ამ რუბრიკით ჟურნალში ქვეყნდება პასუხები ჩვენი მკითხველების იმ შეკითხვებზე, რომლებიც ბუღალტრულ აღრიცხვას, საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობასა და სამოქალაქო სამართალს შეეხება. დასმულ შეკითხვებზე პასუხს გასცემენ შპს "ააფ-მენეჯმენტი"-ს მენეჯერები, შპს აუდიტური კომპანია "ააფ კონსალტინგი"-ს აუდიტორები, საქართველოს სხვა წამყვანი საკონსულტაციო ფირმების სპეციალისტები.

შეკითხვები მიიღება წერილობითი სახით, ფოსტით, ელექტრონული ფოსტით, ფაქსით ან სხვა საშუალებით. უშუალოდ რედაქციიდან ჟურნალის ხელმომწერებს შეუძლიათ შეკითხვით მოგვმართონ ტელეფონის მეშვეობითაც. ანონიმური შეკითხვები მიღებული არ იქნება! თუმცა შეკითხვის ავტორთა ვინაობა ჟურნალში არ გამოქვეყნდება.

შეკითხვები მიიღება ელექტრონული ფოსტით: aaf@geo.net.ge  ან ტელ/ფაქსით: 39-33-50.

ხელმომწერთა შეკითხვებისათვის ტელ.: 39-33-46, 39-33-47.

წინამდებარე ნომერში მკითხველთა შეკითხვებს პასუხობს შპს აუდიტური კონცერნი "ცოდნისა"-ს მმართველი პარტნიორი, შპს "ააფ-მენეჯმენტი"-ს გენერალური დირექტორი გელა ჩადუნელი.
 
კითხვა: შპს "Xქალაქწყალის" პროდუქციის მომხმარებელ აბონენტთა შორის *** მინის ტარის ქარხანა ერთ-ერთ უდიდეს ორგანიზაციას წარმოადგენდა. დღეისათვის ეს ორგანიზაცია გადაკეთებულია სს "Xქალაქის მინის ტარად", რომელიც პროდუქციას წლების განმავლობაში არ აწარმოებს და ამდენად მის მიერ თვის განმავლობაში მოხმარებული წყლის ოდენობა ორ ათეულ კუბურ მეტრს არ აღემატება.

დღეისათვის შპს "Xქალაქწყალი" აბონენტებთან ურთიერთობაში ხელმძღვანელობს კალკულაციაზე დაყრდნობით X ქალაქის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს მიერ 2007 წლის 6 თებერვალს მიღებული #50 დადგენილების მიხედვით, რომლის 1.3 მუხლის თანახმად, წყლის ფასების სატარიფო განაკვეთი განსაზღვრულია "კერძო სამართლის იურიდიულ პირებზე 1 კუბ. მ. 3,23 ლარი"-ს ოდენობით.

"Xქალაქის მინის ტარის" ხელმძღვანელობამ მიმართა წერილით X რაიონული საკრებულოს თავმჯდომარეს, სადაც დაჟინებით მოითხოვს, რომ მისთვის "როგორც შპს "Xქალაქწყალის" პირდაპირი, განმხოლოებული ორგანიზაციისთვის" დადგინდეს სასმელ-სამეურნეო წყალზე ინდივიდუალური ტარიფი.

რას ნიშნავს ცნება "პირდაპირი, განმხოლოებული, დამოუკიდებელი ორგანიზაცია" და რამდენად დასაშვებია მათზე შეღავათიანი ინდივიდუალური ტარიფის დადგენა ჩვენი ორი საწარმოს ურთიერთობის დარეგულირებისათვის?

პასუხი: როგორც ჩანს, "პირდაპირი, განმხოლოებული, დამოუკიდებელი ორგანიზაცია" ნიშნავს იმას, რომ ამ ორგანიზაციისათვის წყლის მიწოდება არ არის დაკავშირებული სხვა მომხმარებლებთან, რაც გამორიცხავს მათგან წყლის შესაძლო დატაცებას. გარდა ამისა, წყლის საფასურის გადაუხდელობის შემთხვევაში სს "Xქალაქის მინის ტარას" შეიძლება შეუწყდეს წყლის მიწოდება სხვა მომხმარებლების დაზარალების გარეშე.

რაც შეეხება მისთვის შეღავათიანი ინდივიდუალური ტარიფის დადგენას, ვინაიდან თქვენი  შპს სახელმწიფოს წილობრივი მონაწილეობით არის შექმნილი და Xქალაქის მუნიციპალიტეტს ექვემდებარებით, ამიტომ ასეთი ტარიფის როგორც გამონაკლისის დაწესება დასაშვებია, თუ შესაბამის ნებართვას მიიღებთ ზემდგომი მაკონტროლებელი ორგანოდან.

კითხვა: შპს X-მა გადარიცხა ბიუჯეტის თანხა 120 000 ლარი, აქედან ნავაჭრი თებერვალში 119 000 ლარია. როგორ მოვიქცეთ დარჩენილი თანხის დასაფარად?

პასუხი: შეკითხვა გაუგებრად არის დასმული. შესაძლოა, მკითხველი გულისხმობს იმას, თუ  რა გზით აჩვენოს განსხვავების - 1000 ლარის შემოსვლა კომპანიის სალაროში ან საბანკო  ანგარიშზე. ეს შეიძლება მოხდეს ან სესხის გაფორმებით, ან, თუ საწარმო შპს-ს წარმოადგენს, დამფუძნებელთა მიერ დამატებითი შენატანების მეშვეობით, "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის 46.7 მუხლის თანახმად.

კითხვა: ამხანაგობა, რომლის დამფუძნებლებია ერთი შპს და რამდენიმე ფიზიკური პირი, ახორციელებს მრავალბინიანი კორპუსის მშენებლობას. ფიზიკური პირების შენატანს ამხანაგობაში (ამხანაგობის წესდების მიხედვით) წარმოადგენს მიწა და თავიანთი ძველი სახლები, რომელთა ნაცვლად უნდა აშენდეს ახალი კორპუსი, ხოლო შპს-ს შენატანს - მთლიანი სამშენებლო ხარჯები და ის საკომპენსაციო თანხები, რომლებსაც მიიღებენ ფიზიკური პირები ამხანაგობისაგან საკომპენსაციოდ (ბინის დაქირავებისათვის). როდესაც კორპუსის მშენებლობა დასრულდება, ყველა მიიღებს ბინების განსაზღვრულ რაოდენობას და ამხანაგობაც დაიშლება. როგორ დაიბეგრებიან ამხანაგობის წევრი პირები ამხანაგობის დაშლის შემდეგ, ჩართავენ თუ არა თავიანთ ერთობლივ შემოსავალში ამხანაგობიდან მიღებულ სარგებელს (ბინების ღირებულებას მინუს შენატანი)? ასევე გვაინტერესებს, ამხანაგობამ დაშლამდე უნდა წარადგინოს თუ არა მოგების საგადასახადო დეკლარაცია და შესაბამისად გადაიხადოს მოგების გადასახადი?

