ააფ

დასაწყისი იხ. "აუდიტი, აღრიცხვა, ფინანსები", ## 1(61)-1(85), 2005-2007 წწ.

ჩვენი სტატიების ციკლში ერთხელ უკვე განვიხილეთ ფიზიკურ პირთა ქონების გადასახადით დაბეგვრის საკითხები. ეს იყო ერთი წლის წინ (იხ. ავტორის სტატია - "ააფი", #2(74), 2006 წ.), მაგრამ ამ მცირე ხნის მანძილზე საქართველოს საგადასახადო კოდექსში შესულმა ცვლილებებმა ამ გადასახადით დაბეგვრის წესები მნიშვნელოვნად შეცვალა.

პირველი ცვლილებით, ქონების გადასახადის გადამხდელთა ჩამონათვალს დაემატა "პირი, რომელიც ამ კოდექსის 91-ე მუხლის მიხედვით ითვლება ამ გადასახადით დაბეგვრის ობიექტის ცრუმაგიერ მფლობელად" (სსკ, 271-ე მუხლის მე-2 ნაწილი). მკითხველებს შევახსენებთ, რომ ორი პირი ერთიმეორის ცრუმაგიერ პირებს წარმოადგენენ, თუ ერთ-ერთი მათგანის განსხვავება მეორისაგან პრაქტიკულად შეუძლებელია იმის გამო, რომ ეს უკანასკნელი გამოყენებულია გადასახადებისაგან თავის ასარიდებლად. ცრუმაგიერი პირების დადგენა ხდება სასამართლოს მიერ. სსკ 91-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, “თუ პირს აქვს შეუსრულებელი, ვადაგადაცილებული საგადასახადო ვალდებულება, საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს ცრუმაგიერი პირის მიმართ გაატაროს საგადასახადო ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის” ღონისძიებები. ამ პირებისათვის ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტად განისაზღვრა მათ ფაქტობრივ მფლობელობაში არსებული შესაბამისი ქონება.

მეორე ცვლილება რედაქციული ხასიათისაა. ადრინდელი რედაქციით, ფიზიკური პირებისთვის ქონების (გარდა მიწისა) გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი იყო მათ საკუთრებაში არსებული:

"ა) უძრავი ქონება (შენობა-ნაგებობები ან მათი ნაწილი), გარდა ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებული ქონებისა;

ბ) ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებული ქონება;

გ) საქართველოში დადგენილი წესით რეგისტრირებული მსუბუქი ავტომობილები (საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის სასაქონლო ნომენკლატურის 8703 კოდით გათვალისწინებული საქონელი);

დ) საქართველოში დადგენილი წესით რეგისტრირებული იახტები (კატარღები), თვითმფრინავები, შვეულმფრენები".

ახლანდელი რედაქციით, შეცვლილი სსკ 272-ე მუხლის "ა" და "ბ" ნაწილები ასე ჩამოყალიბდა:

"ა) უძრავი ქონება (შენობა-ნაგებობები ან მათი ნაწილი), გარდა სამეწარმეო საქმიანობისათვის გამოყენებული ქონებისა, აგრეთვე, იჯარით, ქირით, უზუფრუქტით ან სხვა ამგვარი სახის ხელშეკრულების საფუძველზე გაცემული ქონებისა;

ბ) იჯარით, ქირით, უზუფრუქტით ან სხვა ამგვარი სახის ხელშეკრულების საფუძველზე გაცემული ქონება".

ამავდროულად, ამავე მუხლის მე-5 ნაწილით განისაზღვრა, რომ მეწარმე ფიზიკური პირისათვის ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია მის საკუთრებაში არსებული და სამეწარმეო საქმიანობისათვის გამოყენებული ძირითადი საშუალებები, დაუმონტაჟებელი მოწყობილობები, დაუმთავრებელი მშენებლობა და არამატერიალური აქტივები (გარდა მე-4 ნაწილში აღნიშნული ქონებისა).

