კახა ავთანდილის ძე ბენდუქიძე დაიბადა 1956 წელს ქ. თბილისში. 1977 წელს წარჩინებით დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიოლოგიის ფაკულტეტი. იმავე წელს ჩაირიცხა მოსკოვის ლომონოსოვის სახელობის უნივერსიტეტის ასპირანტურაში. 1981 წელს მუშაობა დაიწყო პუშჩინოში განლაგებულ მეცნიერებათა აკადემიის ბიოქიმიისა და მიკროორგანიზმების სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში უფროს ლაბორანტად, ხოლო 1985 წელს სათავეში ჩაუდგა მოსკოვის ბიოტექნოლოგიის ინსტიტუტის მოლეკულური გენეტიკის ლაბორატორიას, რომელსაც ხელმძღვა-ნელობდა 1990 წლამდე. 1988 წელს შექმნა გაერთიანება "ბიოპროცესი", ხოლო 1991 წლიდან ხელმძღვანელობდა ნავთობის სახალხო საინვესტიციო-სამრეწველო გაერთიანება "ნიპეკს". 1992 წელს სათავეში ჩაუდგა "პრომტორგბანკის" დირექტორთა საბჭოს. 1994-1998 წლებში იყო გემთმშენებელი გაერთიანება "ალმასის" დირექტორთა საბჭოს თავმჯდომარე.
1996-2000 წლებში ხელმძღვანელობდა "ურალმაშის" დირექტორთა საბჭოს. 2000 წელს დაინიშნა "ურალმაშის" გენერალურ დირექტორად.
2004 წლის 2 ივნისიდან 2004 წლის 15 ივლისამდე იყო საქართველოს ეკონომიკის მინისტრი, ხოლო 2004 წლის 17 დეკემბრამდე იყო საქართველოს ეკონომიკური განვითარების მინისტრი. 2004 წლის 17 დეკემბერს დაინიშნა საქართველოს  სახელმწიფო მინისტრად რეფორმების კოორგდინაციის საკითხებში.

კორ. - ბატონო კახა, სანამ სახელმწიფო მოხელე გახდებოდით, მანამდე ფრიად წარმატებული ბიზნესმენი ბრძანდებოდით. რამ განაპირობა თქვენი გადასვლა ბიზნესიდან ხელისუფლებაში?

კ.ბ. - შარშან ბიზნესში უკვე არავითარ აქტიურ საქმიანობას აღარ ვეწეოდი და ალბათ, ამანაც გამიადვილა გადაწყვეტილების მიღება.

- ინიციატივა ვის ეკუთვნოდა?

- ბატონ ზურაბ ჟვანიას.

- თქვენ "გაერთიანებული მანქანათმშენებელი ქარხნების დირექტორთა საბჭოს თავმჯდომარე იყავით. რა ბედი ეწია იმ ქონებას, რომელიც რუსეთში დატოვეთ?

- მე ახლა ვარ მსხვილი აქციონერი "გაერთიანებული მანქანათმშენებლობის ქარხნებისა", გარდა ამისა, რაღაც სხვა დანაზოგებიც მაქვს.

- ცნობილია, რომ ბიზნესში წარმატებულობა შეიძლება ყოველთვის არ ნიშნავდეს წარმატებულობას სახელმწიფო კარიერაში. ისიც შეიძლება, რომ კერძო სექტორიდან გადასული სახელმწიფო სამსახურში საქმეებს კარგად ართმევდეს თავს, მაგრამ ფსიქოლოგიურად უძნელდებოდეს სახელმწიფო აპარატში მუშაობა. თქვენ როგორ შეაფასებდით იმ წელიწადნახევრიან პერიოდს, რაც საქართველოს ხელისუფლებაში გადმოხვედით, კმაყოფილი ხართ თუ არა?

- წელიწადნახევარი ჯერ არ გასულა, გავიდა წელიწადი და ორი თვე. საკუთარი თავით კმაყოფილი ვარ თუ არა, _ არა მგონია, მაინცდამაინც ეგ იყოს მნიშვნელოვანი. მაგრამ საერთოდ თუ ვილაპარაკებთ ეკონომიკურ ცვლილებებზე, რომლებიც ქვეყანაში ჩატარდა თუ ტარდება, მე მგონი, საბოლოო ჯამში, ბევრი რამ მნიშვნელოვანი გაკეთებულია; ბევრი რაღაც, მნიშვნელოვანი, კიდევ გასაკეთებელია და ზოგიერთ რაღაცას შეიძლება პოლიტიკური კომპონენტის გამო ვერ ვერევით. მაგრამ, ჩემი აზრით, ეს მნიშვნელოვანი რეფორმები თუ კიდევ ერთი წელი მაინც ჩატარდება, ვფიქრობ, საქართველოში საკმაოდ ხელსაყრელი პირობები იქნება იმისათვის, რომ ბიზნესი განვითარდეს.
აქ ჩვენ ორი დიდი პრობლემა გვაქვს – სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის. ცხადია, ამ პრობლემების გადაწყვეტის გარეშე ვერ ვილაპარაკებთ, რომ შეიძლება გვქონდეს ძალიან კარგი ეკონომიკური განვითარება, ვინაიდან ეს ორი პრობლემა ჩვენთვის ხარჯებსაც იწვევს და ინვესტორების მხრიდან ჩვენს მიმართ გარკვეულ უნდობლობასაც წარმოქმნის (ამაზე ჩვენ თვალის ახელით უნდა ვილაპარაკოთ!), ამიტომ ჩვენ არ შეიძლება დავკმაყოფილდეთ ჩვეულებრივი, რიგითი ეკონომიკური პოლიტიკით, რომელსაც აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები ატარებენ, ან ჩვენი მეზობელი ქვეყნები გაატარებენ. მათ უმრავლესობას ასეთი პრობლემა არა აქვს და ამიტომ შეიძლება სწრაფად განვითარდნენ, თუ ჩვეულებრივად რეცეპტებს გამოიყენებენ. ჩვენ კარგზე კარგი უნდა გავაკეთოთ, რათა ამ ორი პრობლემის უარყოფითი გავლენა გავაბათილოთ.

- თუ შეიძლება, მოკლედ ბრძანეთ იმ ჯილდოს შესახებ, რომელიც თქვენ ბრიუსელიდან გამოგიგზავნეს ივლისის შუა რიცხვებში...

- ორმა ევროპულმა ორგანიზაციამ ("ევროპელები საგადასახადო რეფორმებისათვის" და "ევროპული სამეწარმეო ინსტიტუტი") დააწესა ჯილდო, რომელსაც ჰქვია "სამეწარმეო საქმიანობის ჯილდო". ეს ჯილდო შარშან სლოვაკეთის მთავრობამ მიიღო და წელს მისცეს საქართველოს მთავრობას რეფორმების გატარებისათვის. ბრიუსელში საზეიმო ცერემონიალზე მე უნდა წავსულიყავი, მაგრამ, სამწუხაროდ, ვერ წავედი. ჩვენი ელჩი, ბატონი კოტე ზალდასტანიშვილი იყო იქ და სიტყვითაც გამოვიდა.