პასუხი: ამ ფორმით ამხანაგობის შექმნის შემთხვევაში ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონება (მიწა და ძველი ნაგებობა) იცვლება მის წილზე ამ ამხანაგობაში, რაც საჭიროებს შესაბამისი ცვლილების შეტანას საჯარო რეესტრში, ამასთან, ამ ამხანაგობაში წილის საბაზრო ღირებულება მეტია მისი შენატანის საბაზრო ღირებულებაზე. საგადასახადო მიზნებისათვის, ადგილი აქვს ფიზიკური პირების მიერ უძრავი ქონების გასხვისებას. ფიზიკური პირები უნდა დაიბეგრონ სწორედ ასეთი გადარეგისტრირების მომენტში საშემოსავლო გადასახადით 12%-ის ოდენობით გასხვისებული ქონების სანაცვლოდ მიღებული წილის საბაზრო ოდენობიდან გამომდინარე წარმოშობილი ნამეტიდან, თუმცა სავარაუდოა, რომ მათზე გავრცელდება სსკ 168-ე მუხლით განსაზღვრული შეღავათი, თუ საკუთრებაშეცვლილი (გადარეგისტრირებული) უძრავი ქონება მანამდე იმყოფებოდა მათ საკუთრებაში 2 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. რაც შეეხება ამხანაგობის სახელით მათზე გადახდილ საკომპენსაციო თანხებს ბინის დაქირავებისათვის, მათი საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის, ვინაიდან ეს თანხები გადახდის წყაროსთან არ იბეგრება, ფიზიკურმა პირებმა საგადასახადო ორგანოს საანგარიშო წლის მომდევნო წლის 1 აპრილამდე უნდა წარუდგინონ საშემოსავლო გადასახადის წლიური დეკლარაცია.

თუ ფიზიკურ პირთა მიერ ამხანაგობაში შეტანილი შენატანები გადარეგისტრირდა ამხანაგობის სახელზე, მაშინ ამხანაგობის დაშლის შემდეგ (თუ მანამდე არ მოხდა მასში დამატებითი სახსრების ინვესტირება) მოგების ან საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი არ წარმოიშობა. ამხანაგობა მოგების გადასახადის გადამხდელს არ წარმოადგენს, მას დასაბეგრი მოგება რომც წარმოექმნას (მაგალითად, ეს შეიძლება მოხდეს, თუ ამხანაგობას ჰქონდა ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული შემოსავლები), რადგან სსკ 206-ე მუხლის მიხედვით, "იურიდიული პირის დაფუძნების გარეშე ერთზე მეტი პირის საკუთრების ბაზაზე ამხანაგობის ან სხვა წარმონაქმნების ერთობლივი ფლობის (თანამფლობელობის) შემთხვევაში დასაბეგრი მოგება (შემოსავალი) მიეკუთვნება მათ მფლობელებს წილის შესაბამისად და ჩაირთვება მათ ერთობლივ შემოსავალში". ამხანაგობამ შეიძლება წარადგინოს მოგების გადასახადის დეკლარაცია ეკონომიკური საქმიანობის არსებობის შემთხვევაში მხოლოდ მიღებული შემოსავლების და ხარჯების გაშიფვრისა და დამფუძნებლებზე მიკუთვნებული შემოსავლების განაწილების ჩვენების მიზნით. ასეთ საგადასახადო დეკლარაციაში, თუ მას ამხანაგობა წარადგენს, საბოლოო ფინანსური შედეგი უნდა იყოს 0-ის ტოლი, რადგან ამხანაგობის მხრიდან მის დამფუძნებლებზე მიკუთვნებული მოგება (შემოსავალი) ხარჯად უნდა იქნეს ნაჩვენები.

კითხვა: ქონების (შენობის) საწყისი ღირებულება შეადგენს 100 ლარს 1 კვ.მ-ზე. აუდიტის დასკვნის საფუძველზე შეფასდა ქონება (შენობა) კვ.მ. საბაზრო  ღირებულებით, რამაც შეადგინა 150 ლარი.
 
1) რა ბუღალტრული გატარება მიეცემა აფასების სხვაობას 50 ლარს?

2) რა გადასახადებით დაიბეგრება 150 ლარის ქონება (შენობა)?

3) ქონების (შენობის) 200 ლარად გაყიდვის შემთხვევაში რა გადასახადებით დაიბეგრება (როცა იურიდიული პირი ყიდის) და გაანგარიშება მოგების გადასახადით დაბეგვრისა როგორ მოხდება?

პასუხი: 1) ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისით, ძირითადი საშუალებების აფასების თანხა წარმოადგენს ძირითადი საშუალებების გადაფასების რეზერვს. ბუღალტრულ ჩანაწერს აქვს სახე: დ-ტი 21xx კ-ტი 5420.

2) საგადასახადო აღრიცხვის თვალსაზრისით, სსკ 176-ე მუხლის 1-ლი ნაწილისა და შემოსავლის განმარტებიდან გამომდინარე, ძირითადი საშუალებების აფასების თანხა (თუ შესაბამისი ბუღალტრული გატარება გატარებულია) მოგების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის ჩართული უნდა იქნეს საწარმოს დასაბეგრ ერთობლივ შემოსავალში, რადგან ის ზრდის საწარმოს წმინდა აქტივებს. აფასება დღგ-ით დასაბეგრ ოპერაციას არ წარმოადგენს.

3) აფასებული შენობის 200 ლარად (1 კვ.მ-ზე გადაანგარიშებით) გაყიდვის შემთხვევაში (თუ ეს თანხა დღგ-ს არ მოიცავს), ვინაიდან 150-100=50 ლარი უკვე იყო ჩართული მოგების გადასახადით დასაბეგრ ერთობლივ შემოსავალში, ერთობლივ შემოსავალში დამატებით უნდა ჩაირთოს 200-150=50 ლარი. თუ შენობის გამყიდველი დღგ-ის გადამხდელს წარმოადგენს და 200 ლარი მოიცავს დღგ-ს, მაშინ გადასახდელი დღგ იქნება 200/1,18*0,18=30.51 ლარი, ხოლო ერთობლივ შემოსავალში მოგების გადასახადის დაბეგვრის მიზნებისათვის დამატებით უნდა ჩაირთოს 169.49-150=19.49 ლარი.

კითხვა: საწარმომ წარადგინა დღგ-ის დეკლარაცია. წარდგენიდან ერთი თვის შემდეგ თვითონვე აღმოაჩინა შეცდომა - ჩათვლებში არასწორად ჰქონდა ჩართული 45 დღეზე უფრო ადრე გამოწერილი ანგარიშ-ფაქტურა. საგადასახადო კოდექსის 97-ე მუხლის შესაბამისად მას უფლება აქვს წარადგინოს შესწორებული დეკლარაცია. დაჯარიმდება თუ არა სსკ-ის 138-ე მუხლით "გადასახადის არასწორი ჩათვლა ან დაბრუნება"?

პასუხი: იმ შემთხვევაში, თუ კამერალური შემოწმებით დღგ-ის არასწორად ჩათვლის ფაქტი უკვე აღმოჩენილია, მაშინ, სავარაუდოდ, სსკ 138-ე მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმას ვერ გადაურჩებით. თუ ჯერ შეცდომა შემჩნეული არ არის და ჯარიმა არ დაგრიცხვიათ, სასწრაფოდ ჩააბარეთ დღგ-ის დაზუსტებული დეკლარაცია, რისი უფლებაც სსკ 97-ე მუხლის მიხედვით გაქვთ მონიჭებული.

კითხვა: შპს ახორციელებს საქონლის იმპორტს შემდგომი რეალიზაციის მიზნით. როგორც ახალი საგადასახადო კოდექსის 211-ე მუხლი მიგვითითებს, საბაჟო მოსაკრებელი და საბაჟო გადასახადი არ ჩაირთვება მის თვითღირებულებაში (ფინანსური აღრიცხვის მიზნებით - ჩაირთვება). გთხოვთ გვიპასუხოთ, საგადასახადო მიზნებისათვის საბაჟო გადასახადი და მოსაკრებელი მიეკუთვნება თუ არა იმავე პერიოდის ხარჯებს, რა პერიოდშიც მოხდა საქონლის განბაჟება თუ გამოიქვითება რეალიზებული პროდუქციის პროპორციულად?