ეს ცვლილება ნაკლებად მნიშვნელოვანია, რადგან როგორც 272-ე მუხლის მე-4 ნაწილის "ბ" პუნქტით, ასევე მე-5 ნაწილით განსაზღვრულ დაბეგვრის ობიექტებზე ქონების გადასახადის განაკვეთი ერთი და იგივეა და განისაზღვრება "ქონების ღირებულების (გამოიანგარიშება ამ კოდექსის 211-ე მუხლის შესაბამისად განსაზღვრული ღირებულებისა და 183-ე მუხლის მე-3 ნაწილში მოცემული ამორტიზაციის ნორმების გათვალისწინებით) არა უმეტეს 1 პროცენტის ოდენობით".

სამაგიეროდ, ძალიან მნიშვნელოვანია მესამე ცვლილება, რომელიც სსკ 276-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ა" ქვეპუნქტში იქნა შეტანილი (ძალაშია 2007 წლის 3 იანვრიდან). ამ ცვლილებით განისაზღვრა, რომ ქონების გადასახადისაგან გათავისუფლებულია "ამ კოდექსის 272-ე მუხლის მე-4 ნაწილის "ა", "გ" და "დ" ქვეპუნქტებით განსაზღვრული დაბეგვრის ობიექტები, თუ ამ პირის ოჯახის მიერ საგადასახადო წლის წინა წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლები არ აღემატება 40 000 ლარს". ამდენად, ეს შეღავათი გავრცელდა ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებულ სატრანსპორტო საშუალებებზეც (მათ შორის, მსუბუქ ავტომობილებზე), მაშინ, როცა ადრინდელი რედაქციით, ის მხოლოდ უძრავ ქონებას (გარდა მიწისა და ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებული უძრავი ქონებისა) შეეხებოდა. აღნიშნულ შეღავათთან დაკავშირებით მკითხველს შევახსენებთ, რომ შენობა-ნაგებობის ან მისი ნაწილის იჯარით, უზუფრუქტით, ქირით ან სხვა ამგვარი ფორმით გაცემის შემთხვევაში მესაკუთრე პირი კარგავს საგადასახადო შეღავათის უფლებას, სსკ 276-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად.

თუ ოჯახს კალენდარული წლის განმავლობაში 40 000 ლარზე მეტი შემოსავალი აქვს, მის საკუთრებაში არსებულ, სსკ 272-ე მუხლის მე-4 ნაწილის "ა" პუნქტში განსაზღვრულ დაბეგვრის ობიექტებზე ქონების გადასახადის განაკვეთის საზღვრები არ შეცვლილა და ის, სსკ 273-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, კვლავინდებურად 0,05%-იდან 0,8%-მდე ფარგლებშია დადგენილი (ქ. თბილისის საკრებულოს 2005 წლის 25 მარტის #7-1 გადაწყვეტილებით, თბილისში ფიზიკური პირების საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე, რომელიც არ გამოიყენება ეკონომიკურ საქმიანობაში, გადასახადის განაკვეთი განსაზღვრულია დასაშვებ ფარგლებში მაქსიმალური სიდიდით: 60 000 ლარამდე შემოსავლის მქონე ოჯახებისათვის - უძრავი ქონების საბაზრო ღირებულების 0,2%; 60 000 ლარიდან 100 000 ლარამდე შემოსავლის მქონე ოჯახებისათვის - 0,4%; 100 000 ლარი და მეტი შემოსავლის მქონე ოჯახებისათვის - 0,8%-ით). თუმცა, ქონების გადასახადის სიდიდის სწორად განსაზღვრისათვის რამდენიმე სიახლის გათვალისწინება იქნება საჭირო, კერძოდ:

1) სსკ 273-ე მუხლის მე-13 ნაწილის მიხედვით, ოჯახის მიერ მიღებულ შემოსავლებში, რომელშიც ადრე შეიტანებოდა ნებისმიერი სახის შემოსავლები, აღარ გაითვალისწინება "ოჯახის წევრებისაგან მემკვიდრეობით, ჩუქებით ან განქორწინების საფუძველზე მიღებული ქონების ღირებულება".

მაგალითი 1. კალენდარული წლის განმავლობაში ცოლ-ქმრის მიღებულმა ერთობლივმა ხელფასმა 35 000 ლარი შეადგინა. ამავე წელს ცოლმა სასამართლოს გადაწყვეტილებით საკუთრებაში მიიღო ერთი წლის წინ განქორწინებული პირველი ქმრისგან 25 000 ლარად შეფასებული ქონება.