- ალბათ, ამ ჯილდოს მიღებაში ერთ-ერთი როლი ახალმა საგადასახადო კოდექსმაც ითამაშა. არადა, ბიზნესმენთა გარკვეული ნაწილისა თუ პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენელთა შეფასებით, ახალი კოდექსი უარესია, ვიდრე ძველი, რომელიც თავისთავად ძალიან ცუდი იყო...

- ვინმე დაჯდეს და თვალებგახელილმა პუნქტ-პუნქტად თქვას, ახალი კოდექსი უფრო ცუდია, ვიდრე ძველი კოდექსიო! 2003 წელს 3-ჯერ მეტი სხვადასხვა გადასახადი იყო. უბრალოდ პრობლემა ის იყო, რომ არავინ არ იხდიდა. თუ კაცი არ იხდი, ქრთამს აძლევ საგადასახადო ინსპექტორს, რაღაც ფორმალურ ქაღალდებს აფათურებ, აქეთ-იქით გადაალაგებ და ეს არის შენი "საგადასახადო კოდექსი", ცხადია, ამაზე მარტივ "საგადასახადო კოდექსს" ვერ მოიგონებ.
დღეს გადასახადების უმრავლესობა, რომელიც მაშინ იყო, გაუქმებულია და დანარჩენებიც არის ჩამოწეული, ან იგივე დონის გადასახადი. მაგრამ ახლა ამათი მართლა გადახდაა საჭირო. ამიტომ შეიძლება ვთქვათ, რომ მაშინ საგადასახადო კოდექსი ფაქტიურად არ არსებობდა. აი, მოვიდეს რომელიმე მეწარმე, პატიოსნად მაჩვენოს თავისი 2003 წლის წიგნები, როგორ იხდიდა ყველა გადასახადს, როგორ იხდიდა წელს და მერე მართლა თქვას, როგორ გართულდაო! როცა ხალხი, რომელსაც 80% პროდუქციისა თუ მომსახურებისა აღურიცხავი აქვს და იძახის საგადასახადო კოდექსი გართულდაო, _ ჩემი აზრით, ეს ცინიზმია! არის გამოკვლევები, რომლებიც შარშან სტატისტიკის დეპარტამენტმა ჩაატარა. შარშანაც კი, მაგალითად, რესტორნებში ხდებოდა სადღაც 1 ლარი აღრიცხულ შემოსავალის და 3,5 ლარი აღურიცხავის მიღება. "ნიკალას" ბოლო ინციდენტიც ხომ ძალიან მარტივი იყო! იქ ხალხი ნიღბიანი უნდა შესულიყო თუ გაღიმებული და პიჯაკებში თუ ფორმით და უღიმილოდ – ეს სხვა საქმრეა. კიდევ ვიმეორებ, თუ ადამიანი არ იხდიდა და არც იცოდა, რა არის გადასახადი, რა გადასახადებზე მიდის ლაპარაკი და ახლა მას უწევს ყველას გადახდა, ცხადია, მისთვის და მისნაირებისთვის მოხდა გამკაცრება.
შეიძლება ჩვენ ვიმსჯელოთ გარკვეული პუნქტების გაუმჯობესებაზე, დახვეწაზე. შეცდომები არის, გასაგებია! როცა პარლამენტი ამხელა დოკუმენტს იღებს, არ შეიძლება იქ რაღაც შეცდომები არ იყოს დაშვებული. მაგალითად, რუსეთში როცა მიიღეს საგადასახადო კოდექსი, მერე ერთ თვეში მიიღეს 63 გვერდიანი შესწორებები – ამ საგადასახადო კოდექსში იმდენი პატარა რაღაცა გაპარულიყო (მძიმეები იყო გამოტოვებული, მაგალითად, "არ იხდის" მაგივრად "იხდის" ეწერა და ა.შ.). ჩემი აზრით, ახლა ბიზნესის მიზანი ის უნდა იყოს, დასხდნენ და ააწყონ ხელისუფლებასთან დიალოგი იმაზე, რა არის არასწორი, რისი გაუმჯობესება შეიძლება და არა კიდევ ერთი რაუნდი ბრძოლისა (რაღაც ინდივიდუალური შეღავათები, რაღაც დარგების გამონაკლისები და ა.შ.), რასაც მე ისევ ვხედავ. გასაგებია, საგადასახადო კოდექსს სრულყოფა ესაჭიროება, ბევრად უფრო კარგი ტექსტი უნდა იყოს. იგივე, სიჩქარის გამო ვერ მოხერხდა ამ ტექსტის უფრო კარგად დალაგება. შეიძლებოდა ეს საგადასახადო კოდექსიც მიგვეღო უფრო სრულყოფილი, ვიდრე დღესაა. მაგრამ ჩემი აზრით, ჯობდა ახალი შესულიყო ძალაში, ვიდრე კიდევ ერთი-ორი წელი გვემუშავა და გვქონოდა რაღაც სრულყოფილი ტექსტი.

- თავის დროზე თქვენ აცხადებდით, ჩვენ კოდექსის პროექტს საჯარო განხილვაზე მხოლოდ მას შემდეგ გავიტანთ, როცა ექსპერიმენტს ჩავატარებ – 100 რიგით ბუღალტერს დავსვამ და არც ერთი მათგანი არ იკითხავს, ესა და ეს რას ნიშნავსო. არადა, კოდექსში გაუგებარი ადგილებიც აღმოჩნდა და უფრო დიდი რამაც მოხდა. მეწარმეები ამბობენ, მთავრობამ "გადაგვაგდოო", იმიტომ რომ უარი თქვა ერთ-ერთ ფუნდამენტურ პრინციპზე – კერძო არბიტრაჟზეო.