პასუხი: სსკ 211-ე მუხლში "აქტივების ღირებულება" მართლაც აღნიშნულია, რომ აქტივების ღირებულებაში არ შეიტანება გადახდილი მოსაკრებელი ან/და საბაჟო გადასახადი, მაგრამ ჩვენ მიგვაჩნია, რომ ეს მუხლი შეეხება მხოლოდ გრძელვადიან აქტივებს, რადგან სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღრიცხვის წესი განსაზღვრულია სსკ 208-ე (და არა 211-ე) მუხლით. გარდა ამისა, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-12 მუხლის 42-ე ნაწილის მიხედვით, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები განმარტებულია ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით, ბასს 2 "სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების" მე-11 მუხლის თანახმად კი "სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შეძენის დანახარჯები მოიცავს: მათი შეძენის (ნასყიდობის) ფასს, საიმპორტო საბაჟო გადასახადს და სხვა გადასახადებს (გარდა იმ გადასახადებისა, რომლებიც საგადასახადო ორგანოებმა საწარმოს უნდა დაუბრუნოს), სატრანსპორტო, დამზადების ხარჯებს და, საერთოდ, იმ დანახარჯებს, რომლებიც უშუალოდ არის დაკავშირებული მზა პროდუქციის, ნედლეულის, მასალებისა და მომსახურების შეძენასთან".

აღნიშნულიდან გამომდინარე, საგადასახადო მიზნებისათვის საბაჟო გადასახადი და მოსაკრებელი უნდა მიეკუთვნოს იმპორტირებული საქონლის თვითღირებულებას და შესაბამისად მისი გამოქვითვა დასაბეგრი შემოსავლიდან მოხდება საქონლის რეალიზაციის პროპორციულად.

კითხვა: იმ შემთხვევაში, როდესაც საბაჟო დეკლარაციაში აღიარებული საქონლის ღირებულება განსხვავდება ინვოისის ღირებულებისაგან, რომელი ღირებულებით ავიღოთ საქონელი შემოსავალზე და სად ავსახოთ ბუღალტრულად ფასთასხვაობა?

პასუხი: ერთმნიშვნელოვნად შეიძლება ითქვას, რომ საქონლის ბუღალტრულ აღრიცხვაში ასახვისას უნდა იხელმძღვანელოთ მისი საინვოისო ღირებულებით. საბაჟო დეკლარაციაში მითითებული თანხა წარმოადგენს ამ საქონლის საბაჟო ღირებულებას, რომელსაც განსაზღვრავს საბაჟო ორგანო და გამოიყენება საბაჟო გადასახდელების გამოსაანგარიშებლად. საქონლის საბაჟო ღირებულების განსაზღვრის წესებიდან გამომდინარე, ის შეიძლება ცალკეულ შემთხვევებში არ ემთხვეოდეს მის საინვოისო ღირებულებას. საქონელი ბალანსზე აისახება შემდეგი თანხით: საინვოისო ღირებულება + იმპორტთან უშუალოდ დაკავშირებული ხარჯები + საბაჟო დეკლარაციის მიხედვით დარიცხული გადასახადები (გარდა საბაჟო დღგ-ისა და აქციზისა, თუ ისინი უნდა ჩაითვალოს საქონლის იმპორტიორმა). ამგვარად, არანაირი "ფასთასხვაობა" არ წარმოიშობა.

კითხვა: ეკუთვნით თუ არა მოგების გადასახადისა და ქონების გადასახადის წლიური დეკლარაციის წარდგენა იუსტიციის სამინისტროს მიერ რეგისტრირებულ არასამთავრობო ორგანიზაციებს, რომლებიც შექმნილი არ არიან "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის შესაბამისად?

პასუხი: იუსტიციის სამინისტროს მიერ რეგისტრირებული არასამთავრობო ორგანიზაციები (კავშირები, ფონდები, გაერთიანებები...), რომლებიც შექმნილი არ არიან "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის შესაბამისად, სსკ 30-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით მოცემული განმარტების მიხედვით წარმოადგენენ ორგანიზაციებს. ორგანიზაციები კი, თუ ისინი არ ეწევიან ეკონომიკურ საქმიანობას, გათავისუფლებული არიან როგორც მოგების, ასევე ქონების გადასახადებისაგან სსკ 172-ე მუხლის "ა" პუნქტისა და 276-ე მუხლის 1-"ზ" პუნქტის თანახმად. გადასახადისაგან გათავისუფლება ნიშნავს გადასახადის დეკლარირებისაგან გათავისუფლებასაც.

ამგვარად, თუ თქვენი ორგანიზაცია ეკონომიკურ საქმიანობას არ ეწევა, მაშინ არც მოგებისა და ქონების გადასახადების ყოველწლიური დეკლარაციების წარდგენა არ გევალებათ. თუმცა, რეკომენდაციას ვიძლევით, ამის შესახებ (რომ ორგანიზაციაში საანგარიშო წლის მანძილზე ეკონომიკური საქმიანობის ფაქტს ადგილი არ ჰქონია) წერილობით აცნობოთ საგადასახადო ორგანოს.

კითხვა: ვართ აღრიცხვაზე აქციზის გადამხდელთა საგადასახადო ინსპექციაში. გვაქვს ჩამოსასხმელ ხაზთან განლაგებული ბოთლში ჩამოსხმული ღვინო, ეტიკეტით, საცობით, ჩაჩით. ჩამოსხმული ღვინო განსაზღვრულია საექსპორტოდ. შიდა ბაზარზე რეალიზაციას არ ვახდენთ. ველოდებით საზღვარგარეთიდან აქციზურ მარკებს.
 
გვაქვს თუ არა უფლება ბოთლში ჩამოსხმული პროდუქციის შენახვის და ამ შენახვით (სანამ საზღვარგარეთიდან მივიღებთ აქციზურ მარკებს) ვარღვევთ თუ არა მარკირებასთან დაკავშირებულ რაიმე კანონს? რეალიზაცია დღემდე არ გაგვაჩნია. გთხოვთ, მოგვცეთ განმარტება, რაზე შეიძლება შემოგვედავოს საგადასახადო ინსპექტორი.

პასუხი: სსკ 263-ე მუხლის 1-ლ ნაწილში, სადაც მითითებულია, თუ რა საქონელი ექვემდებარება აქციზური საქონლის სავალდებულო მარკირებას, აღნიშნულია, რომ ეს უნდა მოხდეს "აქციზით დასაბეგრი ოპერაციის (გარდა ექსპორტისა)" განხორციელებამდე. თუ ჩამოსხმული ღვინო საექსპორტო ბაზრისთვის არის განკუთვნილი, მაშინ ის ან უნდა იყოს უეტიკეტო - თუ არ არის ცნობილი, რომელი ბაზრისთვის არის ის განკუთვნილი (ასეთ შემთხვევაში ის დაუმთავრებელ პროდუქციად ითვლება), ანდა დაკრულ ეტიკეტზე აღნიშნული უნდა იყოს შესაბამისი საექსპორტო ქვეყანა. თუ ეს პირობა დაცულია, აქციზური საქონლის მარკირების წესი დარღვეული არ არის.
 
კითხვა: 2005-2006 წლებში ვაწარმოებდით სოფლის მეურნეობის სამუშაოებს - ხვნა-თესვა, მიწის კულტივაცია, სასუქის შეტანა, ვენახის გასხვლა, ატმის ბაღების მოვლა - ანუ სუფთა სოფლის მეურნეობის სამუშაოებს 100 ჰექტარ ფართობზე. წლის განმავლობაში ამ სამუშაოებზე გაცემულ ხელფასებზე არ დაგვიკავებია სოციალური გადასახადი, რადგანაც ვთვლით, რომ ხელფასები მოხმარდა ღვინის გადამუშავებამდე შესრულებულ სამუშაოებს და ვისარგებლეთ შეღავათით საგადასახადო კოდექსის 270-ე მუხლის "ზ" პუნქტის თანახმად - სოციალური გადასახადიდან გათავისუფლება გადამუშავებამდე შესრულებულ სამუშაოებზე გაცემულ ხელფასებზე.
 