ამ შემთხვევაში ცოლ-ქმარს არ მოუწევს მათ საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე გადასახადის გადახდა, რადგან ქონების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის ოჯახის წლიურ შემოსავლად ჩაითვლება არა 60 000 ლარი, არამედ 35 000 ლარი, რაც 40 000 ლარზე ნაკლებია.

2) ოჯახის განმარტება, მოყვანილი სსკ მე-12 მუხლის მე-8 ნაწილში, არ შეცვლილა და კვლავინდებურად არის "ერთად მცხოვრები მეუღლეები, მშობლები, შვილები (გერები), და-ძმა, ბებია და ბაბუა, რომლებიც საერთო მეურნეობას ეწევიან", მაგრამ ამ განმარტებას დაემატა ერთი მნიშვნელოვანი ფრაზა: "ამ კოდექსის მიზნებისათვის თავად გადამხდელი უპირობოდ განსაზღვრავს იმ პირთა წრეს (ზემოაღნიშნულ პირთაგან), რომლებიც მასთან ერთად მუდმივად ცხოვრობენ და ეწევიან საერთო მეურნეობას". ამ ჩამატებით საბოლოოდ აღმოიფხვრა არსებული გაუგებრობები, თუ ვინ უნდა ჩათვლილიყო ოჯახის წევრად და ვინ - არა. განსაკუთრებით ხაზს ვუსვამთ სიტყვას "უპირობოდ" - ეს ნიშნავს, რომ საგადასახადო ორგანოს უფლება არა აქვს შეედავოს გადამხდელს, მან ოჯახის წევრთა რიცხვი სრულად განსაზღვრა თუ არა.

მაგალითი 2. პენსიონერი მშობლები ცხოვრობენ ორ ვაჟთან და რძალთან (უფროსი ვაჟის მეუღლესთან) ერთად, ერთ სახლში. ორივე ვაჟი და რძალი მუშაობენ. კალენდარული წლის განმავლობაში მშობლების პენსიამ (ერთად) შეადგინა 1200 ლარი, უფროსი ვაჟის ხელფასმა - 36000 ლარი, მისი მეუღლის ხელფასმა - 3000 ლარი, უმცროსი ვაჟის ხელფასმა - 18000 ლარი. გარდა ამისა, ოჯახის უფროსმა გაყიდა მისი კუთვნილი ავტომანქანა 2800 ლარად. ამგვარად, სულ მათ მიერ წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავალია 61000 ლარი. უფროსმა ვაჟმა საგადასახადო ორგანოში წარდგენილ უძრავი ქონების საგადასახადო დეკლარაციაში აღნიშნა, რომ ის ოჯახის წევრებად მიიჩნევს მშობლებს და ცოლს და დეკლარაციაში არ მიუთითა მისი უმცროსი ძმის შემოსავლები, რადგან მიაჩნია, რომ უმცროს ძმასთან საერთო მეურნეობას არ ეწევა.

ოჯახის განმარტებიდან გამომდინარე, უფროსი ვაჟის ასეთი გადაწყვეტილება არ არის კანონსაწინააღმდეგო და მასთან მოდავების საფუძველი საგადასახადო ორგანოს არ გააჩნია.

ძალიან მნიშვნელოვანია 2006 წლის ბოლოს საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 281-ე მუხლში "გარდამავალი დებულებანი" დამატებული მე-17 და მე-18 ნაწილებით შემოღებული შემდეგი ორი ცვლილება (ძალაშია 2007 წლის 3 იანვრიდან):

3) 281-ე მუხლის მე-17 ნაწილის თანახმად, გაუქმდა "საქართველოში დადგენილი წესით რეგისტრირებული, 6 წელზე მეტი ხნოვანების მსუბუქი ავტომობილების (საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის სასაქონლო ნომენკლატურის 8703 კოდით გათვალისწინებული საქონელი) მიხედვით ქონების გადასახადში 2007 წლის 1 იანვრამდე წარმოშობილი საგადასახადო ვალდებულებები და მათი შეუსრულებლობისათვის დარიცხული საურავები. ამასთანავე, გადახდილი თანხა ჩაითვალოს აღიარებულ ზედმეტად გადახდილ თანხად და მისი დაბრუნება განხორციელდეს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესით".