- მაგაზეც მოგიყვებით! ჯერ რაც შეეხება 100 ბუღალტრის საქმეს, ახლა უკვე მრავალ ათას ბუღალტერს კი არა, ფინანსურ დირექტორს თუ საგადასახადო სპეციალისტს აქვს წაკითხული და შეიძლება ამის ახლაც გამოყენება.
მეორეც, არ ვიცი, წაკითხული გაქვთ თუ არა წინა, სამუშაო ვერსიები კოდექსისა. კოდექსის ერთ-ერთი აზრი იყო იმაში, რომ არ უნდა ყოფილიყო არავითარი სექტორალური შეღავათები არაფერზე. ანუ ეს უნდა ყოფილიყო მარტივი კოდექსი. სწორედ მაშინ, როდესაც კოდექსის ტექსტი შედგა და ვთვლიდით, რომ შეიძლებოდა მის დახვეწაზე მუშაობის დაწყება, აღმოჩნდა, რომ სხვადასხვა მხრიდან (მათ შორის პარლამენტის მხრიდან და ზოგიერთი სახელწიფო უწყების მხრიდან) მოდიოდა უზარმაზარი ლობირება, რომ ყოფილიყო ჩადებული გამონაკლისები და ფუნდამენტალურ პრინციპებზე კამათს თუ სჭირდებოდა დავუშვათ 1 სთ, ამაზე კამათს 8 და 10 სთ სჭირდებოდა. ამან ფაქტიურად, საშუალება არ მოგვცა, შეჯერებული ტექსტი დროზე მიგვეღო და განგვეხილა. აღმოჩნდა, რომ კოდექსის ტექსტობრივად დახვეწით კი არ იყო დაინტერესებული ხალხი, არამედ დაინტერესებული იყო მისი პოლიტიკურ ინსტრუმენტად გამოყენებით და იმით, რომ რაღაც შეღავათები შეეტანა. აი, ასე იყო მოწყობილი "სამზარეულო", სადაც მზადდებოდა ეს "კერძი" – საგადასახადო კოდექსი. მაგრამ ახლა, როცა უკვე ათასობით ადამიანს აქვს შეჯერებული, ალბათ, ბიზნესმენებმა უნდა ჩამოაყალიბონ ძალიან კონკრეტულად, რა ხარვეზებია.
არბიტრაჟზეც ასე იყო სიტუაცია. არბიტრაჟის მუხლი რომ ჩაიდო, გასაგებია, მარტო ჩაწერა კი არ უნდა, რომ არბიტრაჟი გააკეთებს ამასო, უნდა აღწერა, როგორ გააკეთებს ამას არბიტრაჟი. მთავრობაში მე ვიყავი იმის ინიციატორი, რომ იმ პირველად ტექსტში არბიტრაჟის იდეა შესულიყო და ჩვენ გვინდოდა, რომ ზუსტად ყოფილიყო გაწერილი, როგორ მოხდებოდა ამ არბიტრაჟის პროცედურა. მაგრამ კოდექსზე მომუშავე სადისკუსიო ჯგუფში (ჯგუფი შედგებოდა ექსპერტებისაგან, პოლიტიკოსებისაგან და მთავრობის წევრებისაგან) იყო რამდენიმე ადამიანი, რომელმაც თქვა: არა, არ გვინდა, ხომ გვაქვს კანონი არბიტრაჟის შესახებ, ყველაფერი ისე გაკეთდეს, როგორც იქ წერია და ამ ტექსტს ნუ გადავტვირთავთო! ამიტომ ეს არასრულყოფილი სახით შევიდა და სწორედ ეგ იყო შეცდომა.
მერე, სადღაც, იანვრის ბოლოს დავიწყეთ მუშაობა, რომ ეს მაინც ჩამოგვეყალიბებინა ან საგადასახადო კოდექსში, ან კერძო არბიტრაჟის შესახებ კანონში შესულიყო ნორმა იმის შესახებ, თუ როგორ ტარდება ასეთი ცალმხრივი საარბიტრაჟო პროცესები, ანუ როგორ არის დაცული არააქტიური მხარის უფლებები. მაგრამ, სამწუხაროდ, აღმოჩნდა, რომ არის რამდენიმე ძველი საქმე, მათ შორის, მსხვილი საქმე, რომელთა განხილვა, ჩემი აზრით, მოხდა ზედმეტად დაჩქარებული წესით. ამან მწვავე პოლიტიკური რეაქცია გამოიწვია, პარლამენტში ძალიან დიდი ხმაური ატყდა, დიდი ხმაური და ჩხუბობანა კი ხელს უწყობს, რომ საკითხი გადაწყდეს მაქსიმალურად მარტივად და უხეშად. იმის მაგივრად, რომ ეს შეცვლილიყო და დალაგებულად ყოფილიყო ყველაფერი, ავიღეთ და ჩავჩეხეთ.
შესაძლებელია და საჭიროა არბიტრაჟის იდეასთან დაბრუნება. ეს ალბათ უნდა იყოს მცირე საქმეების (ჯერჯერობით მაინც, ყოველ შემთხვევაში) და უნდა იყოს მკაფიოდ აღწერილი, როგორ ხდება სახელმწიფო მხარის დაცვა საარბიტრაჟო პროცესში.
- ბატონო კახა, თქვენ იყავით აქტიური მომხრე აქტიური პრივატიზაციის პოლიტიკის გატარებისა და არა თუ მომხრე, არამედ რეალურად ამის შემოქმედი. რატომ ცდილობთ, რომ მაინცდამაინც ყველაფერი გავყიდოთ? ზოგადად, რა თქმა უნდა, აქტიური პრივატიზაცია ხელშემწყობია ეკონომიკისათვისთვის, მაგრამ იქნებ ჯობდეს, რომ ზოგიერთი საწარმო, რომელიც პოტენციურად მიმზიდველია ინვესტორისათვის, სახელმწიფო მენეჯმენტის შეცვლის წყალობით გავხადოთ უფრო მიმზიდველი, უფრო წარმატებული და შემდეგ კიდევ უფრო მაღალ ფასში გავყიდოთ, ვიდრე ის დღეს შეიძლება გაყიდულიყო? არადა, როგორც ჩანს, ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო ამ ეტაპზე სწორედ ამ ობიექტების გაყიდვითაა დაკავებული და ნაკლებად მუშაობს იმაზე, რომ კომპანია, რომელიც ახლა, ვთქვათ, 100 მილიონი დოლარი ღირს, 1-2 წლიანი წარმატებული სახელმწიფო მენეჯმენტით კიდევ უფრო მიმზიდველი გავხადოთ ინვესტორისათვის და კიდევ უფრო მაღალ ფასში გავყიდოთ.