2005-2006 წლებში მოვახდინეთ პირველადი მიწოდება კონტრაქტორ ფირმებზე, რომლებმაც გადაგვიმუშავა 72000 კგ ყურძენი და მივიღეთ 2900 დკლ ღვინო/მასალა. გადამუშავება შეასრულა კონტრაქტორმა ფირმამ. ასე რომ, ყურძნის ღვინოდ გადამუშავებაზე ჩვენ ხელფასი არ გაგვიცია. გადამუშავებამდე პირველადი მიწოდებით, ანუ სოფლის მეურნეობის სამუშაოებზე (ხვნა, მიწის კულტივაცია, ვენახის მოვლა, ხეხილის მოვლა, შეწამვლა) გაცემულ ხელფასებზე არ დავარიცხეთ სოციალური გადასახადი. გთხოვთ ჩვენი მოქმედების სისწორის განმარტებას. რეალიზაცია დღემდე არ გაგვაჩნია.

პასუხი: თქვენი მოქმედება ნაწილობრივ სწორი არ არის. ყოველ შემთხვევაში, ძალიან დიდია დავის წარმოშობის ალბათობა საგადასახადო რევიზიის დროს. საქმე ისაა, რომ სსკ 270-ე მუხლით დადგენილი შეღავათი შემდეგი შინაარსისა: სოციალური გადასახადისაგან 2008 წლის 1 იანვრამდე გათავისუფლებულია "სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული და საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის სამრეწველო გადამამუშავებამდე (სასაქონლო კოდის შეცვლამდე) პირველადი მიწოდებით დაკავებული პირის მიერ აღნიშნულ საქმიანობაში დაქირავებულისათვის გადახდილი ანაზღაურება, თუ კალენდარული წლის განმავლობაში დამქირავებლის მიერ ამ მიწოდებით მიღებული შემოსავალი არ აღემატება 100 000 ლარს".

როგორც ვხედავთ, ეს შეღავათი ეკუთვნით იმ პირებს, რომელთა საქმიანობაა სოფლის მეურნეობის პროდუქციის პირველადი მიწოდება მათ გადამუშავებამდე. ვინაიდან თქვენ მოახდინეთ ყურძნის დაწურვა, ამიტომ ამ პროდუქციის მოყვანის ნაწილში თქვენ საგადასახადო შეღავათის გამოყენების უფლება დაკარგეთ. თუმცა, შეგიძლიათ კვლავინდებურად ისარგებლოთ აღნიშნული შეღავათით თქვენი საქმიანობის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება ატმისა და სხვა ხეხილის (გარდა ყურძნისა) მოვლა-მოყვანას. ამ მიზნით, უნდა მოახდინოთ თქვენს ბუღალტრულ აღრიცხვაში ვენახის მოვლასა და ყურძნის მოყვანაზე დარიცხული ხელფასების გამიჯვნა სოფლის მეურნეობის სხვა პროდუქციის მოყვანაზე დარიცხული ხელფასებისაგან.

კითხვა: მოსახლეობისგან მოვახდინეთ ღვინო/მასალის შესყიდვა (2 წლის ღვინო/მასალა). გლეხებზე გაცემული ნასყიდობის თანხიდან უნდა დაკავებულიყო თუ არა საშემოსავლო გადასახადი და დაუკავებლობის შემთხვევაში რა პასუხისმგებლობა გვეკისრება?

პასუხი: ფიზიკური პირებისაგან ნებისმიერი სახის მატერიალური აქტივის შესყიდვისას მისთვის გადახდილი თანხებიდან საშემოსავლო გადასახადის დაკავება თქვენ არ გევალებათ. თქვენგან მოითხოვება, რომ სრულად იყოს გაშიფრული მომხდარი სამეურნეო ოპერაცია, მათ შორის - დაფიქსირებული იყოს საქონლის გამყიდველი ფიზიკური პირის გვარი, სახელი, მისამართი და საპასპორტო მონაცემები. მატერიალური აქტივების რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავლის დეკლარირება და მისგან საშემოსავლო გადასახადის გადახდა (თუ ოპერაციაზე საგადასახადო შეღავათი არ ვრცელდება) ეკისრება მის გამყიდველ ფიზიკურ პირს. მეტიც, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, რადგან ღვინო გამყიდველი ფიზიკური პირის მიერ წარმოებული აქციზური საქონელია, ის ვალდებულია დარეგისტრირდეს დღგ-ის გადამხდელად სსკ 221-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ბ" ნაწილის მიხედვით და გადაიხადოს დღგ და აქციზი მიღებული თანხიდან!

კითხვა: 1) შპს "X"-მა გაიმარჯვა აუქციონში და მიიღო ათწლიანი თევზჭერის ლიცენზია, რომლის საერთო ღირებულებაა 2 000 000 ლარი, ვადა არის 2006-20015 წწ., ყოველწლიურად 15 775 ტონა თევზის დაჭერის უფლებით. გარემოს დაცვის სამინისტროს მიერ დამტკიცებულია გრაფიკი თანხის გადახდის, კერძოდ 200 000 ლარი შეტანილი იყო აუქციონის დაწყებამდე, დანარჩენი 1 800 000 ლარი შესატანია 2007 წელს, მიუხედავად იმისა, რომ ლიცენზია 10-წლიანია;

რა თანხით უნდა მიეკუთვნოს ხარჯს და როდის ლიცენზიის საფასური - საგადასახადო კუთხით? (ჩემი პასუხი - ყოველ წელს 200 000 ლარი, დაწყებული 2006 წლიდან, მიუხედავად იმისა, რომ ლიცენზია ავიღე 8/XII-ს. ის ხომ მოიცავს 2006-2015 წლებს).

2) იგივე "X" საზოგადოებას ლიცენზიის გაცემამდე გადაახდევინეს ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის რესურსი 15 775 ტ-ზე - 410 850 ლარი, ეს მოსაკრებელი ეკუთვნის 2006-2007 წწ. თევზჭერის სეზონს. სეზონი კანონმდებლობით არის განსაზღვრული.

როგორ ჩამოიწერება მოსაკრებლის თანხა და მიეკუთვნება ხარჯებს საგადასახადო კუთხით - ფაქტიურად დაჭერილი თევზის რაოდენობიდან თუ თევზჭერის სეზონის ვადიდან გამომდინარე?

2006-2007 წწ. მოსაკრებელი არის 410 850 ლარი - 15 775 ტონაზე;
მ.შ. 2006 წელს დავიჭირე - 1 000 ტონა; 2007 წელს დავიჭირე - 3 000 ტონა.

მოსაკრებელი არ მიბრუნდება და არც მეთვლება სხვა გადასახადში, სახელმწიფო გვავალებს, დავიჭერთ თუ არა 15 775 ტონას - მოსაკრებელი და ლიცენზიის საფასური გადავიხადოთ.

პასუხი: 1) თქვენი პასუხი სწორია - ყოველი საგადასახადო წლის ბოლოს, 10 წლის განმავლობაში, თქვენ გამოქვითავთ დასაბეგრი შემოსავლიდან თევზჭერის ლიცენზიის ამორტიზაციის თანხას 1/10-ის ანუ 200000 ლარის ოდენობით. ეს გამომდინარეობს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 12.04.2005 წ. #247 ბრძანებით დამტკიცებული "მოგების გადასახადის წლიური დეკლარაციის შევსების წესის შესახებ" ინსტრუქციის მე-4 მუხლის მე-4 ნაწილში მოცემული მოგების გადასახადის წლიური დეკლარაციის IV ნაწილის შევსების წესიდან.