სწორედ ეს ცვლილება გახლავთ გამოხატულება საქართველოს პრეზიდენტის იმ დაპირებისა, რომელიც მან ზეპირსიტყვიერად და საჯაროდ მისცა საქართველოს მოსახლეობას 2006 წლის 15 ნოემბერს ავტოსატრანსპორტო საშუალებების ქონების გადასახადთან დაკავშირებით ატეხილი აჟიოტაჟის დროს.

საყურადღებოა იმის აღნიშვნა, რომ ამ ცვლილებაში არსად არ არის მითითებული, რომ ის ეხება მხოლოდ ფიზიკურ პირთა მფლობელობაში არსებულ 6 წელზე მეტი ხნოვანების მსუბუქ ავტომობილებზე ქონების გადასახადს! აქედან გამომდინარე, შეიძლება გავაკეთოთ წინასწარი დასკვნა, რომ აღნიშნული ცვლილება აგრეთვე ეხება 2005-2006 წლებში საწარმოთა მფლობელობაში არსებულ 6 წელზე მეტი ხნოვანების მსუბუქ ავტომობილებზე დარიცხულ ქონების გადასახადსაც (1998-2004 წლებში საწარმოები მსუბუქ ავტომობილებზე ქონების გადასახადს არ იხდიდნენ). ეს საკითხი საბოლოოდ გარკვეული იქნება ფინანსთა მინისტრის მიერ ამ ცვლილებით მოთხოვნილი წესის დამტკიცებისა და გამოქვეყნების შემდეგ.

4) სსკ 281-ე მუხლის მე-18 ნაწილის მიხედვით, "2009 წლის 1 იანვრამდე ქონების გადასახადისაგან გათავისუფლდნენ ფიზიკური პირები ამ კოდექსის 272 ე მუხლის მე-4 ნაწილის "ბ" ქვეპუნქტით განსაზღვრულ დაბეგვრის ობიექტზე. ამასთანავე, ამ ობიექტებზე, თუ ისინი გამოყენებულია დამქირავებლის (მოიჯარის) მიერ სამეწარმეო საქმიანობისათვის, ქონების გადასახადის საგადასახადო ვალდებულება ეკისრება დამქირავებელს (მოიჯარეს), ქონების საბაზრო ღირებულების არა უმეტეს 1%-ისა".

ამგვარად, ფიზიკური პირები, რომელთაც საკუთრებაში გააჩნიათ "იჯარით, ქირით, უზუფრუქტით ან სხვა ამგვარი სახის ხელშეკრულების საფუძველზე გაცემული ქონება", მასზე ქონების გადასახადს 2009 წლის 1 იანვრამდე აღარ გადაიხდიან, ხოლო დაეკისრება თუ არა გაქირავებულ ქონებაზე გადასახადის გადახდა დამქირავებელს, დამოკიდებულია იმაზე, იყენებს თუ არა ის ამ ქონებას სამეწარმეო საქმიანობაში.

მაგალითი 3. ფიზიკურს პირს საკუთრებაში გააჩნია სამსართულიანი სახლი, რომლის სამივე სართული გაქირავებული აქვს სხვადასხვა მოიჯარეებზე. კერძოდ, პირველ სართულს ქირაობს ყოველთვიური ჟურნალის გამომცემელი შპს, მეორე სართულს - საქველმოქმედო ორგანიზაცია, ხოლო მესამე სართულს - ახალდაქორწინებული წყვილი.

ამ შემთხვევაში 2006 წლის ქონების გადასახადს გაქირავებულ ქონებაზე გადაიხდის მხოლოდ 1-ლი სართულის დამქირავებელი შპს (ქონების ამ ნაწილზე), ხოლო თავად ფიზიკურ პირს და მე-2 და მე-3 სართულის მოიჯარეებს ქონების გადასახადის გადახდა არ მოუწევთ.

იმ ცვლილებებიდან, რომელსაც ჩვენ ამ სტატიაში ვიხილავთ, ყველაზე მნიშვნელოვნად გვესახება ის ცვლილება, რომელიც ფიზიკურ პირთათვის უძრავ ქონებაზე (გარდა მიწისა) გადასახადის დეკლარირების წესს შეეხო.