- აბსოლუტურად არარეალისტურია იდეა, რომელიც თქვენ ბრძანეთ. მსოფლიო გამოცდილებამ უჩვენა, რომ მაქსიმუმი, რაც სახელმწიფოს შეუძლია გააკეთოს, ფასის გასაზრდელად, გახადოს გამჭვირვალე ეს საწარმო და მოახდინოს ელემენტარული დონის ფინანსური რესტრუქტურიზაცია, ვალებისგან გაწმინდოს და ა.შ. მაგრამ რეალური გამოცდილება იმისა, რომ ფასის აწევა მასობრივად მოხდეს სახელმწიფო მენეჯმენტის შედეგად, არ არსებობს მსოფლიოში. ეგ რომ შესაძლებელი იყოს, მაშინ ცხოვრება საერთოდ სხვანაირად იქნებოდა მოწყობილი და სახელმწიფო საკუთრება იქნებოდა ბევრად უფრო ეფექტური, ვიდრე კერძო საკუთრება. სადაც სახელმწიფო საკუთრება არის, ის ყოველთვის უფრო ნაკლებად ეფექტურია, ვიდრე კერძო საკუთრება, ან არის დაცული სპეციალურად რაღაც მექანიზმებით.
გინდათ აიღეთ გერმანიაში სახელმწიფო ანუ "ლანდეს ბანკები". "ლანდეს ბანკებს" აქვთ უზარმაზარი სახელმწიფო დახმარება და სწორედ ამიტომ არიან ეფექტურები. მაგალითად, როდესაც ევროკავშირმა მიაღწია იმას, რომ ამ "ლანდეს ბანკებს" სპეციალური სახელმწიფო პროგრამები და დახმარებები მოუხსნა, აღმოჩნდა, რომ ყველა "ლანდეს ბანკის" რეიტინგი ჩამოქვეითდა 3-4 პუნქტით და კერძო ბანკებზე ბევრად უფრო ნაკლებად საიმედონი გახდნენ.
იგივე ავიაციაში -  არის სახელმწიფო კუთვნილებაში საავიაციო კომპანიები. მაგრამ ყველა მათგანი არის არაეფექტური. ცნობილი შვეიცარიული კომპანია "სვის ეირ", რომელიც შარშანწინ გაკოტრდა, იქამდე დაახლოებით 74 წელი მუშაობდა და 1 წელიც არ მიუღია მოგება. სახელმწიფო ყოველწლიურად ფარავდა მის წაგებას. უდიდესი ფრანგული სახელმწიფო ბანკი "კრედი ლიონე" გაკოტრდა. თან გაკოტრდა უზარმაზარი სკანდალებით და ეს სკანდალები მისი გაკოტრების შემდეგაც გაგრძელდა. თუ არ ვცდები, სახელწიფომ 40 მილიარდ დოლარ ვალზე აიღო პასუხისმგებლობა, რომ არ დაეშვა კრიზისი საბანკო სისტემაში და ასე შემდეგ.
გარდა ამისა, კონკრეტულად პრივატიზაციის წინ მომზადების მაგალითები მსოფლიოში რაც არის, ჩვენც ვიცით და ამაზე ჩვენ გვესაუბრა იგივე საერთაშორისო ფინანსური კორპორაცია (ეს არის მსოფლიო ბანკის ნაწილი). მისმა ხელმძღვანელმა, სპეციალურად, როცა საქართველოზე ვსაუბრობდით, თქვა, რომ აი, ეგ შეცდომა არავითარ შემთხვევაში არ დაუშვათო (და არც ვაპირებთ ამის დაშვებას!), რომ იმედი გქონდეთ, თითქოს თქვენ მენეჯმენტით ამას გააუმჯობესებთ და მერე უფრო კარგად გაიყიდებაო. ჩვენ ჩავატარეთ გამოკვლევა ყველა განვითარებად ქვეყანაში, ეგეთი რაღაცა არსად არ მომხდარაო. და მართლა ვერც მოხდება!
გარდა ამისა, ცხადია, რომ სახელმწიფო საწარმო ან სხვებს ჩაგრავს იმის გამო, რომ სახელმწიფოა და სახელმწიფო ფაქტიურად ბიზნეს-გარემოს აუარესებს, ან პირიქით, ყველა მას ჩაგრავს. მაგალითად, "საქართველოს ელექტროკავშირი" ავიღოთ. მას ამჟამად ჰყავს ეფექტური მენეჯმენტი. მაგრამ ამ ეფექტურმა მენეჯმენტმა უნდა მიიღოს გადაწყვეტილებები საკმაოდ დიდი თანხების ინვესტირების შესახებ და შეიძლება მერე მყიდველს სულ სხვანაირი წარმოდგენა ჰქონდეს, რა უნდა გაკეთებულიყო ამ სფეროში. ეს ერთი და მეორე ისაა, რომ რაკი ეს სახელმწიფო საწარმო არის, ამიტომ რეალურად დაჩაგრულ მდგომარეობაშია, ანუ ყველა ალტერნატიული ოპერატორი, რომელიც კი  განვითარდა, "საქართველოს ელექტროკავშირის" ხარჯზე განვითარდა.

- დაჩაგვრის ხარჯზე?

- აბა, რა! მაგალითად, მობილურებზე დარეკვის ტარიფი არათანაბრად იყო გაყოფილი "საქრთველოს ელექტროკავშირსა" და ფიჭური კავშირგაბმულობის კომპანიებს შორის. ასე იმიტომ მოხდა, რომ მისი დამცველი არავინ იყო და როგორც კი სახელმწიფომ მისი დაცვა დაიწყო, მაშინვე ყველამ ყური აწია: აი, სახელმწიფო თავის სასარგებლოდ ყველაფერს აკეთებს, კერძო ბიზნესს ჩაგრავსო! ამიტომ ყველაზე კარგი ვარიანტი არის, რომ სახელმწიფო რაც შეიძლება სწრაფად გამოვიდეს ამ და ყველა სხვა ბიზნესიდან.
გარდა ამისა, მენეჯმენტის კონტრაქტებმა გვიჩვენა, რომ უმრავლეს შემთხვევაში მენეჯმენტის გადაცემა არის სისულელე (ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით) და ხშირად სისულელის გარდა კიდევ კორუფციაც და თაღლითობაც იყო. იმიტომ, რომ თუ ადამიანი არ არის პატრონი ნივთისა, მას სრულყოფილად ვერ მართავს.

- საზოგადოებაში ბატონ კახა ბენდუქიძის სახელთან არის ასოცირებული ეკონომიკური რეფორმები და საერთოდ, ეკონომიკური პოლიტიკა. ხოლო ეკონომიკური განვითარების სამონისტრო ერთგვარ დამატებასავით გამოიყურება და ძირითადად პრივატიზაციის სამინისტროს ფუნქციებს ასრულებს...