2) თუ, როგორც თქვენ ამბობთ, ბუნებრივი რესურსების სარგებლობისათვის მოსაკრებელი სათანადო ოდენობით თევზის ვერდაჭერის შემთხვევაში უკან არ გიბრუნდებათ და არც სხვა წლების მოსაკრებელში არ გეთვლებათ, მაშინ 2006 წელს თქვენი საგადასახადო ხარჯი გადასახდილი მოსაკრებლიდან იქნება დაჭერილი 1000 ტონიდან გამომდინარე (1 000:15 775)ხ410 850=26 044.37 ლარი, ხოლო 2007 წელს, ანუ როდესაც ცნობილი გახდა, რომ გამოყოფილი თევზჭერის კვოტა ბოლომდე ვერ აითვისეთ, - დარჩენილი თანხა 410 850-26 044.37=384 805.63 ლარი. თუმცა გაუგებარია, ბუნებრივი რესურსების სარგებლობისათვის მოსაკრებელი სათანადო ოდენობით თევზის ვერდაჭერის შემთხვევაში რატომ არ გიბრუნდებათ უკან და არც სხვა წლების მოსაკრებელში არ გეთვლებათ.

"ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობისათვის მოსაკრებლების შესახებ" მე-4 მუხლის "ე" პუნქტის თანახმად, "ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის მოსაკრებლის ობიექტია საქართველოს ტერიტორიაზე... გარემოდან ამოღებული ბუნებრივი რესურსების მოცულობა (რაოდენობა)", მათ შორის, ცხოველთა სამყაროს რესურსების მოცულობა (რაოდენობა). ჩვენი აზრით, გადახდილი მოსაკრებელი, თუ სათანადო ოდენობით თევზი ვერ დაიჭირეთ, უნდა ჩაგეთვალოთ შემდგომი წლების ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობისათვის მოსაკრებელში, თევზჭერის ლიცენზიის ვადის ამოწურვამდე.

კითხვა: შპს X-ს 1996-1998 წლებიდან საკუთრებაში ერიცხება სხვადასხვა სააქციო საზოგადოებათა აქციები, მათი საბალანსო ღირებულებით. პარტნიორებს სურთ ეს აქციები გადაიფორმონ საკუთრებაში ანუ შპს X-მა მის პარტნიორ ფიზიკურ პირებს საკუთრებაში უნდა გადასცეს აქციები. გთხოვთ გვიპასუხოთ, რა ღირებულებით უნდა მოხდეს გადაცემა, რა სახის გადასახადებით დაიბეგრება აღნიშნული ოპერაცია და რა გატარებები მიეცემა მას?

პასუხი: ვინაიდან შპს-ს სურს მის საკუთრებაში არსებული ქონება მიჰყიდოს თავის დამფუძნებლებს, სახეზეა გარიგება ურთიერთდამოკიდებულ პირებს შორის. ასეთ შემთხვევაში გარიგება უნდა განხორციელდეს აუცილებლად საბაზრო ფასით (თუ ის უსასყიდლოდ განხორციელდება, მაინც საბაზრო ფასიდან გამომდინარე დაიბეგრება). ფასიანი ქაღალდების (მათ შორის, აქციების) გაყიდვა დღგ-ით არ იბეგრება. შპს-მ გასხვისებული აქციების საბაზრო ფასსა და მათ საბალანსო ღირებულებას შორის უნდა ჩართოს მოგების გადასახადით დაბეგვრის მიზნით წლიურ ერთობლივ შემოსავალში, რაც მიეთითება მოგების გადასახადის წლიური დეკლარაციის #2 დანართის მე-3 სტრიქონში (ან მე-13 სტრიქონში, თუ აქციები უსასყიდლოდ გასხვისდება).

სასყიდლიანი გაყიდვის შემთხვევაში ბუღალტრულ გატარებებს ექნება სახე:

დ-ტი 1410 კ-ტი 6190 [აქციების საბაზრო ფასი];

დ-ტი 6190 კ-ტი 2410 [აქციების საბალანსო ღირებულება].

კითხვა: ვარ სააქციო საზოგადოების აქციების საკონტროლო პაკეტის მფლობელი (51%). სურვილი მაქვს სააქციო საზოგადოებიდან გავიტანო კუთვნილი აქციების (51%-ის) 50%, ანუ ეს იქნება 25,5%. მაქვს თუ არა ამისი უფლება და როგორ ვიბეგრები მე პირადად, აქციების მფლობელი და თვით სააქციო საზოგადოება. გთხოვთ გვიპასუხოთ დაკონკრეტებით.

პასუხი: შეკითხვიდან გაუგებარია, რა იგულისხმება 25,5% აქციების "გატანაში" - მათი გაყიდვა მესამე პირზე თუ სააქციო საზოგადოების საწესდებო კაპიტალის შემცირება. თუ შეკითხვის ავტორი გულისხმობს აქციათა გაყიდვას, მას აქვს ამისი სრული უფლება "ფასიანი ქაღალდების ბაზრის შესახებ" საქართველოს კანონში ახლახან, 2007 წლის 27 მარტის #4520 კანონით შეტანილი ცვლილებების თანახმად. ამ შემთხვევაში სააქციო საზოგადოება არანაირი გადასახადით არ იბეგრება, რადგან ის გარიგების მხარეს არ წარმოადგენს. აქციების გამყიდველი ფიზიკური პირი დაიბეგრება საშემოსავლო გადასახადით 12%-ით აქციების გაყიდვიდან მიღებული ნამეტი თანხიდან, თუ მას ეს აქციები საკუთრებაში ჰქონდა ორ წელზე ნაკლები ვადის განმავლობაში, სხვა შემთხვევაში მასზე გავრცელდება სსკ 168-ე მუხლის 1-"ვ" პუნქტით განსაზღვრული შეღავათი. თუ აქციების გამყიდველი იურიდიული პირია, მაშინ მან აქციების გაყიდვიდან მიღებული ნამეტი თანხა უნდა ჩართოს მოგების გადასახადით დაბეგვრის მიზნით წლიურ ერთობლივ შემოსავალში. თუ გაყიდული აქციების ღირებულება 100 ლარს აღემატება, მაშინ საბროკერო კომპანიის ან ფასიანი ქაღალდების რეგისტრატორის მიერ საფონდო ბირჟაზე უნდა დაფიქსირდეს აქციების რაოდენობა და ფასი.

თუ შეკითხვის ავტორი "გატანაში" გულისხმობს სააქციო საზოგადოების საწესდებო კაპიტალის შემცირებას, მაშინ გადასახადებით დასაბეგრი ობიექტი ამ შემთხვევაში არ წარმოიშობა, მაგრამ გადაწყვეტილება ამ საკითხზე უნდა მიიღოს აქციონერთა საერთო კრებამ. ამასთან, "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის 54.6-"ა" და 54.7 პუნქტების თანახმად, ასეთი გადაწყვეტილების მისაღებად "საჭიროა ხმის უფლების მქონე დამსწრე კაპიტალის 2/3-ზე მეტის შესაბამისი აქციების მფლობელთა ხმა".

კითხვა: თანამშრომელს არ უსარგებლია შვებულებით და ისე გათავისუფლდა სამსახურიდან. როგორ უნდა მოხდეს ანგარიშსწორება?