საგადასახადო კოდექსის ერთი წლის წინანდელი რედაქციით, ფიზიკური პირი, რომლის ოჯახს წელიწადში 40 000 ლარზე მეტი შემოსავალი ჰქონდა, თავად გამოიანგარიშებდა უძრავ ქონებაზე (გარდა მიწისა და ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებული უძრავი ქონებისა) გადასახადს. ამ მიზნით ქონების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტის (შენობა-ნაგებობების ან მათი ნაწილის) საბაზრო ღირებულების განსაზღვრა ხდებოდა მისი მესაკუთრე ფიზიკური პირის მიერ, რომელიც საგადასახადო დეკლარაციაში უთითებდა როგორც ამ ქონების საბაზრო ღირებულებას, ასევე საბაზრო ღირებულების განსაზღვრის საფუძველს. "ქონების გადასახადის გამოანგარიშებისა და გადახდის წესის შესახებ" ინსტრუქციის #4 დანართის IV განაყოფში აღნიშნული იყო, რომ ამ მიზნით გამოყენებული უნდა ყოფილიყო "ქონების საბაზრო ფასების შესახებ ინფორმაციის ოფიციალური წყაროები, აღმასრულებელი ხელისუფლების შესაბამისი ორგანოების საინფორმაციო ბაზა, ქონების ნასყიდობის ფასი, აუდიტორის დასკვნა და სხვა სარწმუნო ინფორმაცია", მაგრამ რეალურად, ფიზიკური პირისთვის მის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონების საბაზრო ღირებულების განსაზღვრა სუბიექტურ ფაქტორებთან იყო დაკავშირებული.

საგადასახადო კოდექსის ახლადშეცვლილი 274-ე მუხლის მე-4 ნაწილით კი განისაზღვრა, რომ "ამ კოდექსის 272-ე მუხლის მე-4 ნაწილის "ა" ქვეპუნქტითა და მე-6 ნაწილებით განსაზღვრულ დაბეგვრის ობიექტზე გადასახადს შესაბამის ტერიტორიაზე მოქმედი განაკვეთების მიხედვით გამოიანგარიშებს საგადასახადო ორგანო". ამ გამოანგარიშების უზრუნველსაყოფად გადასახადის გადამხდელს ევალება "საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს ქონების გადასახადის დეკლარაცია და მასში ასახოს მხოლოდ დასაბეგრი ქონების დასახელება და აღწერილობა, უძრავი ქონების (გარდა მიწისა) ღირებულება და შეღავათი, რომლის მიხედვითაც საგადასახადო ორგანოები უზრუნველყოფენ საგადასახადო ვალდებულების განსაზღვრას".

როგორც ვხედავთ, მომხდარი ცვლილება ძალიან არსებითია, განსაკუთრებით მათთვის, რომელთაც არასტანდარტული საცხოვრებელი სახლები და აგარაკები აქვთ, რადგან შესაბამისი უფლებით აღჭურვილი საგადასახადო ორგანო მათ ღირებულებას, სავარაუდოდ, შესაძლებლობის ფარგლებში მაქსიმალური ოდენობით განსაზღვრავს. ეს, ხშირ შემთხვევაში, შეიძლება არასამართლიანი აღმოჩნდეს, რადგან ერთი და იმავე რაიონშიც კი საცხოვრებელი სახლის ღირებულება შეიძლება საგრძნობლად მერყეობდეს არა მხოლოდ სახლის ავარიულობისა და კეთილმოწყობის მიხედვით, არამედ ისეთი სხვადასხვა ფაქტორების მიხედვითაც, როგორიც არის შიდა დაპროექტება, კომერციული მიზნებისათვის გამოყენების მიზანშეწონილობა, ხედი და ა.შ. ამიტომ უძრავი ქონების (გარდა ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებული ქონებისა) გადასახადის გადამხდელ ფიზიკურ პირებს ვურჩევთ საგადასახადო ორგანოსათვის წარდგენილ ქონების გადასახადის დეკლარაციაში დაწვრილებით მიუთითონ ყველა ის გარემოება, რომელმაც შეიძლება დასაბეგრი ობიექტის შეფასებითი ღირებულების შემცირებაზე იმოქმედოს.