- ვერ დაგეთანხმებით. აი, ჩვენ საგადასახადო კოდექსზე ვლაპარაკობდით. საგადასახადო კოდექსი პრივატიზაციიასთან არანაირ კავშირში არაა. ეს რეფორმა თუ არ მომხდარა საქართველოში, არ ვიცი, რაზეა ლაპარაკი!
ახლა ჩვენ მივიღეთ "ჯი-ეს-პი პლუს" სავაჭრო რეჟიმი ევროკავშირთან. განა ეს არ არის ეკონომიკური პოლიტიკის ნაწილი, რომ ჩვენ მივაღწიეთ ასეთ მნიშვნელოვან შეღავათებს ევროკავშირთან 6 ათასი სხვადასხვა საქონლის შეტანაში? ეს პრივატიზაციასთან აბსოლუტურად არავითარ კავშირში არაა.
დავუშვათ ის, თუ როგორ იქნება იგივე სამშენებლო საქმიანობა მოწყობილი საქართველოში, სამშენებლო ნებართვების სისტემა როგორ იქნება, როგორ იფუნქციონირებს ეს სისტემა, რა ვადებში იქნება ეს ყველაფერი, _ ეს ეკონომიკური პოლიტიკის ნაწილია, მაგრამ პრივატიზაციასთან ასევე არ არის დაკავშირებული.
იგივე საბჭოური სახელმწიფო სტანდარტების სისტემიდან გამოსვლა , ნებაყოფლობით სერტიფიკაციაზე გადასვლა, უსაფრთხოების სისტემის მოწყობა, _ ეს ეკონომიკური პოლიტიკა არ არის? ცხადია, ეკონომიკური პოლიტიკაა, მაგრამ არავითარი კავშირი არა აქვს პრივატიზაციასთან.
ისევე, როგორც ის, რაც გაკეთდა ავიაციაში და საერთოდ, ტრანსპორტის სფეროში. მაგალითად, დაიწყო ბორანმა მოძრაობა ფოთიდან რუსეთში. ეს გაკეთდა თავიდან ბოლომდე ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს მიერ და ეს არის სატრანსპორტო პოლიტიკის ნაწილი. ამას სამინისტროს და სახელმწიფოს გარდა ვერავინ გააკეთებდა, იმიტომ რომ ეს ორ ქვეყანას შორის ხელშეკრულების დადების საფუძველზე ხდება. ამას რა კავშირი აქვს პრივატიზაციასთან? არავითარი.
ვნახოთ, რა ღირდა ბილეთები თვითმფრინავზე 1 წლის წინ, 2 წლის წინ და რა ღირს დღეს, დაიწია ფასებმა. რატომ? იმიტომ, რომ ჩვენ უარი განვაცხადეთ იმ პოლიტიკაზე, რომელიც გვქონდა (ე.წ. "დახურული ცის" პოლიტიკა). ამ დროის განმავლობაში გაიზარდა რეისების რაოდენობა. გაიზარდა რეისების რაოდენობა, იმიტომ რომ მოვხსენით შეზღუდვები. ამას არავითარი კავშირი არა აქვს პრივატიზაციასთან. უბრალოდ, ეს არის სატრანსპორტო პოლიტიკის ნაწილი, სადაც მოხდა მნიშვნელოვანი ლიბერალიზაცია. ახლა ჩვენ საჰაერო მიმოსვლის 17 ხელშეკრულება გვაქვს შეასაცვლელი სხვადასხვა ქვეყნებთან და ყველგან მიდის მუშაობა, რომ მნიშვნელოვანი ლიბერალიზაცია მოხდეს.
საქართველო გამოვიდა ინიციატორად დსთ-ის ქვეყნებში, რომ შეგვეცვალა სავაჭრო რეჟიმი და თავისუფალი ვაჭრობის ახალი ხელშეკრულება დადებულიყო. ეკონომიკური განვითარების სამინისტრომ უკვე დაამთავრა მომზადება ამ ხელშეკრულების პროექტისა, რომელიც ეხლა დსთ-ის ქვეყნების ყველა მეთაურს დაეგზავნება და იმედია, იქნება საფუძვლები იმისა, რომ დსთ-ში ვაჭრობის რეჟიმი გაუმჯობესდეს, რაც ჩვენთვის მნიშვნელოვანია; იმიტომ, რომ ჩვენი იმპორტ-ექსპორტის 50% არის დსთ-ის ქვეყნებთან. ამასაც არავითარი კავშირი არა აქვს პრივატიზაციასთან.
ანუ ბევრი რამ არის ისეთი, რაც არავითარ კავშირში არ არის პრივატიზაციასთან, მაგრამ არის ძალიან მნიშვნელოვანი ნაწილი ეკონომიკური განვითარებისა.

- "ჭიათურმანგანუმის" პრივატიზაციასთან დაკავშირებულ ტენდერში გამარჯვებულმა "ევრაზჰოლდინგმა", საბოლოო ჯამში, ამ ობიექტის შეძენაზე უარი განაცხადა. რით ახსნით ამას?

- საერთოდ, უარის თქმა გაყიდვის პროცესის შემადგენელი ნაწილია. გაყიდვის პროცესი რომ არის, ვიღაცა უარს ამბობს, ვიღაცა ამბობს "ჰო"-ს, ვიღაცა – უარს, ვიღაცა – "ჰო"-ს და ა.შ. ამისგან თავის დასაცავად არსებობს სხვადასხვა მექანიზმები: საგარანტიო თანხების დადება, ბე და სხვა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, პრივატიზაცია უნდა შემდგარიყო სხვანაირად: ვინც პირველი მოვა და იტყვის, მე ამას ვყიდულობო, რა ფასსაც იტყვის, იმას უნდა მივყიდოთ ეგრევე და მაშინ არ ჩაიშლება არაფერი.
"ჭიათურმანგანუმზე" ახლა ჩვენ ვართ იგივე პროცესში. ერთმა უარი განაცხადა და 20 მილიონიც დაკარგა, თუ მისი უარი საბოლოო. ამას იმიტომ აღვნიშნავ, რომ სწორედ თქვენს მოსვლამდე ველაპარაკებოდი ტელეფონით "ევრაზჰოლდინგის" ვიცე-პრეზიდენტს, რომელიც მეუბნებოდა, რაღაც მასალების ანალიზს ვაკეთებთო. ეს არის პროცესი და ამ პროცესის დროს რომ დავინახავთ, რომ კაცი გამობრუნდა: უიმე, უიმე, დავიღუპეთ! მერე შემობრუნდა: უიმე, ავშენდით! მერე ისევ გაბრუნდა: დავიღუპეთ!.. ასეთი განწყობა არასერიოზულია. ეს არის გაყიდვის პროცესი. რაც უფრო ადვილად იყიდება საქონელი, ეს ნიშნავს, რომ ფასები არის დაბალი. როდესაც რაღაცა ნაწილი აუქციონზე არ გაიყიდა, ეს ნიშნავს, რომ ფასი მთავრობამ დააწესა სწორი. ამ ფასის გადამხდელი მხოლოდ რამდენიმეა და ამიტომ ეს არის პროცესი დამოკიდებული იმაზე, რამდენად არის მთავრობა მზად, თავის თავზე აიღოს რეალური პასუხისმგებლობა. მაგალითად, "საოკეანო სანაოსნოს" შემთხვევაშიც "არმსტრონგმაც" შეეცადა პირობა შეეცვალა, მაგრამ შემდეგ ის ჩვენ 93 მილიონ დოლარად სხვას მივყიდეთ.
იგივე "ჭიათურმანგანუმის" შემთხვევაში მთავრობა შეეცადა, რომ მაქსიმალური თანხა ამოეღო. მე შემიძლია გიჩვენოთ მასალები, სადაც უკვე გადაწყვეტილება იყო მიღებული და პარლამენტის კომისიების დადგენილებები 2002-2003 წლებისა, რომ "ჭიათურმანგანუმის" აქტივები საერთოდ უფასოდ ყოფილიყო გადაცემული მართვაში, საკუთრებაში და ა.შ. იმ მომენტში, როდესაც მე მოვედი, ჩვენთან ინვესტორების სხვადასხვა ჯგუფი დადიოდა და ლაპარაკი იყო 10-12 მილიონზე. უკრაინული ჯგუფი რომ მოვიდა (უკრაინის ყოფილი პრეზიდენტის კუჩმას სიძე იყო იმ კომპანიის მფლობელი), ვითომ დიდი მადლი და პატივი დაგვდო. "ჭიათურმანგანუმსა" და "ვარციხეჰესში" ერთად 70 მილიონ დოლარს გადავიხდითო. თან პირობები წამოგვიყენეს: "ჭიათურაში" 40 მილიონს კი ვიხდით, მაგრამ მას რაღაც სამუშაო კაპიტალი ხომ სჭირდება და ამ ფულიდან უნდა გამოვაკლოთო. გარდა ამისა, კიდევ ის პირობა იყო, რომ ზესტაფონში არსებული ინვესტორები უნდა გაგვეგდო, რაც აბსოლუტურად მიუღებელია. საქართველოში არავითარი ინვესტორების გაყრა არ ხდებოდა, არ ხდება და არ მოხდება.
ასეთ პირობებსა და ამ თანხებზე იყო ლაპარაკი. მერე ეს თანხა ავიდა, ავიდა, ავიდა 132 მილიონამდე და მარტო 20 მილიონი არის საგარანტიო თანხა, რომელიც უკვე ჩამოეჭრა ამ ხალხს.

