მისთვის საქონლის მიყიდვის დროს გამყიდველმა გამოწერა საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა, მაშინ ეს შემთხვევა წარმოადგენს დასაბეგრი ოპერაციის კორექტირებას სსკ 228-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "დ" პუნქტის თანახმად. ამ შემთხვევაში მყიდველის მიერ დაბრუნებულ საქონელზე გამოწერილი სასაქონლო ზედნადების საფუძველზე გამყიდველმა უნდა გამოწეროს კორექტირების საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 14.02.2005 წ. #84 ბრძანებით დამტკიცებული "საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის (მ.შ. კორექტირების) გამოწერისა და წარდგენის შესახებ" ინსტრუქციის მე-4 მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად. გამყიდველი მასში მიუთითებს, თუ რომელი საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის კორექტირებას ახდენს და კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურის ერთ ეგზემპლარს წარუდგენს საგადასახადო ორგანოს მიმდინარე თვის დღგ-ის დეკლარაციასთან ერთად, გადასახდელი დღგ-ის შესამცირებლად, რაც აისახება დღგ-ის ყოველთვიური დეკლარაციის III განაყოფის მე-3 სვეტის მე-7 სტრიქონში. ბუღალტრულ გატარებებს ექნება სახე (ერთ-ერთი შესაძლო ვარიანტი):

დ-ტი 6120 კ-ტი 1410 X1;
დ-ტი 3340 კ-ტი 6120 X2;
დ-ტი 1610 (ან 1640) კ-ტი 6120 X3;
დ-ტი 5330/01 კ-ტი 6120 X1-X2-X3,

სადაც X1 დაბრუნებული საქონლის ღირებულებაა, X2 - მასში შემავალი დღგ-ის თანხა, ხოლო X3 - დაბრუნებული საქონლის თვითღირებულება.

ბ) თუ მყიდველი საბოლოო მომხმარებელი ფიზიკური პირია, რომელზეც საქონლის მიყიდვის დროს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა არ გამოწერილა, მაშინ დღგ-ის თვალსაზრისით დასაბეგრი ოპერაციის კორექტირება ვერ მოხდება და ბუღალტრული გატარება დ-ტი 3340 კ-ტი 6120 ვერ გატარდება. ამ შემთხვევაში გამყიდველისთვის საქონლის დაბრუნება როგორც საგადასახადო, ასევე ფინანსური თვალსაზრისით ნიშნავს საქონლის გაყიდვის დროს დარიცხული დღგ-ის თანხით დაზარალებას.

კითხვა: ჩაითვლება თუ არა ხელფასად ორგანიზაციის მიერ თანამშრომლის სახელფასო საბანკო ბარათის დამზადებაზე გადახდილი თანხა? ასევე გვაინტერესებს ანალოგიური საკითხი, როდესაც ორგანიზაცია ოფისისათვის იძენს სხვადასხვა საქონელს, მაგალითად - ყავა, შაქარი, საპონი, რომელსაც, ბუნებრივია, თანამშრომლები მოიხმარენ.

პასუხი: თუ ორგანიზაციას სურს თანამშრომლებზე ხელფასები უნაღდო ფორმით გასცეს, ამისათვის არ არის აუცილებელი მათ საბანკო ბარათები დაუმზადოს - თანამშრომლებს შეუძლიათ გახსნან და გამოიყენონ (მათ შორის, ხელფასის მისაღებადაც) ანგარიშები ბანკში საბანკო ბარათების გამოყენების გარეშეც. ამიტომ თანამშრომლებისათვის საბანკო ბარათების დამზადებას, თუ ეს ხარჯი ორგანიზაციამ გასწია, ჩვენ განვიხილავთ ხელფასთან გათანაბრებულ განაცემად.

ჩაი, ყავა და შაქარი ოფისისთვის წარმოადგენენ ორგანიზაციის წარმომადგენლობით ხარჯებს სსკ მე-12 მუხლის 38-ე ნაწილის მიხედვით. სსკ 174-ე მუხლის მე-3 ნაწილის "ბ" ქვეპუნტის თანახმად კი წარმომადგენლობითი ხარჯები არ შედის თანამშრომელთა ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლებში.
რაც შეეხება საპონს, ის ოფისში სისუფთავის შესანარჩუნებელი აუცილებელი ელემენტია, ამიტომ ის მიმდინარე ადმინისტრაციული ხარჯია და თანამშრომელთა შრომის ანაზღაურებასთან რაიმე საერთო არა აქვს.

კითხვა: ფიზიკურმა პირმა, რომელმაც შეიძინა ბენზინგასამართი სადგური, იჯარით გასცა იგი ინდმეწარმეზე.

ჩაითვლება თუ არა იჯარით გამცემი ფიზიკური პირი მეწარმე ფიზიკურ პირად, თუ მისი საქმიანობა განეკუთვნება არასამეწარმეო საქმიანობას და ბიუჯეტში გადაიხდის იჯარით მიღებული შემოსავლიდან მხოლოდ 12%-ს?

პასუხი: ბენზინგასამართი სადგური უძრავი ქონებაა, ხოლო ფიზიკური პირის მიერ მის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონების გაქირავება ან იჯარით გაცემა სსკ მე-13 მუხლის თანახმად არასამეწარმეო ეკონომიკურ საქმიანობას წარმოადგენს. ამიტომ ბენზინგასამართი სადგურის გაქირავებით მიღებული საიჯარო შემოსავალი ფიზიკური პირისთვის დაიბეგრება მხოლოდ 12% საშემოსავლოთი. თუ ფიზიკურ პირს ბენზინგასამართ სადგურთან ერთად იჯარით გადაცემული აქვს მოძრავი ქონებაც, მაშინ ამ მოძრავი ქონების გაქირავება ჩაითვლება მის სამეწარმეო საქმიანობად და დაიბეგრება სოციალური და საშემოსავლო გადასახადებით.

კითხვა: დამფუძნებელმა, რომელმაც შპს-ის საწესდებო კაპიტალში შეიტანა წესდებით გათვალისწინებული დამატებითი შესატანები და არ მოახდინა სამეწარმეო რეესტრში აღნიშნული ცვლილება, შეუძლია თუ არა დამატებით შეტანილი თანხა ისევ გაიტანოს?

პასუხი: შეკითხვიდან არ არის ნათელი, დამფუძნებლის შესატანი განკუთვნილი იყო შპს-ის საწესდებო კაპიტალის გასაზრდელად თუ ის წარმოადგენდა დამატებით შესატანს "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონი 46.7 მუხლის თანახმად. ნებისმიერ შემთხვევაში, ვინაიდან სამეწარმეო რეესტრში ცვლილება არ არის მომხდარი (დამატებითი შესატანების შემთხვევაში ეს არც მოითხოვება), დამფუძნებელს შეუძლია უკან დაიბრუნოს დამატებითი შესატანები შპს-ის დამფუძნებელ პარტნიორთა კრების გადაწყვეტილების საფუძველზე.