პასუხი: კერძო სამართლის სექტორში, თუ თანამშრომელი გათავისუფლდა დამსაქმებლის ინიციატივით, მაშინ მას უნდა მიეცეს საქართველოს შრომის კოდექსის 38-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად განსაზღვრული კომპენსაცია არანაკლებ ერთი თვის შრომის ანაზღაურების ოდენობით. თუ გათავისუფლება ხდება თანამშრომლის ინიციატივით, მაშინ მას ეს კომპენსაცია არ ეკუთვნის. ორივე შემთხვევაში, თუ თანამშრომელს შვებულებით არ უსარგებლია, მან უნდა მიიღოს გამოუყენებელი შვებულების კომპენსაცია. სშკ 22-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, "დასაქმებულს შვებულების მოთხოვნის უფლება წარმოეშობა მუშაობის თერთმეტი თვის შემდეგ", რომლის ხანგრძლივობა უნდა იყოს არანაკლებ 24 სამუშაო დღე, ხოლო სშკ 25-ე მუხლის მიხედვით, გამონაკლის შემთხვევებში დასაშვებია ანაზღაურებადი შვებულების გადატანა, ოღონდ არა უმეტეს ზედიზედ ორი წლის განმავლობაში. მართალია, საქართველოს შრომის კოდექსი არ შეიცავს "გამოუყენებელი შვებულების კომპენსაციის" ცნებას, მაგრამ ასეთი კომპენსაციის უფლება დასაქმებულისათვის გამომდინარეობს ელემენტარული ლოგიკიდან. სშკ 38-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად განსაზღვრული კომპენსაცია, რომელიც მიეცემა დასაქმებულს დამსაქმებლის ინიციატივით შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის გამო, ვერ გაიგივებდა გამოუყენებელი შვებულების კომპენსაციასთან, რადგან მისი მიღების უფლება დასაქმებულს ეკუთვნოდა იმის მიუხედავად, ჰქონდა თუ არა მას შვებულების უფლება გამოყენებული. საშვებულებო თანხების გამოთვლისას ბაზისად აიღება თანამშრომლის ბოლო სამი თვის საშუალო შრომითი ანაზღაურება.

საზოგადოდ, სამსახურიდან წასული მუშაკისათვის გასაცემი "საბოლოო ანგარიშსწორების" გამოანგარიშებისას გათვალისწინებული უნდა იქნეს: ა) ნამუშევარი პერიოდი, რომლის კუთვნილი ხელფასი აღებული არ აქვს; ბ) გამოუყენებელი შვებულების კომპენსაცია, თუ კუთვნილი შვებულებით მთლიანად ან ნაწილობრივ არ უსარგებლია; გ) დროებითი შრომისუუნარობის გამო დახმარება, თუ თანამშრომელს ის არ აუღია; დ) სშკ 38 ე მუხლის მე 3 ნაწილის მიხედვით განსაზღვრული კომპენსაცია, თუ მუშაკის გათავისუფლება აკმაყოფილებს ამ კომპენსაციიის გაცემის პირობებს; ე) სხვა დამატებითი კომპენსაციები მუშაკის გათავისუფლებისას, თუ ისინი განსაზღვრული იყო მასთან დადებული შრომითი ხელშეკრულებით. როგორც წესი, ამ თანხების ჯამს აკლდება თანამშრომლის დავალიანებები საწარმოს წინაშე, თუ კი ასეთი რამ არსებობს. ეს შეიძლება იყოს, მაგალითად, საწარმოდან გატანილი და გადაუხდელი პროდუქციის ღირებულება, დაუბრუნებელი საქვეანგარიშო თანხა, ან მასზე გაცემული სესხი ან წინასწარ მისთვის გადახდილი დაზღვევის თანხა ანდა ვადამდე (წინასწარ) აღებული შვებულების თანხა და ა.შ.

სახელმწიფო მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლებისას მისი საბოლოო ანგარიში განისაზღვრება "საჯარო სამსახურის შესახებ" საქართველოს 1997 წლის 31 ოქტომბრის კანონის 109-ე მუხლით, რომლის თანახმად:

"1. დაწესებულების ლიკვიდაციის ან შტატების შემცირების გამო სამსახურიდან გათავისუფლებისას მოხელეს კომპენსაციის სახით ეძლევა ორი თვის თანამდებობრივი სარგო.

2. ჯანმრთელობის მდგომარეობის, ხანგრძლივი შრომისუუნარობის, სამხედრო ან ალტერნატიულ სამსახურში გაწევის ან ატესტაციის შედეგების გამო სამსახურიდან განთავისუფლების შემთხვევაში მოხელეს ეძლევა კომპენსაცია ერთი თვის თანამდებობრივი სარგოს ოდენობით.

3. ასაკის ან სამსახურში მისაღებად დადგენილ მოთხოვნათა დარღვევის (დაწესებულების მიზეზით) გამო სამსახურიდან განთავისუფლების შემთხვევაში მოხელეს ეძლევა კომპენსაცია 3 თვის თანამდებობრივი სარგოს ოდენობით".

საჯარო სამსახურიდან განთავისუფლებისას გამოუყენებელი შვებულებისათვის კომპენსაციის გაცემას "საჯარო სამსახურის შესახებ" საქართველოს კანონი არ ითვალისწინებს.

კითხვა: 2006 წლის მაისის თვეში საქართველოს ეკონომიკის განვითარების სამინისტროს გადაეცა 10,0 მილიონი ლარის ქონება (ძირითადი საშუალებები) ნარჩენი ღირებულებით. გადაცემული ქონება 25,0 მილიონი ლარის შეფასებით ეკონომიკის სამინისტროდან უზუფრუქტის სახით ჩაბარდა სს "XXX"-ს (ქონების აფასება განხორციელდა ეკონომიკის სამინისტროზე მისი გადაცემის შემდეგ). ამავე დროში მოხდა ელ. ენერგიის ტარიფის გაზრდა და ტარიფის ფორმირებაში მონაწილეობა მიიღო აფასებული ქონების ღირებულებამ. გაზრდილი ტარიფის გათვალისწინებით მოვახდინეთ 2006 წლის შემოსავლების აღიარება და ერთობლივ შემოსავლებში შეტანა.

შეგვიძლია თუ არა 2006 წლისათვის ამორტიზაცია დავარიცხოთ უზუფრუქტით გადმოცემულ 25,0 მილიონი ლარის ქონებას და მოვახდინოთ მისი ხარჯად აღიარება?

პასუხი: საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 242-ე მუხლში მოცემული განმარტებით, უზუფრუქტი ნიშნავს იმას, რომ "უძრავი ნივთი შეიძლება სხვა პირს გადაეცეს სარგებლობაში ისე, რომ იგი უფლებამოსილია, როგორც მესაკუთრემ, გამოიყენოს ეს ნივთი და არ დაუშვას მესამე პირთა მიერ მისით სარგებლობა, მაგრამ, მესაკუთრისაგან განსხვავებით, მას არა აქვს ამ ნივთის გასხვისების, დაგირავების ან მემკვიდრეობით გადაცემის უფლება", ხოლო 243-ე მუხლის მიხედვით, "უზუფრუქტის დადგენის დროს გამოიყენება იგივე წესები, რაც უძრავი ნივთების შეძენის დროს". აქედან გამომდინარე, იმის გათვალისწინებით, რომ ფასს-ების მიხედვით, "საწარმოში აქტივების არსებობის განსაზღვრისას საკუთრების უფლება არ არის მთავარი" (იხ. "ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისა და წარდგენის სტრუქტურული საფუძვლები", მუხლი 57), საწარმომ უზუფრუქტით მიღებული ძირითადი საშუალებები უნდა ასახოს თავის ბალანსზე 25,0 მილიონი ღირებულებით და დაარიცხოს მასზე ცვეთა ფინანსური აღრიცხვის თვალსაზრისით; მაგრამ საგადასახადო მიზნებისათვის, უსასყიდლო უზუფრუქტით (ამ შემთხვევაში, როგორც ჩანს, უზუფრუქტი უსასყიდლოა, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში მისი გადაცემა სს "XXX"-სთვის მოხდებოდა აუქციონის მეშვეობით) მიღებული ძირითადი საშუალებების ამორტიზაციის გამოქვითვა დაუშვებელია, რადგან საწარმოს მის შესაძენად ხარჯი არ გაუწევია.