- პრეზიდენტის ბრძანებულება "ევრაზჰოლდინგისთვის" "ვარციხეჰესის" პირდაპირი წესით მიყიდვის შესახებ 14 ივლისს გაუქმდა...

- ცხადია, გაუქმდა, იმიტომ, რომ პრეზიდენტის ბრძანებულებაში ჩადებული პარამეტრები არ შესრულებულა. თუ "ევრაზმა" საბოლოოდ განაცხადა უარი, მე ამაში არავითარ პრობლემას არ ვხედავ. პარალელურად ჩვენ სხვა კომპანიებთანაც ვაწარმოებთ მოლაპარაკებებს.

- და თუ "ევრაზმა" შეთანხმება ძალაში დატოვა?

- თუ სხვა კომპანია მნიშვნელოვნად უკეთეს პირობებს შემოგვთავაზებს, მაშინ ალბათ სჯობს, რომ "ევრაზზე" ჩვენ თვითონაც კი განვაცხადოთ უარი. ხოლო თუ აღმოჩნდა, რომ მათი წინადადებები დაახლოებით ისეთივეა, როგორიც "ევრაზისა", მაშინ, ჩემი აზრით, უპრიანი იქნება "ევრაზთან" დავასრულოთ. იმიტომ, რომ "ევრაზმა" სიტუაციის შესწავლაზე უკვე დიდი დრო დახარჯა და ნებისმიერ ახალ მოთამაშესაც ნახევარი წელი დასჭირდება ამ შესწავლაზე, რაც პროცესს კიდევ გადასწევს იქით.

- "ევრაზმა" თუ თანხმობა განაცხადა, "ჭიათურმანგანუმთან" ერთად "ვარციხეჰესიც" გადაეცემა? პრეზიდენტის შესაბამისი ბრძანებულება ხომ გაუქმდა...

- გარიგება თუ ხელახლა შედგება, მაშინ ალბათ პრეზიდენტის ბრძანებულებაც ხელახლა შედგება. ანუ აქ ვერანაირ დრამას ვერ ვხედავ.
არის რაღაცა ნივთი. ვერ გავყიდით ახლა, გავყიდით ხვალ, გავყიდით ზეგ. პრობლემა არ არის. გარდა ამისა, სხვა რაღაცაც გასაყიდია და ისიც გაიყიდება. მაგრამ საერთო ჯამში, ჩემთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი არის, რომ ჩვენ კომპლექსში განვიხილოთ სამივე მიზანი პრივატიზაციისა.

- ანუ?

- ფისკალური შედეგი, ანუ შემოსავალი არის მხოლოდ ერთ-ერთი და არ არის ყველაზე უფრო მთავარი მიზანი. ეს, უბრალოდ, არის ყველაზე უფრო ეფექტური მყიდველის გამოვლენის მექანიზმი. არიან ეკონომისტები საქართველოში, რომლებიც თვლიან, რომ ასე როგორ შეიძლება გაყიდვა, ეს სულ ყირამალა აყენებსო; როგორ შეიძლება ყველაზე მეტს ვინც იხდის, იმას მიჰყიდო, უნდა მიყიდო ყველაზე კარგი ვინც არისო. ყველაზე უფრო ძვირად გაყიდვა მნიშვნელოვანი იმიტომ არის, რომ შენ არჩევ ყველაზე უფრო ეფექტურ მყიდველს და თავს არ იტყუებ. რატომ? ჯერ მაღალ ფასში გაყიდვაში გავერკვეთ. ეკონომიკაში არის ეგეთი ცნება "ოპორტუნისტული ქცევა", ანუ როდესაც შენ შეიძლება მოიქცე არა ჩვეულებრივად, არამედ დღევანდელობიდან გამომდინარე. მაგალითად, თუ ქარხანა ათას დოლარად იყიდე, შეიძლება ამუშაო; მაგრამ შეიძლება ისიც იფიქრო, ათას დოლარად ნაყიდი დღეს რომ 2 ათასად გავყიდო, ან სულაც ჯართად დავჭრა და 10 ათასად გავყიდო, ესეც კარგიაო. იაფ ფასში ყიდვა ხელს უწყობს ასეთ ოპორტუნისტულ ქცევას. ფაქტიურად, შენ ამ რესურსს არ იყენებ მაქსიმალურად ეფექტურად. ისევე, როგორც მიწის ნაკვეთი თუ გაჩუქეს, მას არ მოუვლი ისე, როგორც მაშინ, როცა იყიდი.
ამიტომ ვიმეორებ, მაღალ ფასში გაყიდვა – ეს არის ფისკალური ეფექტი, მაგრამ ამას აქვს მნიშვნელოვანი ინსტიტუციონალური შედეგი.
პრივატიზაციის მეორე მიზანი არის თვითონ მნიშვნელოვანი ინსტიტუციონალური ეკონომიკური ცვლილება, რომ სახელმწიფო საკუთრების ნაცვლად ჩნდება კერძო საკუთრება, რომელიც ამის შემდეგ სხვანაირად ვითარდება. კი, შეიძლება ამ განვითარებას გაკოტრებაც მოყვეს ზოგიერთ შემთხვევაში (და ეს არის აუცილებელი ნაწილი ეკონომიკური განვითარებისა). შეიძლება ამას მოყვეს, რომ თქვენ შეგეშალათ და არც გაკოტრდით, მაგრამ არც არაფერი განვითარდა. მაგრამ ეს სულ სხვა სფეროში გადადის. ეს გადადის დინამიურ, კერძო ბიზნესის სფეროში და ცხადია, ქვეყნის ეკონომიკა, რომელიც დამყარებულაი კერძო ბიზნესზე, არის ბევრად უფრო ეფექტური და მდგრადი, ვიდრე რომელიც არის დამყარებული სახელმწიფო ბიზნესზე.
და მესამე მნიშვნელოვანი კომპონენტი არის ანტიკორუფციული. იმიტომ, რომ სახელმწიფო საკუთრება სანამ იარსებებს, ყველგან, ყველა სახელმწიფოში იქნება კორუფციის წყარო. ამ კორუფციას ზოგან აქვს საშინელი მასშტაბები და ფორმები და ეს "ჩემოდნით" ფულის მიტანაა, ზოგიერთ შემთხვევაში კი აქვს ნეპოტიზმის (ნათესავების დანიშვნის) ფორმა, ან პოლიტიკური თანამებრძოლების დანიშვნის ფორმა. ეს არის სახელმწიფო საკუთრების გარდაუვალი კომპონენტი.
საქართველო ერთხელ შუღლმა დაანგრია, მეორედ კორუფციამ დაანგრია და ახლა ისევ ნუ დავანგრევინებთ კორუფციას. კორუფცია სად წარმოიშვება? სადაც არის კერძო ინტერესების და სახელმწიფო ინტერესების შეხება. რაც უფრო მცირე არის სახელმწიფო ინტერესების სფერო, რაც უფრო ცოტა შეხების წერტილია, მით უფრო ცოტა არის კორუფცია. ჩემი აზრით, საქართველოს შემთხვევაში ეს არის ყველაზე მნიშვნელოვანი კომპონენტი. შწორედ ამიტომ არის საჭირო პრივატიზაციის ჩატარება – მიწის პრივატიზაციის, საწარმოების პრივატიზაციის, უძრავი ქონების პრივატიზაციის.