ასევე, ძალიან მნიშვნელოვანია სსკ 275-ე მუხლის მე-14 ნაწილი, რომლის მიხედვით, ფიზიკურ პირს შეუძლია არ წარადგინოს ქონების გადასახადის დეკლარაცია 272-ე მუხლის მე-4 ნაწილის “ა” ქვეპუნქტითა და მე-6 ნაწილით განსაზღვრულ დაბეგვრის ობიექტებზე, ანუ უძრავ ქონებაზე (გარდა ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებული ქონებისა) და მიწის ნაკვეთებზე, შემდეგ შემთხვევებში:

თუ “ა) ამ კოდექსის 276-ე მუხლის გათვალისწინებით მას საგადასახადო პერიოდის მიხედვით (იგულისხმება საგადასახადო შეღავათები) საგადასახადო ვალდებულება არ წარმოეშობა;

ბ) საანგარიშო წლის წინა პერიოდის მიხედვით ქონების გადასახადის დეკლარაცია წარმოდგენილია ან დარიცხულია საგადასახადო ორგანოს მიერ და მომდევნო საანგარიშო პერიოდის მიხედვით არ ხდება დაბეგვრის ობიექტის რაოდენობრივი და ხარისხობრივი ცვლილება. ამ შემთხვევაში ითვლება, რომ გადასახადის გადამხდელმა განახორციელა საგადასახადო ანგარიშგება, ხოლო საგადასახადო ორგანომ გადამხდელს წარუდგინა “საგადასახადო მოთხოვნა”, რომლის მიხედვითაც საგადასახადო ვალდებულება შესაბამისი პერიოდის მიხედვით ბოლო დეკლარირებულის (დარიცხულის) ტოლია. ამასთანავე, თუ დეკლარირება შემდგომში განხორციელდება აღნიშნული პერიოდების მიხედვით, იგი ჩაითვლება შესწორებულ დეკლარაციად”.

ბოლო დებულებასთან დაკავშირებით შევნიშნავთ, რომ როგორც ზოგი ჭირი მარგებელია, ასევე ხანდახან ზოგიერთი შეღავათი მავნე შეიძლება აღმოჩნდეს. კერძოდ, თუ თქვენ გასულ წელს უძრავ ქონებაზე საგადასახადო დეკლარაცია წარადგინეთ, ხოლო მიმდინარე წელს ეს გადასახადი აღარ გეკუთვნით (აღარ გაქვთ დაბეგვრის ობიექტი ანდა გეკუთვნით საგადასახადო შეღავათი) ან გეკუთვნით ნაკლები ოდენობით, მაშინ უძრავ ქონებაზე გადასახადის დეკლარაცია აუცილებლად უნდა წარადგინოთ! წინააღმდეგ შემთხვევაში ქონების გადასახადი ავტომატურად დაგერიცხებათ გადასახდელად წინა წლის ქონების გადასახადის ოდენობით.

დაბოლოს, კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი სიახლე ქონების გადასახადის დეკლარირებასთან დაკავშირებით, რომელიც შემოღებულია 2006 წლის ბოლოს და უნდა ამოქმედდეს 2007 წლის 1 იანვრიდან:

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის ერთი წლის წინანდელი რედაქციით, ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს მათ საკუთრებაში, კანონით გათვალისწინებულ სარგებლობაში ან ფაქტობრივ მფლობელობაში არსებულ მიწაზე ქონების გადასახადის დეკლარირება არ ევალებოდათ. ახლა კი სსკ 275-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით განისაზღვრა, რომ დაბეგვრის ამ ობიექტებზე, რომლებიც მითითებულია სსკ 272-ე მუხლის მე-6 ნაწილში, ფიზიკური პირები “ქონების გადასახადის დეკლარაციას საგადასახადო წლის 1 მაისამდე წარადგენენ საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით, მისი არარსებობის შემთხვევაში - საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით”, ხოლო ქონების გადასახადის სხვა გადამხდელები - “ქონების გადასახადის დეკლარაციას საგადასახადო წლის 1 აპრილამდე წარადგენენ საგადასახადო ორგანოში საგადასახადო აღრიცხვის ადგილის მიხედვით”.