კითხვა: ვარ ინდ. მეწარმე. ვეწევი სამეწარმეო საქმიანობას, ამასთანავე ვარ მაგთის, ბალის, ლაილაის, ასტრა ბარათების რეალიზატორი, დილერი. აღნიშნულ ბარათებს ვყიდი საბითუმო ფასებში 5 თეთრის სხვაობით. შეკითხვა მდგომარეობს შემდგომში - ჩემი ბრუნვა ბარათის ნომინალის ღირებულებიდან დაითვლება და იქიდან 100000 ლარი ჩაითვლება ნავაჭრად და დღგ-ის გადამხდელი გავხდები, თუ 5 თეთრი ჩაითვლება ბრუნვად და იქიდან 100000 ლარი გამხდის დღგ-ის გადამხდელს? ე.ი. 5 ლარიდან ითვლება თუ 5 თეთრიდან?

ეს კითხვა უკვე დიდი ხანია გვაწუხებს ყველა დილერს და კომპეტენტურ პასუხს ვერავინ ვერ გვცემს, გთხოვთ დაგვეხმაროთ ამ საკითხის გარკვევაში!

პასუხი: როგორც ჩანს, ჩვენს ჟურნალს შარშან თქვენ არ კითხულობდით. წინააღმდეგ შემთხვევაში იმ კითხვაზე პასუხი, რომელიც "უკვე დიდი ხანია აწუხებს ყველა დილერს და კომპეტენტურ პასუხს ვერავინ ვერ სცემს", გეცოდინებოდათ "ააფი"-ს 2006 წლის #8(80)-ის (აგვისტო) გამოსვლის შემდეგ, სადაც გამოქვეყნდა სწორედ ამ საკითხისადმი მიძღვნილი საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტის 2006 წლის 19 აპრილის #1-03/2668 წერილი.

გაგიმარტავთ, რომ ამ წერილის თანახმად, დღგ-ით დაბეგვრის მიზნებისათვის დასაბეგრ ბრუნვას მიეკუთვნება "დილერის მიერ კავშირგაბმულობის საწარმოსაგან წინასწარი გადახდის ბარათების რეალიზაციისათვის კუთვნილი სარგებელი (მომსახურების საზღაური)" ანუ თქვენს შემთხვევაში - 5 თეთრი. დასაბეგრი მოგება, ცხადია, აგრეთვე 5 თეთრია. ამასთან ერთად უნდა გაითვალისწინოთ, რომ ამავე წერილის მიხედვით საცალო ქსელის მიერ საბოლოო მომხმარებლისათვის წინასწარი გადახდის ბარათების რეალიზაციის დროს საკონტროლო-სალარო აპარატის ჩეკში დაფიქსირებული უნდა იყოს ბარათების ნომინალური ღირებულება.

დავამატებთ, რომ ზემოაღნიშნული წერილის თანახმად, ბარათების ნომინალური ღირებულება აგენტის მიერ  უნდა აისახოს მოგების გადასახადის წლიური დეკლარაციის როგორც საშემოსავლო, ასევე ხარჯვით ნაწილში. ჩვენ ამ უკანასკნელ მოსაზრებას არ ვეთანხმებით, რადგან აგენტის მიერ სხვისი სახელით მიღებული და გადახდილი თანხები არც შემოსავალია და არც ხარჯი (თუმცა, მოგების გადასახადის წლიური დეკლარაციის შევსების წესი ამ შემთხვევაში პრინციპული არ არის, რადგან ეს არ მოქმედებს საბოლოო შედეგზე -  დასაბეგრ მოგებაზე, რომელიც ასეც და ისეც 5 თეთრის ტოლია).

კითხვა: ვართ განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს დაქვემდებარებაში მყოფი სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი. გვაინტერესებს შვებულების გაანგარიშებისას ბოლო რამდენი თვის ხელფასი უნდა ავიღოთ და რომელ კოეფიციენტზე უნდა გავყოთ (ადრე იყო 25,4)? გამოანგარიშებისას უნდა გავითვალისწინოთ თუ არა შაბათიც?

პასუხი: საქართველოს 1997 წლის 31 ოქტომბრის კანონის "საჯარო სამსახურის შესახებ" 41-ე მუხლის თანახმად, საჯარო "მოსამსახურეთათვის დგინდება ყოველწლიური ანაზღაურებადი შვებულება 30 კალენდარული დღის განმავლობაში" (ანუ შაბათიც და კვირაც გაითვალისწინება). ხოლო მე-14 მუხლის მიხედვით, "საქართველოს შრომის კანონმდებლობა მოხელეებსა და დამხმარე მოსამსახურეებზე ვრცელდება ამ კანონით განსაზღვრულ თავისებურებათა გათვალისწინებით". აქედან და საქართველოს შრომის კოდექსის 26-ე მუხლიდან გამომდინარე, თქვენ მისი საშვებულებო თანხა უნდა განსაზღვროთ ბოლო სამი თვის საშუალო ანაზღაურებიდან გამომდინარე, ხოლო ფიქსირებული ანაზღაურების შემთხვევაში - ბოლო თვის ანაზღაურების მიხედვით. კოეფიციენტის გამოყენება (რომელიც საჯარო მოსამსახურისათვის იყო 29,5 და არა 25,4) არ ხდება, რადგან საქართველოს სოციალური დაცვის, შრომისა და დასაქმების სამინისტროს 1996 წლის 24 ივნისის #124 ბრძანება "სახელმწიფო მოსამსახურის შვებულებების დროებითი დებულების დამტკიცების შესახებ" ძალადაკარგულად ითვლება.

კითხვა: სააქციო საზოგადოებას აქვს თუ არა უფლება გასცეს თანხა ფიზიკურ პირზე სესხის სახით? თუ აქვს უფლება, რა გადასახადებით დაიბეგრება?

პასუხი: სააქციო საზოგადოებას შეუძლია გასცეს სესხი ნებისმიერ ფიზიკურ პირზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება მის წესდებას. გადაწყვეტილებას ამის შესახებ იღებს ან სამეთვალყურეო საბჭო, ან დირექტორი, თუ მსგავსი საკითხის გადაწყვეტა არ წარმოადგენს სააქციო საზოგადოების წესდების მიხედვით საერთო კრების კომპეტენციას (საერთო კრებისთვის ამ საკითხის დელეგირება შეიძლება იყოს სესხის მოცულობაზე დამოკიდებული).

რაც შეეხება სესხების დაბეგვრას, მიღებული ან მისაღები (დარიცხვის მეთოდით) პროცენტები წარმოადგენს სააქციო საზოგადოების არასაოპერაციო შემოსავალს და მოგების გადასახადით დაბეგვრის მიზნით ის უნდა ჩაირთოს ერთობლივ შემოსავალში.

პროცენტები დღგ-ით არ იბეგრება, რადგან სსკ მე-20 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ისეთი მომსახურება, რომელიც გულისხმობს ფულზე საკუთრების გადაცემას, მომსახურების მიწოდებას და შესაბამისად დღგ-ის დასაბეგრ ოპერაციას არ წარმოადგენს.

დამატებით აღვნიშნავთ, რომ თუ სააქციო საზოგადოებას სურს ფინანსური მომსახურება აქციოს თავის საოპერაციო საქმიანობად, მაშინ მან უნდა აიღოს მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის ან კომერციული ბანკის ლიცენზია.