- ბატონო კახა, როცა ეკონომიკის მინისტრი ბრძანდებოდით, შაბათობით "მრგვალ მაგიდას" – სემინარებს აწყობდით ხოლმე მასმედიის წარმომადგენლებთან. ახლა რატომ თქვით ამაზე უარი, დროის უქონლობის გამო თუ მასმედია თქვენთვის საინტერესო აღარაა?

- იმიტომ, რომ ნათქვამია, მგლის თავზე სახარება რამდენიც არ უნდა იკითხო, მაინც ტყისკენ იყურებაო...

- "მგლებში" ჟურნალისტებს გულისხმობთ?

- იმიტომ, რომ რამდენიმე ჟურნალისტმა, რომელიც ამ სემინარებზე დადიოდა და ვითომ ძალიან გულითადად ვსაუბრობდით, ძალიან ბინძური სტატიები დაწერა. ჟურნალისტური პროფესიიდან გამომდინარეც კი ვერ წარმომიდგენია, ასეთი ტექსტები როგორ უნდა დაწერო! ამიტომ ამან "სახარების კითხვის" სურვილი ცოტა გამიქრო.
ჩემი აზრით, ესეც სახელმწიფოს ბრალია, რომ ასეთი პრესა არის. რატომ? იმიტომ, რომ პრესაში არ არის რეალური კონკურენცია. ფაქტობრივად, ზოგიერთი გაზეთი სუბსიდიას იღებს. მაგალითად, შენობა აქვს აღებული იჯარით ერთ ლარად და ყველას ეშინია, მას ფასი გადაახდევინოს. ამიტომ კარგი ჟურნალისტი, ახალი, ნორმალურად მოაზროვნე, რომელსაც უნდა ნორმალური გაზეთი შექმნას, ვერ ქმნის, ვინაიდან მას უფრო ძვირი უჯდება.
ავიღოთ, იგივე, "საქართველოს რესპუბლიკა", რომელიც, ჩემი აზრით, ამაზრზენი გაზეთია. მე მინდოდა მისთვის მეჩივლა სასამართლოში. ჩემზე კი არა (ჩემთვის არ ვიჩივლებ სასამართლოში), მაგრამ რაღაც საშინელ, ფაშისტურ სტატიებს წერენ ხოლმე ხანდახან. მაგალითად, პირველ გვერდზე დაწერეს სტატია (მიწის პრივატიზაციას ეხებოდა), რომ ჩვენ ვიცით, რომ სომხები ყველაფერს ეპოტინებიან, რაც მათ არ ეკუთვნითო! როგორ შეიძლება ამის დაწერა?! თან საქართველოს გერბი ურტყიათ, ვითომ არის მთავრობის გამოცემა. რეალურად არის რამდენიმე კაცის და ამ გერბის ქვეშ წერენ ასეთ ტექსტს. მე ვთვლი, რომ ფაშიზმი და ნაციზმი უნდა დაისაჯოს. ამნაირი გაზეთი რატომ არსებობს? იმიტომ არსებობდა, რომ ჰქონდა ხელში ჩაგდებული მონოპოლია, სახელმწიფოს სატენდერო განცხადებები გამოექვეყნებინა და ამით ინახავდა თავს.
ასეთი კიდევ ბევრი რაღაცაა. როცა სახელმწიფო ფაქტობრივად ახდენს ამ სექტორის სუბსიდირებას, ამით კლავს ამ სფეროში ბიზნესის ჩამოყალიბების შესაძლებლობას.
იცით, რომ მე ბევრი საყვედური დავიმსახურე იმით, რომ ვიყავი მომხრე, პრესას არ ჰქონოდა არავითარი საგადასახადო შეღავათი, ვინაიდან პრესა არის ისეთივე ბიზნესი რაც სხვა და თუ რაღაცა არის არასწორი საგადასახადო სისტემაში, მან უნდა იბრძოლოს სხვებთან ერთად, რომ საგადასახადო სისტემა გაუმჯობესდეს. პრესამ კი არ იბრძოლა, რომ, დავუშვათ, საერთოდ დაწეულიყო დღგ, არ იბრძოლა იმისათვის, რომ საერთოდ სოციალური გადასახადი ყოფილიყო ნაკლები, არამედ იბრძოლა, რომ თავისთვის მიეღო შეღავათები და სამწუხაროდ, მიაღწია. ეს კიდევ ერთი სახელმწიფოს შეცდომაა. ზოგადად მე დარწმუნებული ვარ, რომ როდესაც რაიმე სისტემურად ცუდად კეთდება (მაგალითად, პრესა ვერ დგება ფეხზე), ამ შემთხვევაში უნდა მოვძებნოთ, სახელმწიფომ რა გააკეთა არასწორად და აუცილებლად ვიპოვნით მის შეცდომას. რა პრობლემებიც არსებობს საქართველოში, თუ ნებისმიერ ქვეყანაში, ყველა სახელმწიფოს მიერ წარმოქმნილი პრობლემაა (მე სტიქიურ უბედურებებზე არ ვლაპარაკობ). თვითონ ხალხი არ ქმნის პრობლემას. პრობლემებს ქმნის სახელმწიფო, არა იდეალური, პლატონის სახელმწიფო, არამედ, როდესაც ვიღაც ადამიანი სახელმწიფოს სახელით იწყებს მოქმედებას. ამიტომ არის აუცილებელი, რომ ჩვენმა საზოგადოებამ სახელმწიფოს მისი ადგილი მიუჩინოს ქვეყანაში. 

- ბატონო კახა, ამ დღეებში თბილისის საკრებულოს უნდა განეხილა დედაქალაქის მთავრობის მიერ წარდგენილი სქემა მიწისზედა სამგზავრო ტრანსპორტისა, მაგრამ განხილვა გაურკვეველი ვადით გადაიდო. ოპოზიცია მიზეზად იმას ასახელებს, თითქოს ე.წ. "მარშრუტკების" ხაზების მეპატრონეთა შორის პარლამენტარებიც და მთავრობის წევრებიც არიან და ისინი წავიდნენ წინააღმდეგნი...