აქვე ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ სსკ 281-ე მუხლში “გარდამავალი დებულებანი” დამატებული მე-16 ნაწილის თანახმად, ფიზიკურ პირებს 2007 წელს დაბეგვრის ამ ობიექტის (ანუ მიწის) მიხედვით შეუძლიათ არ წარადგინონ ქონების გადასახადის დეკლარაცია და მათ ამისათვის სსკ 131-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა არ დაეკისრებათ. ასეთ შემთხვევაში მათ საგადასახადო ვალდებულებებს განსაზღვრავენ საგადასახადო ორგანოები ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებისა და საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს შესაბამისი სარეგისტრაციო სამსახურების მიერ წარმოდგენილი მონაცემების საფუძველზე.

რაც შეეხება იურიდიულ პირებს, იქიდან გამომდინარე, რომ აღნიშნული 275-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი ძალაშია 2007 წლის 1 იანვრიდან და ის დეკლარირების წესებს შეეხება, მათ უკვე სულ მალე, 2007 წლის 1 აპრილამდე მოუწევთ მიწაზე ქონების გადასახადის დეკლარაციის წარდგენა! თუმცა, ჯერჯერობით გაუგებარია, რა ფორმით უნდა შეასრულონ იურიდიულმა პირებმა ეს ვალდებულება, რადგან ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაციის არსებული ფორმა არ არის გათვალისწინებული მიწაზე ქონების გადასახადის დეკლარირებისათვის, რაც თავად ამ დეკლარაციის სათაურიდანვე ჩანს. ასევე, არ არის ნათელი ისეთი თითქოსდა ტრივიალური რამ, თუ რომელი წლის გადასახადის დეკლარირებას ახდენს იურიდიული პირი - მიმდინარე თუ გასული წლის? ერთის მხრივ, მან მიწაზე ქონების გადასახადის დეკლარაცია უნდა წარადგინოს “საგადასახადო წლის” 1 აპრილამდე და არა საგადასახადო წლის მომდევნო წლის 1 აპრილამდე, ამიტომ თითქოს ეს იმ წლის გადასახადია, როდესაც მოხდა დეკლარაციის წარდგენა, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში (ვინაიდან საგადასახადო წელი ჯერ დამთავრებული არ არის), შეუძლებელი ხდება სსკ 274-ე მუხლის მე 2 ნაწილის დებულების გამოყენება, რომელშიც აღნიშნულია, რომ თუ კოდექსის 272-ე მუხლის მე-6 ნაწილით განსაზღვრული “დასაბეგრი ქონება შეძენილი, რეალიზებული (გასხვისებული ან განადგურებული) ან შეძენილი და რეალიზებული (გასხვისებული ან განადგურებული) იქნა კალენდარული წლის დაწყების შემდეგ, ამ წელს საგადასახადო პერიოდი ამ ქონების გადასახადზე განისაზღვრება გადასახადის გადამხდელის საკუთრებაში ქონების ყოფნის დროის პროპორციულად”. უნდა ვივარაუდოთ, რომ მიწაზე ქონების გადასახადის გამოანგარიშების ინსტრუქცია და შესაბამისი დეკლარაციის ფორმა უახლოეს დროში იქნება შემუშავებული და დამტკიცებული საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ, რითაც ნათელი მოეფინება ჩვენს მიერ დასმულ საკითხებს.

მიწაზე ქონების გადასახადის გადახდა როგორც ფიზიკურ, ასევე იურიდიულ პირებს დაეკისრებათ საგადასახადო წლის 15 ნოემბრამდე, სსკ 275-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად (და არა ორ ნაწილად, 15 აგვისტომდე და 15 ნოემბრამდე, როგორც ეს ადრე ხდებოდა).

გამოვთქვამთ იმედს, ამ სტატიის გაცნობის შემდეგ მკითხველთათვის გასაგები გახდება იმ ფუნდამენტური ცვლილებების არსი, რაც ქონების გადასახადით დაბეგვრისა და დეკლარირების წესებმა ბოლო ერთი წლის განმავლობაში განიცადა.

გიორგი ცერცვაძე

გაგრძელება შემდეგ ნომერში