კითხვა: აქვთ თუ არა უფლება საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2004 წლის 31 დეკემბრის # 899 ბრძანებით დამტკიცებული  შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის გამარტივებული წიგნი გამოიყენონ იმ გადამხდელებმა, რომელთა წლიური ბრუნვა შემოსავალი რეალიზაციიდან აღემატება 40,0 ათას ლარს? ასეთ შემთხვევაში ამ წიგნის გამოყენება ხომ არ ეწინააღმდეგება "მეწარმეთა შესახებ" კანონის 13.1 მუხლის მოთხოვნებს?

გთხოვთ აგრეთვე გაგვიმარტოთ, აუცილებელია თუ არა აღნიშნული წიგნის შესაბამის საგადასახადო ინსპექციაში დარეგისტრირება.

პასუხი: "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის მე-13 მუხლის ადრინდელი ფორმულირება შეიცვალა ამ კანონში 2005 წლის 24 ივნისს შეტანილი ცვლილებებით. ის ამჟამად შემდეგნაირად არის ჩამოყალიბებული: "ბუღალტრული აღრიცხვა და აუდიტორული საქმიანობა ხორციელდება საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად".

რაც შეეხება საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2004 წლის 31 დეკემბრის #899 ბრძანებით დამტკიცებულ შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის გამარტივებული წიგნს, ეს ბრძანება არ გაუქმებულა და მისი გამოყენება "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს კანონის მე-13 მუხლს არ ეწინააღმდეგება. თუმცა, გასათვალისწინებელია, რომ ამ ბრძანებით დამტკიცებული წესის მე-3 მუხლის თანახმად, "შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის გამარტივებული წესების გამოყენების უფლება არ აქვთ პირებს, რომლებიც ვალდებულნი არიან ან ნებაყოფლობით ბუღალტრული აღრიცხვას აწარმოებენ დარიცხვის მეთოდით, აგრეთვე დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრირებულ პირებს". შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის გამარტივებული წიგნის დარეგისტრირება შესაბამის საგადასახადო ინსპექციაში აუცილებელია.

კითხვა: ვარ ინდივიდუალური მეწარმე, ვახდენ ავტომანქანებზე საპოხი ზეთების და ფილტრების შეცვლას. არ ვარ დღგ-ის გადამხდელი და შესაბამისად არ მჭირდება დღგ-ის ჩათვლის გაკეთება.

1. უნდა ჩავაბარო თუ არა საგადასახადო ინსპექციას სპეციალური საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა და დეკლარაცია?

2. თუ მაქვს ზეთების მიღება სასაქონლო ზედნადებით და არა სსაფ-ით, უნდა ჩავაბარო თუ არა ცარიელი დეკლარაცია?

პასუხი: 1) საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2004 წლის 17 ნოემბრის #748 ბრძანების "ნავთობპროდუქტების მიწოდების აღრიცხვის და დაბეგვრის კონტროლის ღონისძიებათა შესახებ" 25-ე მუხლის თანახმად, იმ "გადასახადების გადამხდელთა მიერ, რომლებიც არ არიან რეგისტრირებული დამატებული ღირებულების გადასახადის გადამხდელებად, საგადასახადო აღრიცხვის მიხედვით შესაბამის საგადასახადო ინსპექციას სსაფ წარედგინება "სპეციალური საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის მოძრაობის აღრიცხვის ყოველთვიურ დეკლარაციასთან" (დანართი #7) ერთად" ყოველი საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 10 რიცხვამდე", მათ შორის მყიდველის მიერ სსაფ-ის I ეგზემპლარი (ორიგინალი).

2) თუ ნავთობპროდუქტების შეძენას თქვენ ახდენთ სასაქონლო ზედნადებით და არა სსაფ-ით, ცარიელი დეკლარაციის (ზემოაღნიშნული ბრძანების #7 დანართის) წარდგენა არ გევალებათ.

კითხვა: ბანკმა გაუწია ფაქტორინგული მომსახურება თავის კლიენტს, რაც მდგომარეობს იმაში, რომ იყიდა კლიენტისაგან მოთხოვნა ფულზე საქონლის მიწოდებასთან დაკავშირებით. ამისათვის კლიენტი უხდის  ბანკს გარკვეულ საზღაურს. წარმოადგენს თუ არა აღნიშნული საზღაური დღგ-ით დასაბეგრ ოპერაციას ბანკისათვის?

პასუხი: ფაქტობრივად, ბანკმა კლიენტის ვალის სანაცვლოდ გადაიფორმა მისი დებიტორული დავალიანება, რისთვისაც მიიღო კლიენტისაგან საკომისიო ანაზღაურება. ასეთი სახის მომსახურება ფინანსურ მომსახურებას არ განეკუთვნება, ამიტომ ის დაიბეგრება დღგ-ით, თუ ბანკი დღგ-ის გადამხდელია.

კითხვა: არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომელიც ფინანსდება გრანტებით და არა ბიუჯეტიდან, გააჩნია ქონება და მიწის ნაკვეთები სასოფლო და არასასოფლო დანიშნულებით. მის საქმიანობაში შედის გონებრივად ჩამორჩენილი და ფიზიკურად განუვითარებელი ბავშვების აღზრდა-განათლება. ვრცელდება თუ არა სსკ 276-ე მუხლის "ხ" ქვეპუნქტის შეღავათი?

პასუხი: მხოლოდ ამ მონაცემებზე დაყრდნობით, ეს საგადასახადო შეღავათი არ გეკუთვნით. სსკ 276-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის "ხ" პუნქტის მიხედვით, ქონების გადასახადისაგან გათავისუფლებულია "მიწის ნაკვეთები, გამოყენებული ბავშვთა სახლების, სპეციალური სკოლა-ინტერნატების, ბავშვთა სოფლებისა და საბავშვო ბაღების მიერ, რომლებიც უსასყიდლოდ ეწევიან ბავშვთა მოვლა-აღზრდას და მათთვის განათლების მიცემას, თუ ისინი არ გამოიყენება ეკონომიკური საქმიანობისათვის". აქედან გამომდინარე, აღნიშნული შეღავათი თქვენზე გავრცელდება იმ შემთხვევაში, თუ თქვენს ბალანსზე რიცხული მიწის ნაკვეთები გამოიყენება თავად თქვენი ორგანიზაციის მიერ შექმნილი და ფუნქციონირებადი ბავშვთა სახლის, სპეციალური სკოლა-ინტერნატის ან საბავშვო ბაღისათვის (და არა სხვა ბავშვთა სახლის, სპეციალური სკოლა-ინტერნატის ან საბავშვო ბაღის მიერ, რომლებსაც თქვენი ორგანიზაცია ეხმარება).

კითხვა: თუ სასოფლო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი გადაცემული აქვს 10-წლიანი უზუფრუქტით საგადასახადო შეღავათის მქონე ორგანიზაციას, ეკუთვნის თუ არა მიწის იჯარის გადასახადი მიწის მეპატრონეს ან თვით ორგანიზაციას?

პასუხი: სსკ 272-ე მუხლის მე-6 ნაწილის "ა" პუნქტის თანახმად, თუ მიწა კერძო საკუთრებაშია, მაშინ მისი უზუფრუქტით გაცემის შემთხვევაში მიწაზე ქონების გადასახადის გადამხდელია მისი მესაკუთრე და არა ის ორგანიზაცია, რომელსაც ეს მიწა უზუფრუქტით აქვს გადაცემული.

თუ მიწა სახელმწიფოსგან არის იჯარით აღებული, მაშინ ამ მიწის კანონით მოსარგებლეა მისი მოიჯარე.. სწორედ მან უნდა გადაიხადოს სახელმწიფოს წინაშე საგადასახადო და სხვა საიჯარო ვალდებულებები და არა იმ პირებმა, რომლებიც ამა თუ იმ ფორმით ფაქტობრივად სარგებლობენ ამ მიწის ნაკვეთით.