- არ ვიცი. პირადად მე ყოველთვის წინააღმდეგი ვიყავი "მარშრუტკების" რაოდენობის შემცირებისა. იმიტომ, რომ მე ვთვლი, რომ ეს არის მასობრივი ტრანსპორტი, დღეს ამის ალტერნატივა არ არსებობს; ავტობუსები ისე მოქნილად ვერ გადაიყვანენ ხალხს, როგორც "მარშრუტკები".
ჩვენ უნდა გავაკეთოთ მნიშვნელოვანი არჩევანი. თუ ჩვენ გვინდა სილამაზე და ქუჩები რომ იყოს უფრო ცარიელი, მაშინ უნდა გვქონდეს ავტობუსები. თუ გვინდა, რომ ხალხისათვის იყოს უფრო კომფორტული, მაშინ უნდა იყოს "მარშრუტკები". თუ ჩვენ გვინდა, გავახაროთ მდიდრები, მაშინ უნდა იყოს უფრო ცარიელი ქუჩები, რომ მანქანებით სიარული შეეძლოთ და თუ გვინდა, რომ გავახაროთ ღარიბები, უნდა იყოს "მარშრუტკები". არ შეიძლება, რომ ქვეყნის პოლიტიკა განისაზღვროს იმ ადამიანების ინტერესების დაცვით, რომლებიც ცხოვრობენ რუსთაველზე და ყავთ მანქანები, იმ ადამიანების ინტერესების ხარჯზე, რომლებიც ცხოვრობენ გლდანში და დადიან “მარშრუტკით”. იმედია, ნაკლებად ვგავარ სოციალისტს, მაგრამ არ შეიძლება ღარიბების ხარჯზე მდიდრების კომფორტის შექმნა. ამავე დროს, "მარშრუტკები" არის რამდენიმე ათასი სამუშაო ადგილი და, ჩემი აზრით, ამის ასე ხელაღებით მოსპობა, არ შეიძლება.

- ბატონო კახა, თქვენი სამომავლო გეგმების შესახებ რას იტყოდით?
 
- ჩემი აზრით, ახლა ჩვენ უნდა დავამთავროთ ამ ლიცენზიების კანონის ცვლილების შედეგად გამომდინარე კანონები. სხვათა შორის, მათ შორის ძალიან მნიშვნელოვანი ცვლილებებია აუდიტორული საქმიანობის სფეროში.
გარდა ამისა, არის სხვა მნიშვნელოვანი გამომდინარე კანონები, რომლებიც ასევე უნდა შემუშავდეს. ბათუმში ყოფნისას პრეზიდენტმა დამავალა, რომ მისთვის მომემზადებინა გაკოტრების შესახებ ახალი კანონი. ჩვენ ნაწილი უკვე მომზადებული გვქონდა და ახლა ამას აქტიურად ვამუშავებთ. ასევე გვინდა, რომ ცვლილებები შევიდეს საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შესახებ კანონშიც და გარკვეულად დალაგდეს სიტუაცია.
პრეზიდენტმა დაამტკიცა ანტიკორუფციული პროგრამა და მე დამევალა, რომ შევქმნათ, სამუშაო გეგმა. ეს აგვისტოს ბოლომდე მთავრობის სხდომაზე გავა. აი, ეს არის, რაც უახლოეს მომავალს შეეხება.

- თუ შეიძლება, თქვენი აზრი საქართველო-რუსეთის ურთიერთობების შესახებაც გაგვაცანით.

- საქართველო-რუსეთის ურთიერთობას რაც შეეხება, ჩემი აზრით, აქ არის დიდი პოლიტიკური კომპონენტი, რომელიც ამ სიტუაციას ართულებს. შეგნებულად, მიზანმიმართულად ხდება ინფორმაციის დამახინჯება საქართველოში მიმდინარე მოვლენების შესახებ. ეს ხელს უშლის ადამიანებს შორის ნორმალური ურთიერთობის აწყობას. რუსებმა არ იციან, თუ რა ხდება დღეს საქართველოში. ბევრს, მაგალითად, ჰგონია, რომ საქართველოში მაჰმადიანი ფუნდამენტალისტები ცხოვრობენ. ერთ მაგალითს გავიხსენებ: ამას წინათ რუსეთში ჩატარდა გამოკითხვა, თუ რომელი სახელმწიფო შეიძლება თავს დაესხას რუსეთს და 5%-მა ჩაწერა საქართველო. სანამ რუსეთის ხელისუფლება მკაფიოდ არ ჩამოაყალიბებს თავის პოზიციას, აფხაზეთსა და ოსეთთან დაკავშირებით (იმიტომ, რომ პოზიციის ჩამოყალიბება არ ხდება, უბრალოდ ლაპარაკობენ: ჩვენ საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას ვცნობთ და მეორე მხრივ აფხაზეთსა და ოსეთს ვეხმარებითო. ეს ერთმანეთთან არათავსებადია.), იქამდე, ჩემი აზრით, ჩვენს ურთიერთობაში ფუნდამენტური გაუმჯობესება ვერ მოხდება.

- თქვენ რომელი ქვეყნის მოქალაქე ბრძანდებით?

- მე ვარ საქართველოს მოქალაქე. სანამ საქართველოს მოქალაქეობას მომანიჭებდა ბატონი მიხეილი, იქამდე ვიყავი რუსეთის მოქალაქე და დავრჩი რუსეთის მოქალაქედ.

- ანუ ორმაგი მოქალაქეობა გაქვთ...

- დიახ, ორმაგი მოქალაქეობა მაქვს.

- როგორ ფიქრობთ, სამომავლოდ სახელმწიფო პოლიტიკაში დარჩებით, თუ შეიძლება ისევ აქტიურ კერძო ბიზნესს დაუბრუნდეთ?

- არა, აქტიურ კერძო ბიზნესს არა მგონია, რომ დავუბრუნდე როდისმე. პოლიტიკაში დავრჩები თუ არა, ამასაც ვერ გეტყვით. საერთოდ, მე ვფიქრობ, მაინცდამაინც შინაარსიანი არ არის ისეთი გეგმების დაწყობა, თუ 3-4-5 წლის შემდეგ რა იქნება, ეს მე არ მიყვარს.

- რატომ, მიზანსწრაფულობა განა ცუდია ცხოვრებაში?

- ხანდახან ცუდია, ხანდახან ძალიან ცუდიცაა.

- როგორც თქვენი საუბრიდან ჩანს, ქართულ ჟურნალისტებზე მაღალი წარმოდგენა არა გაქვთ. ჩვენს შესახებ რას იტყოდით, ჩვენზეც ასეთი აზრის ხართ?

- თქვენი ჟურნალები ყვითელ პრესას არ მიეკუთვნება, პროფესიული გამოცემებია. ასე, რომ ნამდვილად ვერ დაგადანაშაულებთ, რომ ხართ ყვითელი პრესის წარმომადგენლები.

- და ბოლოს, რის წაკითხვას ისურვებდით ჩვენს ჟურნალებში?

- მე გითხარით, თუ რაზეც მიდის დისკუსიები, კონკრეტული რეფორმა ტარდება იმ სფეროში, რომელიც უშუალოდ ეხება თქვენს ჟურნალს და თუ მოაწყობთ ამაზე დისკუსიას, იქნება ძალიან კარგი. გარდა ამისა, კარგი იქნება, თუ წავიკითხავთ ზოგად მიმოხილვებს საქართველოს ეკონომიკის შესახებ (არა რაღაც წვრილმან-წვრილმანებს, არამედ ზოგად მიმოხილვებს).

- გმადლობთ ხანგრძლივი და საინტერესო საუბრისათვის.

ესაუბრნენ: გიორგი ცერცვაძე და დალი ჩიკვაიძე